Qazır qazaq qoǧamy, atylǧaly tūrǧan janartau ıspettı. Elaralyq häm elışılık, ūlttyq mäselelerden bastap tūrmystyq deŋgeige deiıngınıŋ barlyǧy qoǧamnyŋ, onda da qazaq qoǧamynyŋ qataŋ baqylauynda.
Äsırese, el-jūrt Aqorda häm Aqorda ainalasyna şoǧyrlanǧan aq jeidelı az qauymnyŋ (bilıktegıler) är aitqan sözı, är basqan ızın aŋdyp qarap otyr. Sebebı de tüsınıktı. Saiasat sabaqtastyǧyn därıpteitın qazaq bilıgı men qalt-qūlt etıp kün körıp jürgen qazaq qoǧamynyŋ arasy kün sanap alşaqtap barady. Halyqtyŋ bilıkke degen senım kreditı tausylar bolǧan...
Biylǧy Jer kodeksınıŋ keibır baptaryna salynǧan moratorii merzımı aiaqtalatyny belgılı. Qazaqstan halqynyŋ 2016 jyldan bergı jalǧyz talaby - auyl şaruaşylyq jäne özge de maqsattarǧa arnalǧan jerlerdı jekege satu jäne şeteldık tūlǧalarǧa jalǧa beruge tyiym salu. Osy maqsatta prezident Toqaevtyŋ pärmenımen Zaŋ jobasy äzırlenıp, Mäjılıs pen Senatta talqylanyp, maqūldandy. Jer kodeksınıŋ auyl şaruaşylyǧy jerlerın jekege beru ia bermeu mäselesın talqylaǧan Jer komissiiasy ūiymdastyryldy.
Mıne, osy oqiǧalardyŋ barlyǧy derlık qoǧamnyŋ, onda da qazaq qoǧamynyŋ nazaryn Saparhan Omarov tızgının ūstaǧan QR Auyl şaruaşylyq ministrlıgıne būrdy. Sondyqtan, atalǧan ministrlıktıŋ är basqan qadamyna qoǧam qyraǧy közben qarap otyr.
Bügın de tıkelei ministr Omarov ministrlıgı men Mamin ükımetıne qatysty maŋyzdy aqparatty söz etpekpız. Ret-retımen:
Qazaqstanynŋ agroönerkäsıp keşenın damytu boiynşa memlekettık jobaǧa biudjetten 5 trillion teŋge sūrapty. Būl turaly «QazTAG» agenttıgı jazdy keşe.
Memlekettık biudjetten qarjylandyru kezegı kelesıdei bolmaq:
2021 jyly – 637,1 milliard teŋge,
2022 jyly – 970,5 milliard teŋge,
2023 jyly – 1 035,1 milliard teŋge,
2024 jyly – 1 115,1 milliard teŋge,
2025 jyly – 1 151,2 milliard teŋge. Barlyǧy: 4 909,2 milliard teŋge. Joba pasportynda solai dep jazylypty.
Jospar boiynşa kütıletın ekonomikalyq effekt (sapa jäne san jaǧynan):
-Eŋbek önımdılıgın 2,5 esege köteru,
-Qaita öŋdelgen agroönerkäsıp keşenı önımderın eksporttaudy 2 esege ūlǧaitu,
-Ekojüiege 350 myŋ fermerlık jäne üi şaruaşylyqtaryn tartu,
-70 myŋ otbasylyq şaruaşylyq qūru.
Kütıletın äleumettık nätije (san jäne sapa jaǧynan):
-Işkı naryqty tamyq önımderımen (äleumettık maŋyzy bar önımdermen) qamtudy 80 paiyzǧa jetkızu,
-1 mln auyldyq tūrǧyndy tūraqty tabys közımen qamtu,
-500 myŋ auyldyq tūrǧyndy jūmyspen qamtu.
Joba 5 baǧyt boiynşa jüzege asyrylmaq körınedı. Olar:
1) Eŋbek önımdılıgın 2,5 esege köteru, AÖK sifrlandyru, tehnikalyq jäne tehnologiialyq jabdyqtardy jaŋartu deŋgeiın köteru, joǧary sapaly tūqymdardy qoldanudy arttyru, mineraldy tyŋaitqyştardy qoldanu deŋgeiın arttyru,qarqyndy mal şaruaşylyǧy,jerdı ūtymdy paidalanu, agroönerkäsıptık keşendı damytu üşın agrarlyq ǧylymnyŋ äserın arttyru t.b.
2) Işkı naryqty tamyq önımderımen (äleumettık maŋyzy bar önımdermen) qamtu.
3)Öŋdelgen auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ eksportyn ekı esege arttyru,eksportqa baǧyttalǧan investisiialyq jobalardy jüzege asyru jäne eksporttyq kedergılerdı joiu, veterinariiany küşeitu jäne damytu, fitosanitariiany nyǧaitu jäne damytu.
4)Irı investisiialyq jobalardyŋ ainalasynda jetı ekojüienı qalyptastyru,
5) 1 mln auyldyq tūrǧyndy tūraqty tabys közımen qamtu, auylşaruaşylyq kooperasiiasyn damytu, auyl tūrǧyndary arasynda käsıpkerlıktı damytuǧa jaǧdai jasau.
Joǧaryda atalǧan jobany jüzege asyru 2021-2025 jyldarǧa josparlanypty. Ol üşın biudjetten 5 trillion teŋgege juyq qarajat bölınbek. 5 trillion teŋge degenıŋız şamamen 12 milliard AQŞ dollary degen söz. Orasan zor qarjy. Qazaqstannyŋ jyldyq biudjetınıŋ teŋ jarymysyna para-par soma. Ony tiımdı paidalanu Saparhan Omarov ministrlıgınıŋ qolynan kele me?
Nūrgeldı ÄBDÄǦANİŪLY,
"Adyrna" ūlttyq portaly
