FEMİNİZM JASASYN!!!
Dästürlı-kollektivtı saiasilanǧan İslam dını äiel teŋdıgınıŋ (genderlık balans) eŋ basty qarsylasy ekenın esten şyǧarmauymyz kerek.
Oǧan dälel retınde İslamdaǧy myna hadisterdı, (eŋ qyzyǧy ǧasyrlar boiy qalyptasqan būl dıni senımder Qūranda joq,) mysalǧa keltırsek:
Äieldıŋ qisyq qabyrǧadan jaralǧany men äiel adamǧa namazda imam boluyna tyiym salynuy.
Basty oramalmen tūmşalap jabu men niqap(hidjab)kiiuı.
Äielder men erkekterdıŋ teŋ qūqyly emestıgı jäne äiel adamnyŋ özı jalǧyz saparǧa şyǧuyna nemese äiel adamnyŋ erınıŋ denesındegı ırıŋge toly jarasyn jalasa da erınıŋ qaqysyn ötei almaityndyǧy.
Alladan basqa säjde jasauǧa ūlyqsat berılgen bolsa, äieldıŋ erıne säjde jasauy.
Äiel adamnyŋ etekkırı kelgende namaz oquǧa, oraza ūstauǧa, Qūran oquǧa jäne meşıtke kıruge tiym salynuy.
Äielderdıŋ arnaiy uniforma kiiuı turaly jäne äielderdıŋ erkektermen qol ūstasyp amandasuǧa,odan qalsa äieldıŋ jabyq bır jerde bır erkekpen oŋaşa qaluǧa bolmaityndyǧy.
Äielderdıŋ erınen basqa adamdardyŋ iısın sezıp qoisa haram bolatyny jäne
äielderdıŋ (köşege şyqsa) makiiaj qoldanulary būrys ekenı.
Erı tösekke şaqyrǧanda äieldıŋ, bütkıl ısın tastap tösekke jügıru kerektıgı men
äieldıŋ özınıŋ ata-anasynan iaki jebeuşısınen( opekun)ūlyqsat almai küieuge şyǧuyna bolmaityndyǧy.
Äielderdı sündetke otyrǧyzu.
Äieldıŋ erkekten därejesı tömen deitın senım.
Äiel adamnyŋ basşy bola almaityny.
Äieldıŋ jūma namazyna barmauy iaǧni üiınen oquy dūrysyraq degen nanym.
Äieldıŋ it, şoşqa siiaqty namazdy būzatyny jäne äielderdıŋ köpşılıgınıŋ tozaqtyq ekenı.
Äielderdıŋ şärlı (kesırlı) bolatyny.
Äielderdıŋ aqylynyŋ kem ekenı.
Äielderdı üige qamap qoiu.
Äielınıŋ barlyq mäselelerde küieuıne baǧynuynyŋ paryz ekenı.
Ekı äiel kuägerdıŋ bır erkek kuägerge teŋ ekenı jäne t.b osyndai Mūhammedtıŋ "sözıne"( hadisterıne) negızdelgen dogmalyq dınşıl senımder jiyntyǧy kollektivtı-dästürlı İslamda keŋ formada körınıs tapqan.Sondyqtan da osy dıni ūstanymdarǧa säikes dästürlı dıni-saiasilanǧan arab-parsy İslam mädenietı äiel-analardyŋ qūqyǧy men erık-bostandyǧy aiaqqa taptaidy iaki şekteidı degen tūjyrym jasauǧa äbden bolady.
Tūrarbek QŪSAIYNOV,
«Demos» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ töraǧasy
(Avtordyŋ jeke közqarasy redaksiianyŋ ūstanymyn bıldırmeidı)
