"Aita-aita Altaidy, Jamal apam qartaidy" demekşı, jemqorlyqtyŋ aldyn alu jönınde aitylmaǧan söz, estımegen qūlaq qalmady. Dese de nätije boluy üşın naqty şaralar jürgızıluı qajet-aq.
Jalpy, egemendı el bolyp, esımızdı jinaǧaly qoǧamymyz osy dertpen küresude. Jemqorlyq jegı qūrttyŋ tura özıne ainaldy. Adam öltıru auyr qylmys bolsa, eŋ soraqysy – osy jemqorlyq. Osynyŋ kesırınen köptegen elder batpaqqa batqan kölıktei, ne alǧa jyljuǧa, ne kerı ainalyp ötuge eş mūrşasy joq.
Kök bairaǧymyzda kökke samǧaǧan bürkıttıŋ beinesın halqymyzdyŋ arman-maqsatynyŋ simvoly dep tanysaq, onyŋ qanatyn keŋ aşyp, erkın samǧauyna kedergı etetın - osy jemqorlyq. Mūny jeŋbei, eş ısımız oŋbaidy. Jemqorlyqty ūlttyq qauıpsızdıgımızge töngen joiqyn qauıp dep qarauymyz qajet.
Jemqorlyqty alǧan adammen şektemei, bergen adamdy baryp tūrǧan qysmysker dep sanauymyz kerek. Ärine, alǧany men bergenı bolsyn, būlaryŋ aspannan salbyrap tüspeidı. Olar bızdıŋ ortamyzdan şyǧyp otyr. Barlyǧy da bızdıŋ aǧa-kökelerımız, ūl-qyzdarymyz, öz azamattarymyz. Kışılerı ülkenınen ülgı alyp, al ülkenı aram piǧylyna erık bergen zaman.
Mūny qazır aldyn alyp, şort kesıp doǧartpasaq, keleşek ūrpaq ta osylai bolyp qalyptasady. Balapan ūiadan nenı körse, ūşqanda sony ıledı. Däl jas bürdırşınderımız, student pen oquşylarymyz jemqorlyq degende jiırkenetındei sezımde boluy kerek.
Jalpy qarasaq, būl kesel joqtyqtan tuyndaidy. Al joqtyqty tuyndatatyn ükımet tarapynan bölınetın qarajat bolsyn, kömek bolsyn, är nerse öz dıttegen jerıne jetpeuı. Sondyqtan, halyqtyŋ tūrmysyn jaqsartuǧa erekşe köŋıl bölu qajet.
Ükımet är salaǧa jyl saiyn qomaqty qarajat bölıp otyrady. Memlekettık baǧdarlamalardyŋ basym bölıgı tūrǧyndardyŋ tūrmysyn jaqsartuǧa baǧyttalǧan. Alaida, köp jaǧdaida tiesılı kömektıŋ öz jerıne jetpeuı, arada talan-tarajǧa ketuı halyq tūrmysynyŋ naşarlauyna äkeledı.
Halqymyz talai qiyndyqtardy ötkerıp, köp närsege şydamdylyq tanytty. Är şaŋyraq "bıreudıŋ ala jıbın attama, eşkımnıŋ aqysyn jeme" degen qaǧidanyŋ töŋıregınde ömır süretın. Jasöspırım ülkenderdıŋ alǧys-tılegıne bölenıp ösetın.
Auruyn jasyrǧan auyrmai öledı demekşı, qaqsap tūrǧan jerımızdı aşyq moiyndauymyz kerek. Būl bır. Ekınşısı, ony zaŋ türınde öte qatal jazalau qajet.
Jemqor - naǧyz qylmysker. Öz paidasyn halyq müddesınen joǧary qoiǧan adamnan eş närse öŋbeidı. Jemqorlyqtyŋ köptegen körınısterı bar. Ony tızbelep otyru da qajet-aq. Jemqorlyq – ata-babalarymyzdan mūra bolyp kelgen dünie emes. Būl halqymyzdyŋ tabiǧatyna jat närse bolǧandyqtan, ony jeŋu, tamyrymen joiu – mındet.
Bız qanşa uaqytty qūr bos ötkızıp aldyq, osy uaqytta jemqorlyq tamyryn jaiyp ülgerdı, būl keseldı qanşa azamattarymyz otbasymen bırge jūqtyryp ta ülgerdı. Degenmen, qandai auru bolmasyn, ony emdeuge bolady. Qajet bolsa küştep emdetu kerek.
Qanşama aqyn-jazuşylarymyz "jarqyn bolaşaq" jaily ūrandatyp, ümıt etude. Oǧan qol jetkızudıŋ joly – jemqorlyqty joiu. Bızge aiǧa ūşudyŋ, damyǧan el bolamyz dep şeteldıŋ ūstanymdaryn endırudıŋ äzır eş qajetı joq. Aldymen, bızde örşıp tūrǧan jemqorlyqty auyzdyqtau. Osyny oryndasaq qana körkeiemız. Jäne būl ǧajaiyp närse emes, būl - qarapaiym zaŋdylyq.
Töregeldı ŞARMANOV,
Ūlttyq ǧylym akademiiasynyŋ akademigı
