Taiauda Almatyda «Fenerbahche» Balalar men jasöspırımder futbol kluby aşylǧan edı. Nazarlaryŋyzǧa Türkiiadaǧy atalmyş akademiianyŋ ökılı, Qazaqstandaǧy «Fenerbahche» futbol klubynyŋ bas direktory Saigyn Balykelmen aradaǧy sūhbatty ūsynamyz.
- Saigyn bei, Qazaq elıne qoş kelıpsız! Bır ai būryn Almatydaǧy Ortalyq stadion janynan «Fenerbahche» futbol klubyn aşqanyŋyzǧa qanyqpyz. Sonau Türkiiadan kelıp, osynda balalarǧa arnalǧan futbol alaŋyn aşuǧa ne sebep boldy?
- «Fenerbahche» Germaniia, Äzerbaijan jäne endı, mıne, Qazaqstanda öz filialyn aşyp otyr. Būǧan ekı sebep bar. Bırınşıden, bız qazaq ūltyn bauyr dep qaraimyz, özımızge ūdaiy jaqyn tartyp jüremız. Iаǧni, äleumettık integrasiia men mädeni jaqyndyqqa bailanysty bızge sūranys tüsken bırneşe el arasynan Qazaqstan taŋdap alynyp otyr. Ekınşıden, mäselen, köşede ketıp bara jatqan qazaq balasyn syrttai baqylasaŋ, qimyly öte şiraq ärı köbıne şymyr keledı. Nege osyndai jetkınşekterdı şyŋdap, baulymasqa?!
- «Fenerbahche» atauy qalai paida bolǧan? Jalpy būl akademiianyŋ damu tarihyna qysqaşa toqtalyp ötseŋız?
- «Fener – şam», al «bahçe – baqşa», tek būl jerdegı baqşa sözı alaŋ degen maǧynada. Äuel bastan özderı oinap-ösken audannan şabyt alǧan futbolşylar komandasy «Fenerbahche» futbol kluby dep atasa kerek. Osylaişa, Fenerbahche sport kluby 1907 jyly Ystambūldyŋ Kadyköi okrugınıŋ Moda audanynda futbol komandasy retınde qūryldy.
- Futbol – tabys közı bola ala ma? Türkiiadaǧy bilıktıŋ futbolǧa degen közqarasy qandai? Ol jaqta qandai futbol kluby aldyŋǧy orynda tūr?
- Futbol älem boiynşa aitarlyqtai tabys äkeletın sport türlerınıŋ qataryna jatady. Sonyŋ ışınde futbol klubtary tabatyn tabys az emes. Türkiiada «Fenerbahche», «Galatasarai», «Beşiktaş», «Trabzonspor», «Basakşehir», «Bursaspor», «Antaliaspor» siiaqty futbol klubtary tanymal.
- Türkiiadaǧy Fenerbahchenıŋ deŋgeiı qanşalyq därejede? Qazırde älem boiynşa qai el futboldan aldyŋǧy qatarda dep oilaisyz?
- «Fenerbahche» Türkiiadaǧy üzdık 3-tıŋ qūramyna kıredı. Bıluımşe, qazırgı uaqytta älemde Angliia, Germaniia, İspaniia jäne Fransiia ligalary köş bastap tūr.
- Almaniia, Äzerbaijan elın qosa alǧanda, älem boiynşa bızdıŋ elımızde būl klubtyŋ üşınşı filialy aşylyp jatyr eken. Qadamdaryŋyz oŋ bolǧai! Qazaqstan tarapynan «Fenerbahchenıŋ» qazaq elıne keluıne qandai da bır sūranys boldy ma?
- Nūrsūltan Nazarbaev «Fenerbahche» sport klubynyŋ basşysy Ali Kok jäne onyŋ delegasiiasymen ötken resmi kezdesu üstınde Qazaqstan futbolyna öz ülesın qosyp, investisiia saludy sūrasa kerek. Al būl Qazaqstanda futbol mektebınıŋ aşylu josparyn tezdettı.
- Fenerbahchede jattyǧyp, älemdık arenada jürgen qandai tanymal sportşylar bar?
- Fenerbahchede oinaityn älemnıŋ tanymal futbolşylary: Mesut Ozil, Dimitris Pelkas, Enner Valensiia, Luis Gustavo, Mbvana Samatta, Papis Sisse.
- Qazaqstandaǧy qazırgı futbol ahualyn qalai baǧalar edıŋız? Eldegı futbol deŋgeiın köteru üşın qandai şaralar jasaluy tiıs dep oilaisyz?
- Qazaqstanda küres, boks, kikboks siiaqty jekelegen sport türlerı joǧary deŋgeide dep oilaimyn. Al futbol siiaqty komandalyq oiyndar jaŋa jetıstıkterge jetudı, älı de şyŋdaludy qajetsınedı. Balalar 16 jastan asqannan keiın jalǧastyruǧa bolatyn sporttyq oiyn sany şekteulı. Al bızge talantty jastardy 16 jastan keiın jalǧastyruǧa mümkındık beretın jaŋa klubtar nemese älemdık naryqqa şyǧuǧa mümkındık beretın jaŋa ūiymdarmen qamtu qajet.
- Almatyda aşylǧan klub qūramyna toqtalyp ötseŋız. Jalpy klubta qanşa bala bar? Almatylyqtardyŋ sızderge degen yqylasy qandai bolyp jatyr? Jas futbolşylar sızderge qalai keldı?
- Qazırgı uaqytta bızde 30 bala bar, olar 5-15 jas aralyǧynda. Äleumettık jelınıŋ arqasynda az uaqyt ışınde klubqa keluşıler sany artyp, qarqyndy damyp kelemız. Klub jattyqtyruşylary käsıbi futboldan kelgen jäne osy salada täjıribege, mansapqa, sondai-aq qajettı lisenziialarǧa ie bılıktı mamandar.
- Qazaq jastary nelıkten otandyq futbol klubtarynda emes, «Fenerbahchede» jattyǧyp, şeberlıkterın jetıldırulerı kerek dep oilaisyz?
- «Fenerbahche» – būl 114 jyldyq tarihy bar, özındık jetıstıkterı men chempiondarǧa toly klub. Bızdıŋ klubtyŋ qazaqstandyq klubtardan erekşelıgı – bızge kelgen bala futboldy igerıp qana qoimai, aǧylşyn tılınde erkın söileitın bolady. Sonymen bırge būl jer qajettı jattyǧular men bılımge jäne jan-jaqty damuǧa kömektesetın ädısterdı qoldanatyn orta.
- Jalpy būl balalar klubynyŋ alǧa qoiǧan maqsat-mındetterı, jospary qandai?
- Bızdıŋ maqsatymyz – futboldy jaqsy köretın qazaq jasöspırımderı arasynda futboldy odan ärı tanytyp, olardyŋ damuyna öz ülesımızdı qosu jäne talantty jastardyŋ älemdık naryqqa taraluyna kömektesu.
- Bıluımşe, «Fenerbahche» futboldy ǧana emes, basqa da sporttyq oiyn türlerın damytyp otyrǧan akademiia. Osyǧan toqtalyp ötseŋız. Akademiiadaǧy basqa sporttyq oiyndardyŋ jaǧdaiy qalai?
- «Fenerbahche» Türkiiadaǧy eŋ köne jäne tabysty klubtardyŋ bırı. Akademiiada futboldy qospaǧanda, basketbol, voleibol, jeŋıl atletika, boks, elektrondy sport, eskek esu, üstel tennisı, jelkendı jüzu jäne jalpy suda jüzu sekıldı sporttyŋ belsendı salalary qamtylǧan. Mäselen, 2005 jyly «Fenerbahchenıŋ» erler basketbol komandasy FIBA EuroChallenge-de tört finaldyq kezeŋde öner körsettı; EuroLeague-da 2007-2008 jyldar mausymynda şirek finalǧa deiın jetıp, 2014-2015 jylǧy mausymda alǧaş ret jartylai finaldyq kezeŋge jettı. 2015-2016 jylǧy mausymda Euroliganyŋ finalynda oinap, Europa qūrlyǧyndaǧy ekınşı komanda atandy. Al 2016-2017 jyldarǧy mausymda Euroliga kubogyn jeŋıp alǧan alǧaşqy jäne jalǧyz türık komandasy retınde tarihqa endı. Sonymen qatar komanda basketbolşylary soŋǧy törttık ainalymǧa qatarynan bes ret (2015, 2016, 2017, 2018, 2019 jyldary) kırıp, türık basketbolynda rekord ta jasady.
- Būl bır oraiy kelgen äŋgıme boldy, rahmet! Jas futbolşylarǧa, qazaq elıne aitaryŋyz bolsa, marhabat?
- Menıŋ paiymauymşa, qazaq jasöspırımderı sportta öte daryndy jäne sportty jaqsy köredı. Men olarǧa ärqaşan tabandy boluǧa jäne eşqaşan berılmeuge keŋes beremın. Sondai-aq, jastarǧa armandai berıŋızder jäne sol armandaryŋyzdyŋ oryndaluy jolynda aianbai, ter töge berıŋızder degım keledı. Al bız öz tarapymyzdan älgı armandardyŋ oryndaluy üşın ärqaşan sızdermen bırge bolamyz degım keledı. Menen sūhbat aluǧa ynta bıldırgenıŋız üşın sızge de rahmet!
- Saigyn bei, Qazaq elıne qoş kelıpsız! Bır ai būryn Almatydaǧy Ortalyq stadion janynan «Fenerbahche» futbol klubyn aşqanyŋyzǧa qanyqpyz. Sonau Türkiiadan kelıp, osynda balalarǧa arnalǧan futbol alaŋyn aşuǧa ne sebep boldy?
- «Fenerbahche» Germaniia, Äzerbaijan jäne endı, mıne, Qazaqstanda öz filialyn aşyp otyr. Būǧan ekı sebep bar. Bırınşıden, bız qazaq ūltyn bauyr dep qaraimyz, özımızge ūdaiy jaqyn tartyp jüremız. Iаǧni, äleumettık integrasiia men mädeni jaqyndyqqa bailanysty bızge sūranys tüsken bırneşe el arasynan Qazaqstan taŋdap alynyp otyr. Ekınşıden, mäselen, köşede ketıp bara jatqan qazaq balasyn syrttai baqylasaŋ, qimyly öte şiraq ärı köbıne şymyr keledı. Nege osyndai jetkınşekterdı şyŋdap, baulymasqa?!
- «Fenerbahche» atauy qalai paida bolǧan? Jalpy būl akademiianyŋ damu tarihyna qysqaşa toqtalyp ötseŋız?
- «Fener – şam», al «bahçe – baqşa», tek būl jerdegı baqşa sözı alaŋ degen maǧynada. Äuel bastan özderı oinap-ösken audannan şabyt alǧan futbolşylar komandasy «Fenerbahche» futbol kluby dep atasa kerek. Osylaişa, Fenerbahche sport kluby 1907 jyly Ystambūldyŋ Kadyköi okrugınıŋ Moda audanynda futbol komandasy retınde qūryldy.
- Futbol – tabys közı bola ala ma? Türkiiadaǧy bilıktıŋ futbolǧa degen közqarasy qandai? Ol jaqta qandai futbol kluby aldyŋǧy orynda tūr?
- Futbol älem boiynşa aitarlyqtai tabys äkeletın sport türlerınıŋ qataryna jatady. Sonyŋ ışınde futbol klubtary tabatyn tabys az emes. Türkiiada «Fenerbahche», «Galatasarai», «Beşiktaş», «Trabzonspor», «Basakşehir», «Bursaspor», «Antaliaspor» siiaqty futbol klubtary tanymal.
- Türkiiadaǧy Fenerbahchenıŋ deŋgeiı qanşalyq därejede? Qazırde älem boiynşa qai el futboldan aldyŋǧy qatarda dep oilaisyz?
- «Fenerbahche» Türkiiadaǧy üzdık 3-tıŋ qūramyna kıredı. Bıluımşe, qazırgı uaqytta älemde Angliia, Germaniia, İspaniia jäne Fransiia ligalary köş bastap tūr.
- Almaniia, Äzerbaijan elın qosa alǧanda, älem boiynşa bızdıŋ elımızde būl klubtyŋ üşınşı filialy aşylyp jatyr eken. Qadamdaryŋyz oŋ bolǧai! Qazaqstan tarapynan «Fenerbahchenıŋ» qazaq elıne keluıne qandai da bır sūranys boldy ma?
- Nūrsūltan Nazarbaev «Fenerbahche» sport klubynyŋ basşysy Ali Kok jäne onyŋ delegasiiasymen ötken resmi kezdesu üstınde Qazaqstan futbolyna öz ülesın qosyp, investisiia saludy sūrasa kerek. Al būl Qazaqstanda futbol mektebınıŋ aşylu josparyn tezdettı.
- Fenerbahchede jattyǧyp, älemdık arenada jürgen qandai tanymal sportşylar bar?
- Fenerbahchede oinaityn älemnıŋ tanymal futbolşylary: Mesut Ozil, Dimitris Pelkas, Enner Valensiia, Luis Gustavo, Mbvana Samatta, Papis Sisse.
- Qazaqstandaǧy qazırgı futbol ahualyn qalai baǧalar edıŋız? Eldegı futbol deŋgeiın köteru üşın qandai şaralar jasaluy tiıs dep oilaisyz?
- Qazaqstanda küres, boks, kikboks siiaqty jekelegen sport türlerı joǧary deŋgeide dep oilaimyn. Al futbol siiaqty komandalyq oiyndar jaŋa jetıstıkterge jetudı, älı de şyŋdaludy qajetsınedı. Balalar 16 jastan asqannan keiın jalǧastyruǧa bolatyn sporttyq oiyn sany şekteulı. Al bızge talantty jastardy 16 jastan keiın jalǧastyruǧa mümkındık beretın jaŋa klubtar nemese älemdık naryqqa şyǧuǧa mümkındık beretın jaŋa ūiymdarmen qamtu qajet.
- Almatyda aşylǧan klub qūramyna toqtalyp ötseŋız. Jalpy klubta qanşa bala bar? Almatylyqtardyŋ sızderge degen yqylasy qandai bolyp jatyr? Jas futbolşylar sızderge qalai keldı?
- Qazırgı uaqytta bızde 30 bala bar, olar 5-15 jas aralyǧynda. Äleumettık jelınıŋ arqasynda az uaqyt ışınde klubqa keluşıler sany artyp, qarqyndy damyp kelemız. Klub jattyqtyruşylary käsıbi futboldan kelgen jäne osy salada täjıribege, mansapqa, sondai-aq qajettı lisenziialarǧa ie bılıktı mamandar.
- Qazaq jastary nelıkten otandyq futbol klubtarynda emes, «Fenerbahchede» jattyǧyp, şeberlıkterın jetıldırulerı kerek dep oilaisyz?
- «Fenerbahche» – būl 114 jyldyq tarihy bar, özındık jetıstıkterı men chempiondarǧa toly klub. Bızdıŋ klubtyŋ qazaqstandyq klubtardan erekşelıgı – bızge kelgen bala futboldy igerıp qana qoimai, aǧylşyn tılınde erkın söileitın bolady. Sonymen bırge būl jer qajettı jattyǧular men bılımge jäne jan-jaqty damuǧa kömektesetın ädısterdı qoldanatyn orta.
- Jalpy būl balalar klubynyŋ alǧa qoiǧan maqsat-mındetterı, jospary qandai?
- Bızdıŋ maqsatymyz – futboldy jaqsy köretın qazaq jasöspırımderı arasynda futboldy odan ärı tanytyp, olardyŋ damuyna öz ülesımızdı qosu jäne talantty jastardyŋ älemdık naryqqa taraluyna kömektesu.
- Bıluımşe, «Fenerbahche» futboldy ǧana emes, basqa da sporttyq oiyn türlerın damytyp otyrǧan akademiia. Osyǧan toqtalyp ötseŋız. Akademiiadaǧy basqa sporttyq oiyndardyŋ jaǧdaiy qalai?
- «Fenerbahche» Türkiiadaǧy eŋ köne jäne tabysty klubtardyŋ bırı. Akademiiada futboldy qospaǧanda, basketbol, voleibol, jeŋıl atletika, boks, elektrondy sport, eskek esu, üstel tennisı, jelkendı jüzu jäne jalpy suda jüzu sekıldı sporttyŋ belsendı salalary qamtylǧan. Mäselen, 2005 jyly «Fenerbahchenıŋ» erler basketbol komandasy FIBA EuroChallenge-de tört finaldyq kezeŋde öner körsettı; EuroLeague-da 2007-2008 jyldar mausymynda şirek finalǧa deiın jetıp, 2014-2015 jylǧy mausymda alǧaş ret jartylai finaldyq kezeŋge jettı. 2015-2016 jylǧy mausymda Euroliganyŋ finalynda oinap, Europa qūrlyǧyndaǧy ekınşı komanda atandy. Al 2016-2017 jyldarǧy mausymda Euroliga kubogyn jeŋıp alǧan alǧaşqy jäne jalǧyz türık komandasy retınde tarihqa endı. Sonymen qatar komanda basketbolşylary soŋǧy törttık ainalymǧa qatarynan bes ret (2015, 2016, 2017, 2018, 2019 jyldary) kırıp, türık basketbolynda rekord ta jasady.
- Būl bır oraiy kelgen äŋgıme boldy, rahmet! Jas futbolşylarǧa, qazaq elıne aitaryŋyz bolsa, marhabat?
- Menıŋ paiymauymşa, qazaq jasöspırımderı sportta öte daryndy jäne sportty jaqsy köredı. Men olarǧa ärqaşan tabandy boluǧa jäne eşqaşan berılmeuge keŋes beremın. Sondai-aq, jastarǧa armandai berıŋızder jäne sol armandaryŋyzdyŋ oryndaluy jolynda aianbai, ter töge berıŋızder degım keledı. Al bız öz tarapymyzdan älgı armandardyŋ oryndaluy üşın ärqaşan sızdermen bırge bolamyz degım keledı. Menen sūhbat aluǧa ynta bıldırgenıŋız üşın sızge de rahmet!
Sūhbattasqan: Gülmira ASYLBEKQYZY
