MİFTIK SANANYŊ EKPINI MEN TEKPINI
Äleumettık jelıdegı jūrttyŋ qyzu pıkırtalasy men talas-tartysyn tuǧyzǧan "JIGITTIŊ JAQSYSY - TÜRMEDE, ATTYŊ JAQSYSY- KERMEDE" degen taqyryppen jazylǧan, atyraulyq belsendı Maks Boqaev jäne Saratovtyŋ tumasy Aron Atabek jönındegı maqalamdy öşırıp tastauǧa mäjbür boldym.
Maks pen Aronnyŋ şynaiy bolmysyna üŋılmei, olardan kielı pūt jasap, közsız tabynyp ketken ruşyl traibalistık jäne aimaqşyl separatistık sezımge berılgen bır qauym jūrt maǧan dürse qoia berdı. Mäselenıŋ mazmūny Maks Boqaevtyŋ oppozisiiaşyl küreskerlık äleuetı jönınde bolsa da, sol taqyrypty saliqaly talqylaudyŋ ornyna olar menı ekı täulık boiy aiausyz tıldedı, ar-namysymdy qorlaityn sözderdı qarşa boratty. Tıptı, olar menı tuǧan jerım Atyrauǧa keltırmeuge beiıl, «aiaǧyŋdy syndyramyz», «tüp-tūqiianyŋmen qosa qūrtamyz» degen jaulyq söz de aityldy. Traibalister men äsıre separatister tuǧan-tuysymdy, qūda-jekjatymdy maǧan qarsy aidap saldy. Telefonyma ekı täulık boiy bır minut tynyştyq bermedı. Olardyŋ qoiǧan bır ǧana talaby – Maks pen Aron jönınde jazylǧan maqalany öşıru.
Ruşyl traibalister men aimaqşyl separatisterdıŋ kesırınen 4 jylǧa sottalyp, onyŋ 3 jylyn türmede ötkızgen men talai azapty künderdı basymnan ötkerdım. Älı sol ädıletsızdıktıŋ zardabyn tartyp jürmın: esepşot aşa almaimyn, kelısımşart jasai almaimyn, mülık satuǧa nemese satyp aluǧa qaqym joq, bıreuge senımhat bere almaimyn – «ekstremisterdıŋ mäŋgı tızımınde» tūrmyn. Qazaqstandyq adam qūqyqtaryn qorǧau ūiymdary arqyly özımnıŋ azamattyq qūqyǧymdy qalpyna keltıru maqsatymen BŪŪ-na şaǧymdanu üşın qūjat jinaǧam. «Jıgıttıŋ jaqsysy – türmede...» atty maqalamnan keiın menıŋ atyraulyq «jerlesterım» sol qūjattardyŋ BŪŪ-na jıberu prosesıne kedergı jasap, būǧattap tastauǧa küş saldy. Taǧdyrdyŋ tälkegıne tüsken menıŋ boljausyz taǧdyrymdy tübegeilı kültalqan qylatyn mūndai soqqyny bilıkten kütsem de, «jerlesterımnen» kütpegen edım, amalym qalmady, maqalany Feisbuktegı paraqşamnan öşırıp tastuaǧa mäjbür boldym.
Desem de, men özımnıŋ közqarasymnan ainymaimyn: saiasi sanany irrasionalizmnen aryltu kerek, oidy şyrmaǧan ezoterikany sylyp alyp tastau qajet, rudyŋ emes,ŪLTTYŊ, aimaqtyŋ emes, ELDIŊ müddesın küittegen jön. Jalaŋ nasihat pen uaǧyz arqyly bolymsyz bır adamnan «kielı tūlǧa», «altyn adam», «qaisar batyr» jasap alyp, sony pūt tūtyp, ainalşyqtap tabynyp jüretın qūldyq qauymşyldyqtan, tozyǧy jetken kollektivtık sanadan qaşan arylamyz?! Aqiqatynda, qazırgı zamanǧy saiasi küres taktikasy äldeqaşan özgerıp kettı. Saiasi küres jolyndaǧy ärbır azamatty tūlǧa dep tanuymyz qajet. TŪLǦA bıreu emes, qaita myŋ-million bolsa ǧana, qazırgıdei aiaq basqan saiynǧy qatelıkke ūrynbaimyz, tezdetıp jeŋıske jetuge daŋǧyl jol aşylady. Keibır «kielı tūlǧalar» oppozisiia liderlerınıŋ basyn bırıktırıp, tūtas maidan şebın qūru turaly daŋǧaza bastama köterıp jür. Ras, bırlık bar jerde tırlık bar. Jeŋıstıŋ kıltı – bırlıkte. Bıraq bızdıŋ jaǧdaiymyzda bırlık äzırge mümkın emes. Sebebı, özderı qoldan jasap alǧan «kielı tūlǧanyŋ» ainalasyndaǧy ruşyldyq pen aimaqşyldyq sezımı jetegınde ketken tobyr basqalarmen ūlttyq deŋgeide bırıguge eşqaşan jol bermeidı. Ärqaisysy özderınıŋ pūtyn ainalşyqtap qyzyqtap jüre beruge müddelı. Aşy bolsa da, aitaiyn, şyndyq - osyndai. Qauymşyldyqtan arylyp, myŋ-million TŪLǦA paida bolǧanda ǧana halyqty bır ideiaǧa bırıktırıp, bır şaruǧa jūmyldyruǧa bolady.Ruşyl tobyrlyq sananyŋ asqynǧanyn bügıngı jaǧdaidan taǧy körıp otyrmyz. Atyraulyq belsendı Maks Boqaev mälımdemesı syn tezıne şydas bermeitın bolsa da, ony essız qoldap, naǧyz strategke balap jatyr. Mysaly, Boqaevtyŋ bügıngı mälımdemesındegı jaŋa Konstitusiia qabyldau jönındegı ūsynys-talaby orynsyz, qate oi. https://youtu.be/2pmHH9vg8sI Bırınşıden, Konstitusiiany özgeru ideiasyn alǧaş bolyp kötergen – Nazarbaev, jäne ol onyŋ bırneşe etapyn jüzege asyrdy. Qazırgı rejimıŋ künın sozu üşın taǧy da konstitusiialyq özgerıs jasauǧa Toqaev ta beiıl otyr. Sonda qalai bolǧany, Boqaev rejimnıŋ «diırmenıne su qūimaqşy» ma? Aqiqatynda,1993 jylǧy, prinsipşıl Serıkbolsyn Äbdıldin tūsyndaǧy qabyldanǧan Konstitusiiaǧa qaityp oralu qajet. Sol Konstitusiia bilık tarmaqtarnyŋ özara teŋgerımın de, baqylau funksiiasyn da jüzege asyrǧan zaŋdyq qūjat bolatyn. Maks Boqaev mälımdemesınde aitylǧan «ūltyq ymyra», «ūlttyq dialog» ideiasy da jaŋalyq emes. Bilık «ūlttyq dialaog» ideiasynyŋ neşe türın oilap tauyp, ony jüzege asyryp jatyr emes pe?! «Qazaqstan halyqtar assambleiasyn» aitpaǧannyŋ özınde, oblystyq deŋgeidegı «qoǧamdyq keŋester» men respublikalyq «ūlttyq keŋester» qūryldy. Tıptı, QR Prezidentı janynan qūrylǧan ūlttyq keŋes künı bügın jūmysyn jalǧastyryp jatyr. Sol keŋesterden paida boldy ma, saiasi-ekonomikalyq-äleumettık reformalar jasauǧa, qoǧamnyŋ jaŋǧyruyna kömektestı me??? Ärine joq. Boqaev mälımdeme jasamas būryn osy sūraqqa jauap ızdep, azdap oilanyp alu kerek edı. Älde, būl onyŋ özın pūt sanaityn közsız tobyrda bır märte qozdyryp, «qoldaimyz, qoldaimyz» dep şuyldatu üşın, haip üşın aita salǧan sözı me?! Maks Boqaevtyŋ eŋ basty qatelıgın aitsam, ruşyl tobyr menı aiyptap taǧy da şuyldaidy. Bıraq, men de, olar da şyndyqtan eşqaşan qaşyp qūtyla almaidy. Maks Boqaevtyŋ prezident Toqaevqa talap qoiyp, «ūlttyq dialogty» Atyrauǧa kelıp ötkızu jönındegı ūsynysy tıptı orynsyz. Eger tūtas bır eldıŋ mäselesın talqylaityn dialogqa «ūlttyq» status berılse, ol şara memleket astanasy "Astana(Nūr-Sūltan)" qalasynda nemese qoǧamdyq ūiymdar şoǧyrlanǧan Almatyda emes, nege qiyrdaǧy Atyrauda ötkızıluı tiıs?! Boqaevtyŋ būl sözıne qandai saiasi baǧa beremız? Būl saiasi bastama ruşyl traibalizmnıŋ jäne aimaqtyq separatizmnıŋ ışkı terbelesınen tuyndap jatyr ma? Älde, Maks Boqaevtyŋ «aŋdamai söilep, auyrmai öletın» kezektı «saiasi avariiasy» ma? Qalai desek te, būl - jaqsylyqtyŋ nyşany emes.
Demos QB töraǧasy Qūsaiynov Tūrarbek,
"Adyrna" ūlttyq portaly
