Kúlli álemniń kúlkisi

3056
Adyrna.kz Telegram

Qazaq qaljyńy

 Qojanasyrdyń qurbandyq shalýy

            Qojanasyr qurban shalýǵa jalǵyz sıyryn soımaqshy bolyp, aıaǵy baılanǵan maldyń ústine áıeli men balasyn mingizip qoıyp, sıyryn asyǵa-úsige baýyzdap baýyzdap jiberipti de, ózi sıyrdyń ústine otyra ketipti. Shala baýyzdalǵan sıyr bulqynyp qalǵanda, áıeli balasymen birge ushyp túsipti. Jyǵylǵan ornynan sekirip turyp  «Qyl kópirden o dúnıede alyp ótkim kelmeıdi ǵoı qasaqy neme! Boqty alyp ótesiń!»-dep júgirip baryp anadaı jerde jatqan arqandy ala sala áıeli men balasyn shala-jansar typyrlap jatqan sıyrdyń ústine etpetinen jatqyzyp qoıyp, arqanmen tańyp tastapty. Al, ózi jalmajan moınyna minip alypty da, eki múıizinen bar kúshimen ustap:«Aılamdy asyrdym ǵoı, endi qyl kópirde qalaı týlasań da qulap túspeımin,» - dep massattanǵan eken. 

“ Aıtýǵa bolmaıdy”

             Atasy Qojanasyrdy ertip qurban aıtqa soıý úshin mal izdep bazar barsa  kerek. Bir semiz qoı ilige ketipti. Alyp kele jatsa, álgi qoı óz denesin ózi  aýyrlap  jatyp qapty. Súıreı-súıreı  sharshaǵan Qoja semiz qoıǵa qarap turyp: “ Sileń qatqyr dońyz-aı, silemdi qatyrdyń ǵoı” dese, atasy:

“Bitti, balam, bul endi haram, jeýge bolmaıdy” dep kezdesken bireýge satyp jiberipti de, Qojany ertip bazarǵa qaıta jónelipti. Kelesi alǵan qoıy alǵash qysynan da semiz bolsa kerek, orta jolda turalap qapty. Kijinip, birdeńe aıtyp júrgen atasyna Qoja:

“ Ne dep júrsiz dese, “ eı nesin suraısyń, balam, aıtýǵa bolmaıdy, áıtpese, álginiń dál ózi eken bul da ” deıdi.

                            Uqsaýyn uqsaıdy 

            Bir baı qurbandyqqa qoı shalady. Onysy óte semiz shyǵady. Iesi qýanyp ketip:

– Maıy appaq, naq shoshqanyń etindeı eken! - degeni sol edi, qasynda turǵan molda:

– Bul qoı endi aram boldy, qurbandyqqa jaramaıdy, - deıdi. Baı amalsyz ekinshi  qoı ákelip soıady. Ol qoı da semiz shyǵady. Sonda álgi baı:

– Moldeke keserge qarasy joq. Álgi bálege uqsaýyn uqsaıdy, tek aıtýǵa bolmaıdy, - depti.

***

Moldanyń bir túıesi bolypty. Bir kúni túıesi aýyryp  qalady. Haıýanattardyń aýrýlaryn biletin kisiler túıeni qarap shyǵyp, onyń kóp uzamaı óletinin aıtypty. – Túıe báribir óletin bolsa,- deıdi Molda,

- Onda ony qudaıǵa qurbandyqqa shalýdy jón kórip, túıeni soıady. Budan soń ol qaıda barsa da, Qudaıǵa qurbandyq etip shalaıyn. Molda túıeni soıady. Budan soń ol qaıda barsa da, Qudaıǵa qurbandyqqa túıe shalǵanyn aıtyp qoımaıdy. Aqyry oǵan:

- Eı Molda, seniń bul isiń sonsha keremet pe edi? Ábden zyqymyzdy shyǵardyń ǵoı. Toı bolsada, tomalaq bolsa da, tek sol týraly aıta beresiń, - deıdi.

Sonda Molda turyp bylaı depti:

- Toıda da, tomalaqta da, jerleýde de, kóshede de bolsyn tek osy týraly aıta beremin. Qudaı Ismaıyl paıǵambarǵa kishkene qozyny qurbandyqqa shalyp edi ǵoı, osy týraly moldalardyń aıtpaıtyn kúni joq. Bul týraly tipti Quranǵa da jazyp qoıypty. Al men sondaı úlken túıeni soıdym ǵoı! Bul týraly men nege úndemeýim kerek?

Parsy qaljyńy

Molla Nasyreddın ashynasynan:

- Tegeran men Kazvın arasy qansha? - dep surapty.

- Jıyrma tórt farsah (Irandaǵy jol mólsheri, bir saǵattyq jol) - depti dosy.

- Al, Kazvın men Tegeran arasy she?

- Ol da sol jıyrma tórt farsah.

- Olaı bolýy múmkin emes. Qurban aıt pen Ashýr (Ashýr meıramy – muharram aıynyń 10-kúni, sheıitterdiń azap shegýshilerge bata oqyr dástúri.) Meıramnyń arasy nebári bir-aq aı, al Ashýr meıramynan Qurban aıtqa deıin on bir aı ǵoı,-depti Nasyreddın.

***

Kazvındyq bireýdiń jeıdesi shatyrdan jerge túsken eken.

- Bir qoıdy qurban shalý kerek, - deıdi ol áıeline.

- Ol neniń aqysy? – dep áıeli tań qalady.

- Sol jeıdeniń ishinde ózim bolmaǵanym úshin.

  Túrik ázili

Qurban

 Kórgen-bilgeni kemshin bireý qurban shalýǵa nıet qylypty. Biraq qurbannyń qandaı haıýannan bolatynyn bilmeıdi. Beısharanyń jalǵyz bir erkek laǵy bar eken. Dereý kórshisinen suraý -oıyna keledi...

- Kórshi, laqty qurban shalýǵa bola ma?

Kórshisi:

- Bilmeımin, barda ýaǵyzshydan sura,- dep ony ýaǵyzshyǵa joldaıdy.

Sáti túsip aldynan ýaǵyzshy da kezige ketipti.

Taǵy da asyǵystyqta:

- Laq aǵa, ýaǵyzshydan qurban shalýǵa bola ma?

Ýaǵyzshy ashýlanyp:

– Ket, joǵal kóz aldymnan. Neni qalasań sony qurbandyqqa shal, - depti.

Múıizsiz qoshqar

Bir qurban meıramy qarsańynda aqyn Hashmet kókten izdegeni jerden tabylǵan Fıtnat Hanymdy kezdestirip qalady. Qurbandyq shalýǵa «Beıazıd» alańyn aralaı qoı tańdap júrgen hanymdy kóre sala jaqyndaı kelip:

- Munda ne jumyspen júrsiz hanymym? Maǵan tapsyrar bir ámirińiz bar ma? - dep suraıdy.

Fıtnat hanym eshqandaı buıryǵynyń joqtyǵyn, tek qurban shalýǵa bir qoshqar alatynyn aıtady.

Hashmet aqyn ádettegideı qaljyńmen qaǵysyp:

– Bul jolǵy meıramda Sizdeı sulý hanymǵa qurbanyńyz men bolsam qaıtedi? - dep syr tartady.

Fıtnat hanym Hashmetti sózben shalyp:

- Ókinishke oraı bolmas, óıtkeni osy merekege múıizsiz bir qoshqar shalamyn,- depti.

Tansý Shıller

Tansý Shıller Samsýnda qurban aıt meıramy ýaqytynda halqyn meıramymen   quttyqtaǵysy kelip:

– «Súıikti Samsundyqtar, múbárák Ramazan meıramdaryńyz dep jańylys bastaı bergende (art jaqta turǵan bir qyzmetshisi qurban meıramyn aıtqysy kelgenin ańǵaryp, «qurban meıramy» -hanymym dep túzeltip sybyrlap úlgeredi) múbárák Ramazan meıramyńyz bolmasa da sol teńdes múbárák Qurban meıramdaryńyzben quttyqtaımyn dep sóz taýyp ketedi. » 

Qaljyńsyz tosynnan bolǵan bir oqıǵa.

                               Jınaǵan ári aýdarǵan Maqsuthan Jaqyp

 

 

 

Pikirler