QR Premer-Ministrınıŋ
orynbasary E.L. Toǧjanovqa
Üş kün būryn bükıl älem Ekınşı düniejüzılık soǧysta faşistık Germaniiany talqandaǧan Jeŋıstıŋ taǧy bır jylyn atap öttı. Būl künderı bız ardagerlerımızdıŋ öşpes erlıgın eske alamyz. Maidangerlerge qūrmet körsetumen qatar tyl eŋbekkerlerıne de ızet körsetu asa maŋyzdy dep sanaimyz. Qazaqstanda soǧys jyldarynda olar 460-tan astam zauyttar men fabrikalar saldy, milliondaǧan tonna astyq pen jüzdegen myŋ tonna et öndırdı, 2,5 mln jyly kiımder, 1600-den astam vagon jöneltılım maidanǧa jıberdı. Ärbır keŋestık tank, ūşaq, keme, snariad qūramynda Qazaqstan kenışterınde öndırılgen mys, qorǧasyn, volfram, molibden boldy.Ūrany «Bärı maidan üşın, bärı jeŋıs üşın» bolǧan tyldyŋ batyrlyǧy bolmasa Ūly Jeŋıske qol jetkızu mümkın bolmas edı.Sonymen bırge, äkeler men bauyrlar maidanǧa ketken kezde, tyldyŋ negızgı jūmys küşın äielder men jasöspırımder qūrady. Bügın sol kezdegı jasöspırımder 90 jasqa kelıp otyr. Soǧys körgen balalardyŋ da taǧdyry oŋai bolǧan joq, soǧys äkelerın maidanǧa, al analaryn äielder täulık boiy jūmys ısteitın zauyttar men kolhozdarǧa alyp kettı. Būl balalar balalyq şaqtan aiyrylyp, mūqtajdyqta, aştyq pen suyqta östı. Bıraq sodan keiın olar eldı örkendetıp, ekonomika men äleumettık damudyŋ negızın qalady. Būl ūrpaq KSRO ydyraǧan kezde öz elderınıŋ memlekettık Täuelsızdıgı turaly şeşım qabyldady. Bügınde soǧys balalarynyŋ märtebesı men jaǧdaiyn qoldau üşın zaŋnamalyq aktıler qabyldanuy kezdeisoq emes. Mysaly, Ukrainada «soǧys balasy» märtebesı zaŋmen bekıtılgen, olarǧa zeinetaqyǧa jeŋıldıkter men üstemeaqylar berıledı. Osyǧan ūqsas şaralar Reseidıŋ bırqatar subektılerınde qabyldandy nemese qarastyryluda. Būlardan basqa da mysaldar köp.
Osyǧan bailanysty, «Aq jol» fraksiiasy zeinetaqylarǧa üstemeaqy engıze otyryp, 1945 jylǧy 9 mamyrǧa deiın Qazaqstan aumaǧynda tuylǧan jäne tūratyn azamattar üşın «Soǧys balalary» märtebesın bekıtudı ūsynady.Būl jerde üstemaqy kölemı basty mäsele emes, bızdıŋ ūsynysymyzdyŋ negızgı maqsaty – memleket tarapynan qūrmet pen moiyndaudy körsetu, būl balalyq şaǧynan, ata-anasynyŋ mahabbatynan jäne jyluynan aiyrylǧan, maidanǧa ketken nemese zauyttar men ūjymşar egıstıkterınde täulık boiy jūmys ıstegen adamdar bastan keşken qiynşylyqtardy körsetu.
Ökınışke orai, soǧys ardagerlerı jyl saiyn azaiyp jatyr. Eger osydan on jyl būryn on myŋnan astam ardager aramyzda bolsa, bügınde 665-ı qana qaldy.Tiısınşe, memlekettıŋ osyndai ardagerlerdı qoldauǧa jūmsaǧan şyǧystary da edäuır qysqardy. Bız azaiyp jatqan batyrlardyŋ esebınen ünemdeudı dūrys emes dep sanaimyz jäne bosaǧan qarajatty olardy maidannan kütken, tylda eŋbek etken soǧys balalaryna qaita böludı ūsynamyz. Osy mäselenı ıs jüzınde pysyqtau maqsatynda, kelesı aqparatty ūsynudy sūraimyz:
- Täuelsızdık alǧan sätten bastap jyl saiynǧy bölınıste Qazaqstandaǧy ŪOS sany turaly.
- Täuelsızdık alǧan sätten bastap jyl boiynşa bölınıste tyl eŋbekkerlerı dep tanylǧan adamdardyŋ sany turaly.
- 1945 jylǧy 9 mamyrǧa deiın (1935-1945 j.j.) Ūly Otan soǧysy kezeŋınde Qazaqstanda tuǧan jäne tūrǧan adamdardyŋ sany, onyŋ ışınde ata-analary soǧys ardagerlerı jäne/nemese tyl eŋbekkerlerı bolyp tabylatyn balalardyŋ sany turaly.
Qūrmetpen,
«Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattary
