Resei 10 äskeri kemesın Qara teŋızge jıberdı. Oqu-jattyǧu jiynyn ötkızbekşı.
Būǧan jauap retınde AQŞ 2 äskeri kemesın Qara teŋızge jıberetın boldy. Montre kelısımı boiynşa AQŞ Qara teŋızge keme jıberetın bolsa 15 kün būryn Türkiiaǧa habarlauy tiıs. Qara teŋızge kelgennen keiın 21 kün ǧana qala alady. Qara teŋızben şekarasy joq elder üşın Stambul būǧazynan ötudıŋ Montre şarttary osyndai. Bügın AQŞ keme jıberetını jönınde Türkiiaǧa habar saldy.
Mamyr aiynda NATO Ukrainada 27 memlekettıŋ qatysuymen soŋǧy 25 jylda bolmaǧan eŋ ırı äskeri oqu-jattyǧu jiynyn ötkızedı. "Defense of Europe 2021" dep atalatyn būl jattyǧuda NATO äskerı Ukrainany qorǧaudy pysyqtaidy.
Jalpy Montre kelısımıne 1936 jyly qol qoiylǧan. Ol boiynşa Qara teŋızge şekarasy bar elder Stambul būǧazynan tegın ärı qalaǧan uaqytynda ötedı. Al özge elder 15 kün būryn habarlap Qara teŋızge kelse de 21 künnen artyq qala almaidy. Qazır Türkiia Montre kelısımınen şyqqysy keledı. Panama, Sues kanaly sekıldı būǧazdan kemelerdıŋ ötkenı üşın aqşa aludy közdeidı. Bügıngı taŋda özge memleketter Türkiiaǧa būǧazdy jaryqtandyru, servistık qyzmet üşın ǧana azyn-aulaq qarjy töleidı.
Bıraq bır risk te bar. Montre kelısımı toqtatylsa ärı jaŋa kelısımge qol qoiylmasa Stambul būǧazy halyqaralyq su joly retınde eseptelıp, Türkiiaǧa mülde eşteŋe tölenbeidı. Sondyqtan da Türkiia Montreden şyqqysy kelgenımen jaŋa kelısımge özge elderdı köndıre qoiuy ekıtalai. Könbeidı de. Kım artyq aqşa tölegısı keledı?..
Erdoǧannyŋ aityp jürgen Stambul kanalynyŋ astary osynda. Jylyna 40 myŋ keme ötetın, bıraq qauıpsız ötkızu syiymdylyǧy 25 myŋ keme bolatyn būǧazdy jartylai paidalanyp, özge elderdı türlı syltaumen jaŋa kanalmen ötuge mäjbürleu. Qarjy tabu. Dūrys ideia negızı. Iske assa ärine. Bıraq oppozisiia osyǧan qarsy. Ekologiia, jer sılkınısı boluy mümkın, Stambul bır aralǧa ainalady degen syltaulary bar. Köreiık kım jeŋedı.
Qazır Erdoǧan bilıgı kanaldy saluǧa asyǧuda. Sebebı 2023 jyly sailau. Oǧan deiın ırı jobalardy ıske asyryp ülgeruı tiıs. Sailauda jeŋılu riskı de bar. Oppozisia Erdoǧan bilıgınıŋ jaŋa aeroporttan bastap barlyq ırı jobalaryna qarsy şyǧyp keledı.
Bauyrjan SERIKBAEV,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
