«Aynǵannan shyǵady ay daýsym» demeıtin be edi? Osyny aıtty, kóterdi eken dep, jolymyzdy jaýyp, yryzǵymyzdy aýzymyzdan jyryp áketer bolsa da, kóptiń kózin ashý, árýaqtardyń janyn jaı tapqyzý úshin tómendegi jaılardy jazýdy, sóıtip kesh bolmaı turyp, máseleniń aq-qarasyn ajyratýdy jón sanap otyrmyn.
"Memleket jazýshylardyń aýzynan aq maı aǵyzatyn bolypty" degendi estip qýanyp qalyp edik, ótken jyldary. "Avtorlyq quqyqty 70 jylǵa alyp qoıady eken" degen sybys shyqty, artynsha! Bala-shaǵamyzdy túrli kásippen asyrap, odan bosaı qalǵanda ádebıetke degen adaldyqpen kóz maıymyzdy taýysyp jazǵan shyǵarmalarymyzdy (bylaısha aıtqanda múlkimizdi) 2-3 mıllıon teńgege bola 70 jylǵa syıǵa berý qanshalyqty ádiletti degendi oıladyq ta, memlekettiń "qamqorlyǵyna" "myń alǵys" aıttyq! Bir jyl qarnyńdy toıdyrǵanyń úshin 70 jyl ash júre alasyń ba (Qudaı ómir berse, deńiz)? Qosh! Baryńnan 70 jylǵa aırylý degen jazýshyny tirideı qorlaý ǵoı. Qorlanǵymyz kelmedi. Sosyn jazǵanymyzdy baýyrymyzǵa basyp, áliptiń artyn baǵyp, tynysh jattyq.
Bıyl "Avtorlyq quqyqty paıdalaný merzimi 70 jyldan 5 jylǵa qysqarypty" degendi estidik. Bul úshin mınıstr Aqtoty Raıymqulovaǵa ishteı rıza bolyp, eńbegine bereke tiledik te. Artynsha, memlekettik tapsyryspen basylyp shyǵatyn kitaptar "Kitap palatasy" arqyly ótetin boldy, halyq daýys berip, kitaptardy irikteýde buqaranyń úni eskeriledi" degen daqpyrt (resmı aqparat) tarady. Bul da biz kútpegen qýanyshty jańalyq edi. Mınıstrdiń sheshimin estip, shattyqtan kózge jas ta aldyq. Pysyqtar men pysyqaılardyń joly kesilip, ádebıette aty bar adamdardyń aıy ońynan týar dedik. Olaı bolmaǵan kúnde de eldi dúrliktirip, ózderine daýys berýdi surap, alashapqyn bolǵan aǵaıyndy syrtynan qadaǵalap, kúlkige qarq bolyp otyrýdyń ózi keremet emes pe? Tegin konert kóresiń, ol az bolsa, sol kóp daýys jınaǵandardy komıssııa qulatyp tastaǵanyn tamashalaǵannyń ózi nege turady?
"Bul ne qylǵan ashyqtyq? Bul ne qylǵan demokratııa? Qudaı qalaı ǵana suraǵanymyzdy aspannan salbyratyp túsire qoıdy?" dep basymyz biraz aınalyp júrdi. Sóıtsek, mınıstrlik buryn-sońdy bolmaǵan keremet "jańyltpash" oılap taýypty. Ol "jańyltpash" aqyn-jazýshylardyń quqyǵyn tolyqtaı shektep, birin ekinshisinen alalaıdy eken.
Ol jańyltpashtyń sheshýi mynaý! Mınıstrlik baıaǵy eski súrleýge túsip, «Ádebıettiń áleýmettik mańyzdy túrlerin satyp alý, basyp shyǵarý jáne taratý» atty memlekettik baǵdarlamaǵa yń-shyńsyz mamyrdyń otyzyna deıin satyp alynatyn kitaptardy qabyldaǵan. Biz sekildi mınıstrlikte tanysy hám qatysy joq qalamgerlerdi qulaqtandyrmaǵan. Aqparat quraldary arqyly jarııa jarnama jasamaǵan. Máseleniń mán-jaıyn bilmek bolǵan jazýshylardy "Kitap palatasy" jaqta qoıylyp jatqan teatrlyq qoıylymǵa qaraı jiberip otyrǵan. Sóıtken de, qazir "Ádebıettiń áleýmettik mańyzdy túrlerin satyp alý" baǵdarlamasymen "jabyq esik" jaǵdaıynda kitaptyń ár baspa tabaǵyna 250 myń teńgeden aqsha úlestirip jatsa kerek... Al, "Kitap palatasynda" ashyqtyqty jeleý etip, júrip jatqan múldem basqa baǵdarlama...
Iaǵnı, mınıstrlik taratqan aqparatqa ılanǵan, "jańyltpashtan" jańylǵan júzdegen qalamger "Qoǵamdyq mańyzy bar ádebıetterdi basyp shyǵarý jáne taratý" memlekettik baǵdarlamasy degen múldem basqa jobaǵa aldanyp, tender oınaıtyn baspalarǵa kloýn bolyp, ár qaǵazǵa bir qol qoıyp, daýys sanyn sanap, Abaı, Shákárim, Baýyrjandarmen talasyp, Qadir, Ábish sekildi abyzdarmen ıyq tirestirip, "demokratııa jasasyn, ashyqtyq jasasyn" dep ándetip jatyr. O baıǵustar (ishinde men de barmyn) ózderiniń ólilerdiń sapyna qosylyp ketkenin, 1 maýsymnan bastap, tiri árýaq ekenin bilmeıdi de... Sol árýaqtarmen kúreste Qudaı-aý, meni Ábishtiń aldyna túsip ketýden saqta!" dep biz otyrmyz... Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaevtiń ákesi Kemel aǵamyzben baq talasý úshin de, júrek kerek emes pe, Berik Ýálı myrza?!
Mınıstr Aqtoty Raıymqulova ashyqtyqty qalaıdy eken! Endeshe nege «Ádebıettiń áleýmettik mańyzdy túrlerin satyp alý, basyp shyǵarý jáne taratý» atty memlekettik baǵdarlama jasyryn júrgizilip jatyr? Nege olardy da "Kitap palatasyna" bermeıdi? Nege memleket qarjysyna satylyp alynatyn ádebıetterge halyq daýys bermeıdi? Nege mınıstrliktegiler jazýshylardy "Kitap palatasyndaǵy" qoıylymmen aldap, alyptardyń árýaqtaryn qorlap jatyr? Bul - bir...
Ekinshiden, "Ádebıettiń áleýmettik mańyzdy túrlerin satyp alý" baǵdarlamasy ne sebepti "Qoǵamdyq mańyzy bar ádebıetterdi basyp shyǵarý" baǵdarlamasy sekildi nasıhattalmaıdy? Alǵashqy baǵdarlamaǵa tanys arqyly (ıakı, kóregendikpen) kitap ótkizgen jazýshynyń eńbegi adal da, mınıstrliktiń "jańyltpashyn" sheshe almaǵan qalamgerdiń kúshi aram ba? Tyǵylyp jol tapqannyń nany adal da, árýaqtarmen ashyq aıqasqa kirgen "alkeýdelerdiń" námi aram ba?
Úshinshiden, eldiń-jurttyń, halyqtyń qarjysyna memleket satyp alatyn kitap nege jasyryn jolmen tańdalyp, qalamaqysy mardymsyz, onyń syrtynda baspalarǵa jazýshyny jem etetin baǵdarlama ashyqtyq prınıpine súıenedi? Demokratııa aldymen ólilerge emes, tirilerge kerek emes pe? Abaı men Jambyldy (Shákárim, Muqtarlar biz sekildi jastar ǵoı) daýysqa telmirtip, áldebir "Aǵaı" men "Jabaıdy" jasyryn jarylqaý mınıstrdiń, ıakı mınıstrliktiń betine máńgilikke daq bolyp qalaryn nege oılamaıdy?
Jambyl jákem mereıtoıynda menimen báıgege túsip jatyr? Masqara bolǵanda, o kisi (árýaǵy keshirsin) meniń artymda kele jatsa kerek... Táńirim-aý, saǵan "abyroıly ete gór" dep jalbarynsam da, "Jambyldan ozaıynshy" demep edim ǵoı...
Men Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi Qanat Ábilqaıyr mınıstrden ádildik úshin mynaý "jańyltpash" mazaqy qoıylymdy toqtatýdy, bul másele jóninde mınıstrlik dereý arada máseleniń aq-qarasyn ajyratyp, qalamgerlerge jaıdyń jaı-japsaryn túsindirip berýdi, eger men kótergen másele ras bolsa, qalamaqy kólemi eki baǵdarlama aıasynda da (árıne, tiriler úshin) teńdeı etýdi, jazýshylardy hám olardyń eńbegin aılamen alalamaýdy talap etemin!
Óz kezeginde jazýshylardyń "jańyltpash" aqparatqa aldanyp, quqyǵy taptalyp otyrǵany úshin Odaq basshysy Ulyqbek Esdáýletten de únsiz qalmaýdy suraımyn!
Men búgin mınıstrlik tarapy yń-shyńsyz kitaptaryn qabyldap alǵan birneshe qalamgermen sóılestim. Olardyń deni: "bıyl kitaptardy satyp alýdy "Kitap palatasy" júrgizip, endi biz aldanyp otyrǵan joqpyz ba?" dep alańdaýly eken...
Jeke basym úshin kitabymdy memlekettiń satyp alýy, odan paıda kórýim mańyzdy emes. Men úshin kópshilik áli bile qoımaǵan, bilse de jeke basyn oılap, buǵyp otyrǵan máseleni qoǵam talqysyna salý, sony máımóńkelemeı ashyq aıta alý, ádiletsizdikke qarsy turý - mańyzdy....
Bul máselege qatysty Parlamentte otyrǵan qalamgerler Qazybek Isa, Janarbek Áshimjan, Maqpal Mysalar da únsiz qalmaıdy dep oılaımyn!
Árýaqpen jarysatyn báıgeni toqtatyp, bizdi tirilerdiń sapynda shabýymyzǵa múmkindik týǵyzyńyzdar! Áıtpese, Abaıdan "oza shaýyp" (Keshir, Qudaı), masqaralaryńyzdy shyǵaryp júrmelik...
