Aldyŋǧy jyly Japoniianyŋ premer-ministrı Sindzo Abenıŋ kütpegen jerden otstavkaǧa ketken edı, köp ūzamai onyŋ adal qyzmetkerı, oŋ qoly Iosihide Suga kenetten sailauǧa tüsuge niettı ekenın mälımdedı. Ol qazırdıŋ özınde Japoniiadaǧy basqaruşy partiianyŋ ışındegı ırı fraksiialardyŋ qoldauyna ie boldy.
Qūlpynai öndırısınen saiasi olimpke deiın
Suga – naǧyz halyqtyŋ adamy. Ol 1948 jyly 6 jeltoqsanda düniege kelgen. Ekı ülken äpkesı men ınısımen bırge Japoniianyŋ soltüstıgınde, auylda östı. Ata-anasy qūlpynai ösırumen ainalysqan. Oqudy aiaqtaǧannan keiın Suga aldymen qarapaiym kompaniiaǧa jūmysqa ornalasty. Bıraq aqyr soŋynda ol öz ömırın saiasatpen bailanystyrǧysy keletının tüsındı.
Ol Japoniianyŋ Liberal-demokratiialyq partiiasynyŋ parlament hatşysy bolyp jūmysqa ornalasady.
1987 jyly ol Iokogama qalalyq keŋesıne sailandy. Saiasatqa jaŋa aiaq basqan ümıtker alty jūp aiaq kiımın tozdyryp, qala tūrǧyndarynan oǧan dauys beruın sūrady.
1996 jyly Suga japon parlamentınıŋ tömengı palatasynyŋ müşesı boldy, al toǧyz jyldan keiın – ükımettegı ışkı ıster jäne kommunikasiia ministrı Koidzumidıŋ orynbasary bop taǧaiyndaldy.
Koidzumidıŋ basşylyǧymen ministrler kabinetınıŋ bas hatşysy bolǧan Sindzo Abe de saiasi olimpke jol tartty. Soltüstık Koreiamen sättı kelıssözder arqyly saiasi ūpai jinady. Koidzumidıŋ KHDR-ǧa tarihi sapary jäne ūrlanǧan japon azamattarynyŋ süiekterın öz Otanyna qaitaruy mansabyn köterdı. Abe 2006 jyly LDPJ-dı basqardy. El tarihyndaǧy eŋ jas premer-ministrlerdıŋ bırı boldy.
Abenıŋ oŋ qoly
Jaŋa qyzmetınde Suga ıs jüzınde Abenıŋ oŋ qolyna ainaldy. Kün saiyn taŋerteŋ jäne jūmys künı aiaqtalar uaqytta ol būqaralyq aqparat qūraldaryna arnap brifingter ötkızedı, onda ol eldıŋ ışkı jäne syrtqy saiasatyna qatysty sūraqtarǧa jauap beredı. Premer ministrdıŋ özındık ökılı retınde äreket etedı. Bıraq onyŋ funksionaldyǧy mūnymen şektelmeidı.
Japondyqtarǧa Suga bırınşı kezekte resmi mındetterımen, Abege adaldyǧymen emes, äzılderımen közge tüstı. 2019 jyldyŋ säuırınde Japoniianyŋ jaŋa imperatory Naruhitonyŋ ūranyn resmi türde ūsynu qūrmetıne ie boldy. Būl oqiǧa däuırlık sipatqa ie. Öitkenı imperatorlardyŋ auysuy Japoniiada jaŋa däuırdıŋ bastaluyn bıldıredı.
Jaŋa kezeŋ «Reiva» dep ataldy, «garmoniia», «tärtıp» nemese «güldeitın älem» sözderımen almastyruǧa bolady. Osy imperatorlyq ūran jazylǧan taqtaişany köterıp tūrǧan Suga qarapaiym japondardyŋ sanasynda mäŋgıge saqtaldy. Jelı qoldanuşylarynyŋ küş-jıgerınıŋ arqasynda, tıptı «Reiva aǧai» degen lakap aty paida boldy.
Japondyq BAQ-tyŋ habarlauynşa, Suganyŋ qarsylastary būrynǧy qorǧanys ministrı Şigeru İşiba men būrynǧy syrtqy ıster ministrı Fumio Kişida.
Suga LDPR-degı fraksiialardyŋ eşqaisysymen bailanysty bolmaǧanymen, olardyŋ ışındegı basşylardyŋ qoldauyna ie bolady.
Osylaişa, fraksiialar öz kandidattaryn 2021 jylǧa deiın daiyndauǧa uaqyt berdı.
Nominasiiaǧa arnalǧan baspasöz mäslihatynda, Suga partiia ışındegı sailauda jeŋıske jetse, Abe körsetken baǧytty jalǧastyratynyn aitty. Ol ienany jasandy türde arzandatu arqyly toqyrau men defliasiiany joiuǧa baǧyttalǧan ekonomikalyq saiasatty, sondai-aq ekonomikalyq ösu men ekonomikany qaita qūrudy yntalandyruǧa baǧyttalǧan «abenomikany» jalǧastyrmaq.
«Ūlttyq daǧdarys kezınde bız saiasi vakuumǧa jol bere almaimyz»,- dedı Suga jurnalisterge. «Men özımnıŋ kandidaturamdy qorǧauǧa şeşım qabyldadym, öitkenı men saiasatker retınde jäne Abe äkımşılıgınıŋ müşesı retınde ne ıstei alatynymdy bıldım, sondyqtan bızdıŋ azamattarymyz qorqynyşsyz ömır süretın kün tezırek keledı».Sonymen qatar, Japoniia ekonomikasyna auyr soqqy bergen COVID-19 pandemiiasyna qarsy ıs-qimylǧa köŋıl böluge uäde berdı.
«Qazır jūmys oryndaryn saqtau jäne kompaniialarǧa nesieler arqyly biznestı jalǧastyruǧa kömektesu öte maŋyzdy», – dedı ol teledidarǧa bergen sūhbatynda.Japoniia – qaruly küşterdı paidalanu men damytuǧa konstitusiialyq şekteuler engızgen älemdegı jalǧyz damyǧan el. Sondai-aq, Reseimen qarym-qatynas turaly aita otyryp, ol Abenıŋ beibıtşılık şartyn jasasu baǧytynan taimauǧa uäde berdı.
«Premer-ministr Abemen bırge men de aumaqtyq problemany şeşuge jäne Reseimen beibıt kelısımşart jasasuǧa köp küş saldym. Men būl täsıldı özgertpeimın»,- dedı ol.Bır jyl ǧana uaqyt qalǧan kezde osyndai auyr jauapkerşılıktı alǧysy keletını oǧaş bolyp körınuı mümkın. Alaida mūny qarapaiym türde tüsındıruge bolady: Suga soŋǧy segız jylyn ükımette jūmys ısteuge arnady. Biylǧy jyl el tarihyndaǧy eŋ auyr jyl ekenı de belgılı. Suganyŋ merzımı bır jylmen ǧana şekteletın şyǧar, bıraq «Reiva aǧai» retınde el esınde eren eŋbegımen qalary sözsız.
Inju ÖMIRZAQ
Ūqsas jaŋalyqtar
