Jūmys tobynyŋ jetekşısı Ädılbek Jaqsybekov Prezidentke qazaqstandyqtardyŋ Konstitusiiaǧa ūsynǧan negızgı özgerısterı jaily baiandady, – dep habarlaidy Tengrinews.kz tılşısı.
Jaqsybekovtyŋ aituynşa, qazaqstandyqtardan alty myŋnan asa ūsynys kelgen. Olar Konstitusiianyŋ 98 babynyŋ 63 babyna qatysty mäselelerdı qozǧap jatyr. Ol baptar negızgı zaŋnyŋ barlyq bölımın qamtidy. Ūsynystar ärtürlı, tek jobalarmen toqtap qalǧan emes. Osylaişa qazaqstandyqtar ūsynǧan özgerıster bırneşe blokka bölıngen.
«Memleket basşysynyŋ ökılettıgı turaly bölımge qatysty 40-tan asa ūsynys keldı. Parlament ökılettıgı jaily 88 ūsynys kelıp tüstı. Jalpy qazaqstandyqtar Parlament jūmysyn küşeitu mäselesın qoldap otyr», – dedı Jūmys tobynyŋ basşysy Ädılbek Jaqsybekov.
Sondai-aq, Jaqsybekov Parlamenttık respublikaǧa köşu turaly ūsynystardyŋ bolǧanyn aityp öttı. Keibır azamattar Parlamenttı qūru tärtıbın özgertudı ūsynyp jatyr. Olardyŋ aituynşa, Parlamenttı ekı palata emes, bır palata etuge bolady.
«Deputtatyq korpustyŋ talaptaryn küşeitu ūsynyldy. Ükımettıŋ jūmysy jaily aitatyn bolsaq, qazaqstandyqtar ükımettıŋ Parlamentke esep beruge mındettılıgın küşeitudı ūsynady. Sondai-aq, būl jerde şeşımderdıŋ Mäjılıs jäne Senatpen kelısımge kelu arqyly qabyldanu kerektıgı aitylady. Jäne ükımettıŋ tek Mäjılıs aldynda emes, sondai-aq, jalpy Parlament aldynda esep beru qajettılıgı turaly ūsynystar keldı», – dedı Jaqsybekov.
Al konstitusiialyq keŋeske qatysty ol 18 ūsynystyŋ kelgenın aitty.
«Konstitusiialyq keŋestı qūru tärtıbın özgertu, sondai-aq, Konstitusiialyq sotty qaita qūru turaly ūsynys tüstı. Al eŋ köp – 2148 ūsynys qūqyq qorǧau jäne sot organdarynyŋ jūmysy jaiynda boldy. Onda sudialarǧa degen talaptardy küşeitu turaly, zaŋger mamandyǧynyŋ eŋbek ötılı merzımın ūzartu turaly aityldy», – dedı Jūmys tobynyŋ jetekşısı.
«Advokattardan da köp ūsynys tüstı. Olar advokattardyŋ ökılettıgın arttyryp, aiyptaluşylar qūqyqtarynyŋ kepılın arttyru jäne sottyŋ sanksiiasy bolmaǧan kezde qamau merzımın 72 saǧattan 48 saǧatqa qysqartu turaly ūsynys bıldırdı», – dedı Jaqsybekov.
Sondai-aq, mäslihattar men jergılıktı basqaru organdary nazarsyz qalmady. Atap aitqanda azamattar deputattarǧa jas boiynşa şekteu qoiyp, qaita sailanuǧa şekteu qoiudy ūsyndy. Sonymen bırge, halyqqa äkımderdı taǧaiyndau mümkındıgın beru jaiy da söz etıldı.
«Sūraqtardyŋ köbı Konstitusiianyŋ 26-babyna özgertu engızuge qatysty ekenın aita keteiık. Būl mäsele boiynşa aşyq pıkırtalas boldy – türlı pıkır boldy. Azamattardyŋ bır bölıgı özgerıs engızuge jaqsy baǧa berdı, al köpşılık özgerıske qarsy.
Sondai-aq, memlekettık tıldıŋ rölın küşeitu men aǧylşyn tılıne resmi status beru jäne etnikalyq qazaqtardy qabyldau tärtıbın jeŋıldetu boiynşa ūsynystar boldy», – dep atap öttı ol.Ölım jazasyna qatysty ūsynystar tüsken. Jaqsybekovtyŋ aituynşa, būl jazadan tolyq bas tartu men ony qoldanu kerek jaǧdailardy arttyru kerek degen türlı pıkırler aityldy. Jūmys toby barlyq ūsynystardy jıtı zerttedı. Jalpy jūmys toby 4 otyrys ötkızıp, reformanyŋ türlı aspektılerın talqylady. Būl jūmysqa memlekettık organdardyŋ sarapşylary men şeteldık mamandar tartyldy. «Qadırmendı Nūrsūltan Äbışūly, bügın Konstitusiiaǧa özgerıs engızu jobasy sızdıŋ qarauyŋyzǧa berıledı. Mūnda bükılhalyqtyq talqylau qorytyndylary eskerıldı. Konstitusiialyq reformalar jobasy bızdıŋ aqylymyz ben nūsqaularymyz boiynşa aiaqtaldy. Bızdıŋ basty maqsatymyz Prezident reformasyn saqtau jäne memlekettık bilık jüiesınıŋ tūraqtylyǧyn qamtamasyz etu boldy. Aldymen 40 ökılettılıktı ötkızu ūsynylǧan, degenmen, Elbasynyŋ 35 ökılettılıgı qaita bölınıp berıletın boldy. Sonyŋ ışınde, ekonomika, qarjy, memlekettık mülıktı basqaru, äkımşılık-aimaqtyq qūrylym mäselelerın şeşuge qatysty ökılettıkter», – dep aiaqtady sözın jūmys tobynyŋ jetekşısı. Eske sala keteiık, 2016 jyldyŋ jeltoqsanynda Nūrsūltan Nazarbaev Täuelsızdıktıŋ 25 jyldyǧyna arnalǧan merekelık jiynda bilık tarmaqtaryn ülestıru mäselesın qarastyrudy tapsyrǧan bolatyn. «Sızderdıŋ nazarlaryŋyzǧa elımız üşın asa maŋyzdy, taǧdyrly mäselenı ūsynbaqpyn. Būl – Konstitusiia men zaŋdarǧa özgerıster engızu. Bızdıŋ aldymyzda bilık tarmaqtarynyŋ ökılettıkterın qaita bölu mındetı tūr. Qazır zamannyŋ didary özgerdı. Bız de özgeruge tiıspız. Sol sebeptı, memlekettıŋ basqaru jüiesın de jaŋǧyrtatyn kez keldı. Men eldıŋ müddesı men zamannyŋ talabyn, ūrpaqtyŋ bolaşaǧyn oilai otyryp osyndai bailam jasadym», – degen edı Nūrsūltan Nazarbaev qazaqstandyqtarǧa jasaǧan ündeuınde. 2017 jyldyŋ 11 qaŋtarynda Qazaqstan Prezidentı bilıktıŋ tarmaqtary arasynda ökılettıkterdı qaita bölu mäselelerı boiynşa jūmys tobymen kezdesken edı. Memleket basşysy otyrysta memlekettık bilıktıŋ tarmaqtary arasynda ökılettıkterdı qaita bölu mäselesı respublika damuynyŋ jüielı jäne zaŋdy kezeŋı bolyp tabylatynyn atap ötken bolatyn. Al 13 qaŋtarda Aqorda Memlekettık bilık ökılettıkterdı qaita bölu mäselelerı jönındegı jūmys tobynyŋ tızımın jariialaǧan edı. 24 aqpanda jūmys toby «Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasyna özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly» Qazaqstan Respublikasy Zaŋynyŋ jobasyn bükılhalyqtyq talqylau merzımınıŋ aiaqtalǧanyn mälımdedı. Prezident azamattardyŋ barlyq ūsynysy esepke alynyp, nazarsyz qalmaitynyn aitty. «Eşteŋe de tūraqtap qalmaidy, prosess jürıp jatyr, ömır jalǧasady, barlyǧy damu üstınde. Uaqyttyŋ talabymen belgılı bır özgerıster engızıletın şyǧar», – dedı Elbasy.
"Adyrna" kz
