Jyl saiyn Ramazan aiy bastalǧanda, el ışınde türlı jaǧdailar bolǧanyn estıp, bılıp jatamyz. Esterıŋızde bolsa, bırer jyl būryn oraza ūstaǧan bırneşe adamnyŋ tüsınıksız jaǧdaida köz jūmǧany turaly aqpar tarap edı. Ol adamdar ūstaǧan orazadan emes, däl sol kezde tarap jatqan jūqpaly auru saldarynan bolǧan oqiǧa ekenın keiın belgılı bolyp edı.
Biyl da sondai keleŋsız jaǧdai turaly jazba äleumettık jelıde tarady. «Bır kelınımız aiaǧy auyr bolsa da oraza ūstap jürgen. Bes ailyq balasyn uaqytynan erte tuyp qoidy. Medikter adam boluy beiməlım, aman qalsa da, kemtar bolady deptı. Kelınnıŋ əuelgı nietınde Alla järdem beredı dep oilaǧan bolar. Qainaidy qanyŋ, aşidy janyŋ. Bes ailyq balanyŋ obalyn aitsaŋşy. Dümşelıktıŋ de şegı bolu kerek qoi! Endı kelınım özı qan jylap otqanda bırdeŋe deuge auzyŋ barmaidy»,- dep jazdy jelı qoldanuşy Alıbi Manaş. Osy jazbaǧa qatysty pıkır bıldırgenderdıŋ köbısı jüktı, emızulı kelınşek oraza ūstamasa bolatynyn jazuda.
Alaida solardyŋ ışınde Didar Şynybek degen bır kelınşek: «Jüktılıktıŋ 8aiynda ,2020jyly Oraza ūstadym,öte jeŋıl keremet jürdım,ışım ülken boldy,ūl kerek edı (bıraq endı şıliii ūl ūl degen joqpyn,denı sau bolsyn dep kım bolsa da ) vrachtar ışı däu dep qoryqty, men qoryqpadym ūlym 4kg 925gramm bolyp tuyldy.Tolǧaq jenıl bolǧany sonşa qalai tuǧanymdy bılmei qaldym. Denı sau boiy 61,sm bolyp 12.06.2020 künı şekesı torsyqtai Alpamystai ūl tudym, esımın Omar dep qoidym!!!Allanyŋ qalauy ǧoi bärı !!!» dep jazsa, al Ainur Maidanova : «Därıgerler aita beredı! Kelınıŋızdıŋ nietı tüzu bolsa boldy.Bır Alla özı retteidı! Tek Alladan ümıtın üzbesın balasynan densaulyq pen ömır sūrai bersın!»,- dep jūbatu jazba qaldyrypty.
Būl jerde aitpaǧymyz, dındı nemese orazany terıske şyǧaru emes. Mynadai tüsınıktegı adamdardyŋ qoǧamda köbeiu qaupıne nazar audartqymyz keledı. Oraza ūstasa da, şekesı torsyqtai Alpamystai ūl tuuǧa bolady jäne därıger emes, Alla bärın retteidı degen pıkırdı oqyǧan kez kelgen dınnen habarsyz, aqyly tolyspaǧan adam densaulyǧyn qūrbandyqqa şaluy mümkın ǧoi?! «Bärı Allanyŋ qolynda» dep aşyq tūrǧan elektr symyn ūstaisyz ba? Qoǧamda osyndai taiaz tüsınıktı adamdardyŋ köbeiuı dıni sauatsyzdyq pen dınnıŋ dūrys nasihattalmauynan, jalpy bılımsızdıkten emes pe?
«Bızdegı dıni tanym, tüsınık negızınen äldekımnıŋ auyzekı aitqan dıni uaǧyzdaryn qabyldaumen qalyptasuda. Mysaly, qazır men bıreuge pälen sürenıŋ, tügen aiatynda «oraza ūstau bükıl adamǧa paryz» dep jazylǧan desem, osyny tyŋdap otyrǧan adamyŋyz öz betımen sol aiatty aşyp, oqyp, ne jazylǧanyna köz jetkızbeidı de. "Pälenşe solai degen" dep osy aitqanymdy basqasyna jetkıze beredı. Bylai qarasaŋ, tehnologiia damyǧan, internet bar zaman qazır. Alaida öz betımen ızdenıp, oqyp, bıluge ūmtylatyn adam öte az. Däl sol siiaqty, jüktı äieldıŋ oraza ūstauyn da men osyndai sauatsyzdyqtan dep bılemın. İä, dıni tüsınıkke salsaq, bergen de – Alla, alatyn da – Alla ekenı ras.
Alaida, Allanyŋ özı de «saqtansaŋ – saqtaimyn» demei me? Iаǧni, amaldaryn da oryndau kerek. Sonymen qatar oraza paryz bolsa, är pendenıŋ densaulyǧy – Allanyŋ amanaty ekenın ūmytpau kerek. Paryzdy oryndap, amanatqa qiianat jasau qanşalyqty qisyndy? Tüptep kelgende, qaiǧyly oqiǧalar orazadan emes, oraza, dınnen habarsyz, dümşelerdıŋ äreketınen der edım»,- deidı dıntanuşy, Ankara universitetınıŋ magistranty Darhan Mūqasan.
«Är adam öz densaulyǧyna jauapty. Osyndai jauapkerşılıktı sezınbeudıŋ saldarynan qoǧamnyŋ saulyǧyna qauıp tönude. Mysaly, soŋǧy uaqytta Qazaqstanda nelıkten auru balalar sany kürt artty? Balanyŋ saulyǧy üşın aldymen ata-anasy jauapty. Bızdıŋ kei jastarymyz ışımdık ışıp, tekmekı tartyp jürıp «bala jasaityny» jasyryn emes. Sonymen qatar, äldebır dıni tüsınıkterdıŋ de äştegı şarana üşın ziian bolatynyn keibırı bıle bermeidı. Mysaly, söz bolyp otyrǧan oraza ūstaǧan jüktı äieldı alyp qaraiyq.
Işınde tolyq damyp jetılmegen şaranasy bar äiel qalai kün ūzaqqa susyz, tamaqsyz jürmekke bel budy? Iştegı säbi üşın kerısınşe köbırek qūnarly tamaq ışıp, densaulyǧyn dūrystaudy oilaudyŋ ornyna, oraza ūstau aqylǧa qonymsyz der edım. Sosyn, qazır qit etse, kınänı därıgerge audaru ädetke ainaldy. Auyrǧanda, em ızdep därıgerge keletınder, sauyǧyp ketse, «Allanyŋ arqasynda»deidı de, al eger sauyqpai jatsa, «därıgerdıŋ sauatsyzdyǧynan» deidı. Qoryta aitqanda, mūnyŋ bärı qoǧamnyŋ bılımsızdıgınen der edım»,- deidı bızben sūhbatynda akuşer-ginekolog Ǧaliia Saparqyzy.
Mūqaş MŪRATŪLY,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.Ūqsas jaŋalyqtar
