Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy men serıktester infeksiiamen küresu üşın küşterın bırıktırude. Epidemiologiialyq jaǧdaidy baqylau, aurumen küresudıŋ amaldaryn ūsynu jäne mūqtaj adamdarǧa densaulyq saqtaudyŋ maŋyzdy önımderın taratu arqyly ekpenıŋ tez damuyna yqpal etedı. Bügınde DDŪ (Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy) rūqsat etken jäne elderde keŋ qoldanysqa engen ekpeler tızımı belgılı.
Bügıngı taŋda World Health Organizations (WHO) 2021 j. 15 şıldede şyqqan esebı boiynşa älem jüzınde 30 türlı vaksina klinikalyq tekserıske jıberılıp, 17 ekpe zertteuden öttı.
Sonymen qatar russian.rt aqparattyq agenttıgı aqpan aiynda Resei preparatynyŋ Twitter-ınde britandyq Astra Zeneca kompaniiasynyŋ AZD1222 vaksinasy men Reseilık Sputnik Lite ekpelerı aralastyrylǧan «qos vaksinany» klinikalyq tekserısten ötkızudı bastady dep habarlady.
Zertteuge 150 nauqas qatysty jäne 2022 jyldyŋ 2 nauryzyna deiın aiaqtau josparlanǧan. Reseidıŋ tıkelei investisiialyq qorynyŋ basşysy Kirill Dmitriev Peterburg halyqaralyq ekonomikalyq forumy aiasynda «vaksinalar kokteilı» öte özektı taqyryp ekenın aitty. Onyŋ paiymdauynşa, ekpelerdıŋ aralastyryluy mutasiiamen küresuge öte tiımdı.
Al Europalyq medisina agenttıgı adamǧa arnalǧan därı-därmekter jönındegı komitetı ekpenıŋ sapasy, qauıpsızdıgı men tiımdılıgı turaly maǧlūmattardy mūqiiat tekserıp, Europalyq komissiia bırauyzdan qabyldanǧan şeşım boiynşa klinikalyq tekserıske jıberılgen Moderna vaksinasyn naryqqa engızudıŋ resmi şartty rūqsatyn berudı jön kördı. Būl EO azamattaryn vaksinanyŋ Euroodaqtyŋ standarttaryna säikes keletınıne közderın jetkızedı jäne Euroodaqta ekpe aluǧa negız bolatyn qauıpsızdık şaralaryn, baqylau men mındettemelerdı engızuge septıgın tigızedı.
«Būl ekpe bızdı tötenşe jaǧdaimen küresudıŋ jaŋa qūralymen qamtamasyz etedı» – dedı Europalyq medisinalyq agenttıgınıŋ bas direktory Emer Kuk.
«DDŪ pandemiiany jariialaǧannan keiın, bır jyl ötken soŋ ekpege ekınşı ret oŋ ūsynys berılgendıkten, barlyq qatysuşylar ekpe jasauda osynşama küş salyp, tyrysyp baǧuda.
Al küllı därı-därmekterge keler bolsaq, EO azamattarynyŋ densaulyǧyn qorǧau üşın, bız ekpelerdıŋ qauıpsızdıgı men önımdılıgı jaily mälımetterdı mūqiiat baqylap otyratyn bolamyz» – dedı ol.
Irı klinikalyq zertteulerdıŋ nätijesı boiynşa Moderna ekpesı 18 jastan keiıngı adamdardyŋ aǧzasynda COVID-19-dyŋ aldyn aluy üşın tiımdı ekenı anyqtaldy.
Zertteuge 30 myŋǧa juyq adam qatysty. Olardyŋ jartysy ekpenı, jartysy bos preparatty qabyldady. Älbette, qatysuşylar eksperiment jaily beihabar boldy.
Şamamen 28000 adamda ekpenıŋ tiımdılıgı 18 jastan 94 jasqa deiıngı aralyqta baiqaldy, olarda būrynǧy infeksiia belgılerı bolǧan joq.
Synaq bos preparat egken (14.073 adamnan 185) jäne vaksinany qabyldaǧan adamdarmen salystyrǧanda (14.134 vaksinanyŋ 11-ı COVID-19 alǧan) COVID-19 simptomdyq jaǧdailary 94.1%-ǧa tömendegenın körsettı. Al bos preparat qabyldaǧan adamdar simptomdary bar COVID-19 jūqtyrǧany baiqaldy. Būl vaksinanyŋ synaq kezınde 94,1%-ǧa tiımdı bolǧanyn bıldıredı.
Sonymen qatar «synaq sozylmaly ökpe auruy, jürek auruy, semızdık, bauyr auruy, qant diabetı nemese AİTV-infeksiiasy bar nauqastardy qosa alǧanda, COVID-19-dyŋ auyr türı bolu qaupı bar qatysuşylarǧa qarsy 90,9% tiımdılıgın körsettı. Joǧary nätijelı tiımdılık jynystyq, näsıldık jäne etnikalyq toptarda da saqtaldy» – dep habarlady Europalyq medisinalyq agenttıgınıŋ baspasöz qyzmetı.
Äzırge älem jüzınde 9 vaksina klinikalyq tekserısten ötıp, naryqqa şyqty. Nauryz aiynyŋ soŋyna qarai düniejüzınde 141 memleket ekpe saldyrdy. Olarǧa reseilık «Sputnik V», nemıs BioNtech kompaniiasynyŋ «Pfizer» vaksinasy, amerikandyq farmasevtikalyq kompaniiasynyŋ «Moderna» ekpesı, britandyq kompaniianyŋ «Astra Zeneca» ekpesı, Novosıbır qalasynyŋ «Vektor» ǧylymi ortalyǧynyŋ peptidtık vaksinasy «EpiVacCorona», Qytailyq Sinovac Biotech kompaniiasynyŋ qaita jasaǧan «CoronaVac» vaksinasy, CanSino Biologics farmasevtikalyq kompaniiasynyŋ 5-şı türdegı adam adenovirusyna negızdelıp jasalǧan taǧy bır qytailyq vaksina Ad5-nCoV («Convision») ekpesı, China National Biotech Group jasaǧan taǧy bır qytailyq «CNBG» vaksinasy jäne 11 nauryz künı EO maqūldaǧan Amerikalyq Johnson & Johnson korporasiiasynyŋ «Janssen» ekpesı kıredı.
Al Our World in Data däiekter qory saitynyŋ 2021 jyldyŋ 30 şıldedegı mälımetı boiynşa Qazaqstanǧa 8,95 mln. vaksina dozasy kırgızılıp, tolyq vaksinasiiadan 3,63 mln. adam öttı. Tolyq vaksinasiiadan ötkender 19,6% qūraidy.
Eske sala keteiık, Qazaqstanda ekpe saldyru 11 aqpanda bastaldy. Qazır Qazaqstanda vaksinanyŋ tört türı bar: qazaqstandyq «QazVac», reseilık «Sputnik V», qytailyq «Hayat-Vax» jäne «CoronaVac». Är vaksinanyŋ erekşelıkterın ǧalym, Nazarbaev Universitetınıŋ professory, Medsupportkz negızın qalauşysy jäne erıktı Dana Aqylbekova sipattady.
CoronaVac – qytailyq Sinovac Biotech kompaniiasy jasaǧan belsendı emes vaksina. Qytaidan alynǧan tüpnūsqa SARS-CoV-2 virusy jasuşalyq Vero säulesınıŋ kömegımen köp mölşerde östı. Paida bolǧan virustar beta-propolaktonǧa malynǧan, ol olardy genetikalyq materialmen bailanystyru arqyly inaktivasiialaidy jäne öltıredı, al basqa virustyq bölşekter özgerıssız qalady.
CoronaVac-ty Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy maqūldady jäne Qytaidan bölek Braziliia, Boliviia, Chili, Filippin, Singapur, Türkiia, Tailand siiaqty 40-tan astam elderde qoldanylady.
Hayat-Vax – Bırıkken Arab ämırşılıgınde şyǧarylǧan Pekin Sinofarm biologiialyq önımder institutynyŋ qytailyq vaksinasy. Sonymen qatar «Hayat-Vax» virus beta-propiolaktonmen öltırılgen belsendı emes vaksina. 2021 jyldyŋ mamyrynda BAÄ men Bahreinde JAMA-da jariialanǧan 3-şı kezeŋnıŋ zertteulerınıŋ nätijelerı simptomtomdyq jaǧdailarda 78,1%, auyr jaǧdailarda 100% tiımdılıgın körsettı.
Hayat-Vax ekpesın de DDŪ maqūldady jäne qazırgı taŋda Qytai, Argentina, Bahrein, Egipet, Marokko, Päkıstan, Peru, BAÄ siiaqty 34 elde qoldanylady.
Sputnik V – Gamaleia atyndaǧy Resei ūlttyq epidemiologiia jäne mikrobiologiia ǧylymi ortalyǧy jasaǧan vektorlyq vaksina ekı komponentten tūrady. Ekeuınde de virustyŋ özı emes, SARS-CoV-2 virusynyŋ S-aquyzynyŋ genı ǧana bar, sonymen qatar adam aǧzasyndaǧy adenovirustyŋ 5-şı serotip (rAd5) jäne 26-şy serotipıne (rAd26) negızdelgen vektorlar, olar özara köbeie almaidy. Vektor virustyŋ genetikalyq materialyn tasymaldau jäne qorǧau funksiiasyna ie. The Lancent jurnalynda zertteudıŋ üşınşı kezeŋınıŋ aralyq nätijelerın jariialady, vaksina 91,6%-ǧa tiımdı bolyp şyqty, al COVID-19-dyŋ ortaşa jäne auyr jaǧdaiynda 100%-ǧa tiımdı boldy.
RİA Novosti aqparattyq agenttıgınıŋ mälımetınşe, DDŪ Sputnik V vaksinasynyŋ qauıpsızdıgıne öz baǧasyn mausym aiynyŋ aiaǧynda nemese şıldede beruı mümkın dedı. Qazırdıŋ özınde «Sputnik V» Serbiia, Vengriia, BAÄ, Meksika, Türkiia, Braziliia, İordaniia, Şri-Lanka siiaqty 64 elde rūqsat etılgen.
QazVac – būl QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ biologiialyq qauıpsızdık mäselelerı ǧylymi-zertteu instituty jasap şyǧarǧan belsendı emes vaksina. Virus formaldegidpen inaktivasiialandy. Qazırgı uaqytta būl vaksinanyŋ tiımdılıgın däleldeitın ǧylymi basylym joq.
Būǧan deiın DDŪ basşysy Tedros Adhanom Gebreiesus «QazVac» vaksinasynyŋ damuyn qūptady jäne ony DDŪ tötenşe jaǧdailarda qoldanu üşın ūsynǧan därı-därmekter tızımıne engızu mümkındıgın qarastyruǧa daiyn ekenın mälımdedı. Al Densaulyq saqtau ministrı Aleksei Soi BAÄ men Katardy qosqanda 10-ǧa juyq el qazaqstandyq ekpege qyzyǧuşylyq tanytqanyn aitty.
Aita ketelık Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymnyŋ bas ǧalymy Sumia Svaminatan «Maqūldanǧan preparattar infeksiiany 100% aldyn almaidy, bıraq olar COVID-19-dyŋ auyr türınen 90%-dan astamyn qorǧaidy – dedı.
Sonymen qatar Qazaqstanda Hayat-Vax jäne CoronaVac koronavirusyna qarsy vaksinalardyŋ qory tausylyp jatyr. Al 9-şy şıldede Tengrinews.kz aqparattyq agenttıgı QR Densaulyq saqtau ministrlıgı eldegı Hayat-Vax qaldyǧy 185 myŋ dozasy, CoronaVac - 260 myŋ dozasy qalǧanyn habarlaǧan bolatyn. Onyŋ üstıne ministrlık būl preparattardy taǧy da alar, almaitynyn habarlaǧan joq.
Ramazan Esmaǧambet
"Adyrna" ūlttyq portaly
