Jasandylyq ötırıkten de jaman. Bızdıŋ elde 15 kökektı ǧaşyqtar künı dep qauesetpen bekıtıp aldyq. Ol qauesettıŋ basy bır jyldary «Jas alaş» gazetınıŋ «Valentin künıne» jasaǧan şabuylynan bastalǧan. Söitıp, oidan 15 kökektı qazaq mahabbatynyŋ künı ettı. Al bızde şynaiy kädımgı mahabbat aiyna tatityn Mamyrdyŋ 19-y bar bolatyn. Ol qazaqy ruhani qūndylyqqa tatyǧan, bes ǧasyrdan artyq tarihy arnaiy atap ötılgen jäne IýNESKO-da tırkelgen qūndylyqqa qatysty.
Älgı jasandy künge qarsy krest joryǧyn bastap, 2013 jyly ızdeu jasadyq. Sodan naqty data bolsa, osy «Qyz Jıbek» filmınde bolar dep, ındettık. Meruert Ötekeşova apamyzǧa şyǧyp bılgenımız: ol kısınıŋ jadynda 1970 jyldyŋ 19 mamyry qalypty. Öitkenı sol künı ol bır top qyzdyŋ ışınen kastingten Jıbek rölıne ötıp, däl sol künı Qūman aǧamyzben tanysypty. Osylaişa, 19 mamyr - tarihta taŋba bolyp basylǧan qazaqy sezımdı tületken dara kün. Film bolsa, klassikalyq qūndylyqqa ainaldy.
Al kün bolsa, qystyŋ ketıp, jazdyŋ şyqqan, Tabiǧattyŋ tüleitın, sezımnıŋ güldeitın şaǧyna säikes.
Ökınıştısı, älı küngen ne bolsa soǧan qoiylyp jatqan eskertkış osy filmge qoiylǧan joq.
Ras tarihtaǧy oqiǧa baiansyz, bıraq qazaq mahabbatynyŋ şyŋy sekıldı biıktıgı bar idelǧa ainalǧan, tabiǧi dünie. Jasandy emes. Qai jaǧynan da däiek pen derek bar. Aŋyz ben aqiqat bar.
Al Kazakh-tv.kz saitynda jazylǧan mynadai qūndy derek öz aldyna.
«Qyz Jıbek» filmınıŋ ssenariiın daiarlau, filmnıŋ daiyndyq jūmystaryn jürgızu, filmdı tüsıru, montajdau kezındegı tolǧanys pen qiyndyqqa toly sätterden qyzyq mälımetterdı ūsynamyz.
«Qyz Jıbektıŋ» alǧaşqy nūsqasy «Aqqu» dep atalǧan. Kino tüsırılgenge deiın film ssenariiı 1944 jyly, iaǧni 10 jyl būryn jazylǧan. 1967 jyly jaŋa ssenariilerdı bekıtu kezınde daiyn ssenarii retınde eske tüsedı. Filmdı tüsıru üşın qazırgı künı kezdespeitın 8-10 qanatty aq şaŋqan üiler arnaiy jasaldy. Türlı tüstı şi, taza aq jün, keregenı taldan iiu üşın solqyldaǧan jas boztaldar qoldanyldy. Rejisserlık ssenarii boiynşa Jıbektıŋ 10 türlı kostiumı bolu kerek dep bekıtıldı («Anna Karenina» filmınde Kareninanyŋ 25 türlı kostiumy bolǧan).Jasandy, boialǧan material ekranda bılınıp qalady dep kostiumderge qajettı barqyt, maqpal, jıbek, şäiı, batsaiy, pülış, köilek-kamzoldy ädıpteitın qūndyz, susar, eltırı, kiımdı oqalaityn jaqat, ınju-marjan qoldanyldy. Arnaiy qauly negızınde, Auyl şaruaşylyq ministrlıgıne filmge kerek taŋdauly 40 at tauyp beru jükteldı. Jeke adamdardyŋ qolynan er-tūrman, sauyt-saiman, kiız üi jihazdary jäne basqa da satuda joq kılem, tekemet, syrmaq sekıldı zattardy satyp alu üşın 10 myŋ somǧa deiın aqşa jūmsauǧa rūqsat etıldı. Almatydaǧy «Suvenir» fabrikasy qaqtaǧan kümısten, aq jaltyr temırden batyrlar men qyzdardyŋ kiımderıne qajettı jüzdegen äşekei jasap şyǧardy. Film suretşısı Gülfairus Ysmailova bastaǧan taŋdauly şeberler qyzdardyŋ kamzoldary men köilekterıne, jüzdegen, myŋdaǧan monşaqtardy bır-bırlep öz qoldarymen qadaǧan. «Qyz Jıbek» gruppasyndaǧy jüzge juyq studiia qyzmetkerlerı ekı jyl boiy daiarlyq, äzırlık jūmystaryn oryndap şyqty. Jıbek rölıne 400-ge juyq ümıtkerden ūsynys hat kelıp tüstı. Olardyŋ ışınde 15 qyz ǧana ırıkteuden ötıp, tek Jıbektıŋ serıkterı retınde bekıtıldı. Rejisserler Jıbek rölıne laiyqty qyzdy tappai, ūzaq ızeidı. Almatynyŋ №66 mektebınde 10 synyp oqyp jürgen Meruert Ötekeşovany rejisser Ǧazel Maǧauina studiiaǧa ertıp äkelgen. 1969 jyly 4 säuırde körkemsovet mäjılısı filmnıŋ alǧaş tüsırılgen materialyn talqylady. Jiynda Tölegen Bekejannyŋ qasynda älsız, jasqanşaq körınedı dep synaldy. Şäken Aimanov «Bızdıŋ körıp otyrǧanymyz – oisyz alaŋsyz jürgen bıreu» dese, Ǧabit Müsırepov «Ol Bekejannyŋ qasynda bır bişara. Tölegen, qaitalap aitaiyn, tym därmensız, ümıt az…» dep senımsızdık tanytqan. Dese de syrbaz da, ızettı Tölegen rölın Qūman Tastanbekov öz deŋgeiınde alyp şyqty. «Syrlybaidyŋ auyly» dep atalatyn obektılerdı tüsıru kezınde «Qyryq köş» üşın auyldardan 60 tüie äkelındı; Tastyŋ basyna eskı taŋbalardy qaşap salu üşın ekı ülken kötergış kran jöneltıldı; Ile jaǧasynda «Syrlybai auyly» üşın 35 kiız üi tıgıldı; Filmge Bışkek qalasynyŋ haiuanattar baǧynan kinoǧa tüsıru üşın arnaiy aqqular äkelındı. Qarşyǧa men Şegenıŋ küi jarysynda bilei jöneletın aqqulardyŋ körınısın keş batyp bara jatqanda tüsırıp ülgergen. Filmdegı aqqular biın tüsıru üşın operator men rejisser bır kün boiy tapjylmastan kütken. Kölemı 3600 metr film üşın 50 myŋ metr plenka tüsırıldı. Keibır kadrlar 10-12 ret qaitara tüsırılgen. Qazaqtyŋ keŋ ölkesınıŋ körkem beinesın barynşa äsem körsetu maqsatynda Ūlytau, Aqtau, Altai, Jaiyq, Ile jaǧasy, Qarqaraly, Alatau tabiǧaty tüsırıldı. «Qyz Jıbek» 1972 jyly Bakude Bükılodaqtyq kinofestivalda körsetılıp, film oŋ baǧaǧa ie boldy.
Serık Äbdıreşūly,
«Adyrna» ūlttyq portaly
