Tekesaqal-1
Bır üzık ömır...
Daryndy, tehnokrat jıgıt edı... Öte qatty qatelestı...
Universitettıŋ jataqhanasynda menımen bırge Samat degen jıgıt tūrdy. Öte daryndy jıgıt edı. Matematikany, fizikany, teoriialyq mehanikanyŋ kürdelı esepterın keremet şyǧaratyn edı. Darynnyŋ naq özı bolatyn. Tehnikalyq pänderden njenerlık syzbalardy da sauatty syzatyn edı. Ünemı ızdenıste jüretın. Universitettı qyzyl diplomǧa bıtırıp şyqty. Bız jataqhanadaǧy körşı ūl-qyzdarmen jaqsy tūratyn edık. Oiyn külkınıŋ bärı bolatyn. Keşke futbolǧa, voleibolǧa alaŋa tüsetınbız, qyzdar men jıgıtter qalany seruendep qydyratynbyz. Rasyn aitqanda, bızdıŋ studenttık şaqtarymyz sondai keremet öttı. Syzbalardy, diplomdyq jobalardy jazyp köp aqşa tabatynbyz. Aqşadan qysylmai jüretın edık. 2004-2006 jyldar aralyǧynda bızdıŋ elde dıni missionerler qaptap jatty. Onyŋ ışınde saqaly bar mūrty joq, şalbary bar, balaǧy joqtar bızdıŋ ainalamyzdaǧy jıgıtterdı özderıne japyryp, tartyp alyp kettı. Sonyŋ ışınde qazaqtyŋ aŋǧal, daryndy jıgıtterı ketıp jatty. Bır taŋ qalatynym, älgı saqaldylar bögde adamdy jataqhanaǧa kırgızbeitın küzetşılerden de ötıp kırıp ketetın edı. Qalai kırıp ketetının de özımız tüsınbeimız. Künde keşke jataqhanaǧa kırıp alyp, uaǧyzdaryn aityp jatty. Tılderı öte maida, jıgıtterdı tartyp alyp, qatarlaryn köbeitıp jatty. Qūrannan aiattar aitady. Men aitqan aiattardy jazyp alyp, onyŋ däldıgın Qūran arqyly tekseremın. Tūp-tura säikes kelıp jatady. Menıŋ janymdaǧy student jıgıtterdıŋ bärı solarǧa qosylyp, namaz oqyp kettı. Men de namaz oqydym. Solarmen bırge meşıtke bardym. Şariǧatty tyŋdadym. Salafizmnıŋ qaq ortasynda jürgenımdı ol kezde aŋǧarmadym da, bılmedım de. Bır künı keşke meşıtten kelgenımızde artymyzdan sybys şyǧyp, 19 balany Äl-Farabi audandyq ışkı ıster bölımıne aiaq qoldaryn qaiyryp alyp ketıp qaldy. Işınde men de barmyn. Komendant bar, dekanat bar, basqasy bar, jabylyp jürıp jıgıtterdı şyǧaryp aldy. Sosyn älgı saqaldylarǧa men ekınşı ret jolamaŋdar dep naqty qadap aittym. Olar maǧan aqyrette körısemız, kım qalai jauap berer eken dedı. Men olarǧa aqyrette «aqyrettı sen menımen şaruaŋ bolmai, özıŋmen özıŋ bolyp ketesıŋ» dep, kelmeitındei etıp qaitardym. Keiın jıgıtterdıŋ bıraz bölıgı solardyŋ soŋynan erıp, sol boiy ketıp qaldy.
Samat Qūrannyŋ bärın jattap aldy. Künde taŋǧy 5-te dauystap Qūrandy oqyp otyrady. Arapşany student kezdıŋ özınde jaqsy igerıp aldy. Ol öte daryndy, ızdenımpaz jıgıt edı. Özınıŋ Samat degen atyn arapşa "Äbdussamat" dep özgertıp aldy. Men onyŋ janynda tūrǧannan soŋ jaqsy bılemın. Özımen özı qalyp, eşkımmen söilespeitın boldy. Eşkımmen äzıldesıp oinamaidy. Būrynǧy Samat emes. Onyŋ dauystap Qūran oqyǧanyna körşı bölmedegı qyzdar aryzdanǧan da edı. Künde keşke meşıtten şyqpaidy.Arada säl uaqyt ötkennen keiın men magistraturaǧa qūjat tapsyryp, grantty jeŋıp aldym. Sosyn oquymdy ary qarai jalǧastyrdym. Bır künı universitet maŋynan ketıp bara jatyp, Samatty körıp qaldym. Jaǧdai sūrastyq. Magistraturaǧa tüstım dedım. Ol maǧan qolyn bır sıltep, «düniäui jolǧa tüsıpsıŋ bauyrym, odan da dın men Qūrandy oqyp üiren!» dedı, qatqyl dauyspen. Bıraq men de arapşa oqyp, sauatymdy aşyp, bırneşe sürelerdı arapşa jattap alǧan edım. Janymdaǧy jıgıttermen bız arapşany meşıtte tegın oqyp üirendık. Sol uaqytta Saudiiadan arapşany öte jaqsy üiretetın adamdar kelıp, meşıtterde oqytyp jatty. Olardan bız de arapşany üirenıp jürdık. Keiınnen men magistraturadaǧy oquymdy jalǧastyryp, injenerlık sala boiynşa ızdenıske kettım. Al menıŋ Samat bauyrym Saudiiaǧa qarai jol tartyp kettı degen habardy estıdık. Ol sol boiy joq boldy. Arada bıraz jyldar öttı. Samattyŋ qaida ketkenın bız bılmeitın edık. Bır künı Samat kelıptı degen söz estıp, bız sol otyrǧan meşıtke bardyq. Janymda jataqhanada bır bölmede kezınde bırge tūrǧan Nūrlandy ertıp alyp, Samatqa bardyq. Meşıtke kırgenımızde Samat ainalasyna namaz oqityn jıgıtterdıŋ 20 şaqtysyn jinap alyp, uaǧyzdy jıberıp jatyr. Bız şetten qarap otyrdyq. Bızge qarap, qarap qoiady. Bıraq bızdı tanysy, kezınde bırge bır qazannan tamaq ışken studenttık kezdegı bauyrlarym dep otyrǧan ol joq. Sosyn meşıtten adamdar tysqa şyqty. Bız Nūrlan ekeuımız Samatqa jaqyndap: -Assalaumaǧaleikum, bauyrym! Amansyŋ ba? - dep edık, Samat bızge qaraǧan da joq, sälemımızdı alǧan da joq, janymyzdan öttı de kettı. Nūrlan qatty aşulanǧanda, men qoia ber dep kerı qaitaryp aldym. Köz aldymda ötken künderde bırge ötken qyzyqty künderdıŋ lentasy syrǧyp öttı. Jataqhanada gitarany qolymyzǧa alyp, ändetıp, qyzdarǧa bır bırımızge su şaşyp, tamaqtarymyzǧa tūzdy köp salyp qaşyp ketetın, äzılımız jarasqan künder jylt-jylt ettı. Qandai daryndy jıgıt, qandai tehnokrat jıgıt... Qai baǧytty taŋdap kettı? Öte qatty qatelestı. Solai... Qairan qazaqtyŋ daryndy jıgıtterı - ai! Qanşama daryndy jıgıttı kördım, basqa baǧytty taŋdap kettı. Jönı tüzu ideologiia men memlekettıŋ qoldauynyŋ bolmaǧyna osy. Bır kezderı matematik, fizik, injeneriianyŋ daryndy studentı osyndai türge enıp, adam tanymastai bolyp özgerıp ketken edı. Arada 13 jyl syrǧyp ötıptı. Men ony sodan keiın körgen joqpyn. (Jalǧasy bar...)
Bekbolat QARJAN, «Adyrna» ūlttyq portaly
