El Täuelsızdıgınıŋ 30 jyl ışınde elımızde būqaralyq sport damyp keledı. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ tapsyrmasyna säikes elımızde būqaralyq sportty damytuǧa, sporttyq infraqūrylymnyŋ balalarǧa barynşa qoljetımdılıgın qamtamasyz etuge köŋıl bölınude. Sonyŋ ışınde respublikanyŋ üşınşı megapolisınde de naqty jūmystar qolǧa alynuda. Naqty aitqanda juyrda Abai audanynan boi kötergen zamanaui sport alaŋşasyn atauǧa bolady.
Samal-3 şaǧynaudanyndaǧy Izgılık jäne Iýsupov köşelerınıŋ qiylysynda ornalasqan köp funksionaldy sport alaŋşasyn qala äkımı aşyp berdı.
– Būqaralyq sportty damytudyŋ negızınde sau ärı sanaly ūrpaq, myqty ūlt qalyptasady. Sport – densaulyq kepılı. Sportpen ainalysatyn, ony ömırlık ūstanymyna, dästürınıŋ ajyramas bölıgıne ainaldyrǧan ūlt ärdaiym denı sau, sanasy sergek, qūlşynysy biık bolady. Jaman ädetterden arylǧan, boiyn sergek ūstaityn qoǧamda tärbielengen ūrpaqtan ärqaşan tek joǧary jetıstıkter kütesıŋ. Ol üşın būqaralyq sportty är qazaqstandyq, sonyŋ ışınde şymkenttıkter özınıŋ ömırlık serıgı etuı tiıs. Bügıngı taŋda memleket tarapynan būqaralyq sportty damytu baǧytynda ülken jūmys atqaryluda. Qalamyzda jaŋadan boi kötergen osynau aşyq sport alaŋdary – sonyŋ bır körınısı. Sondyqtan barşa qala tūrǧyndaryn sportpen şūǧyldanyp, salauatty ömır saltyn ūstanuǧa şaqyramyn, – dedı Mūrat Äitenov.
Būl sport alaŋşasy «Eurasian Resources Group» JŞS-nıŋ jeke qory esebınen salyndy. Jūmsalǧan qarjy kölemı 14,5 mln teŋgenı qūraǧan. Nysan qūrylysyn jürgızgen merdıger mekeme – «Ferroteks» JŞS. Jalpy audany 324 şarşy metr alaŋşa sport jabdyqtarynyŋ barlyq türımen jäne dene şynyqtyruǧa arnalǧan, türlı jattyǧu jasaityn būiymdarmen jabdyqtalǧan. Mūnda jaqyn maŋda tūratyn balalar voleibol, basketbol, futboldan saiysyp, osy sport türlerın jattyqtyruşy arqyly üirenıp, qosymşa strit vorkautpen de ainalysa alady.
Būqaralyq sportty damytu boiynşa atqarylǧan jūmystardy aityp ötken audan äkımı Būharbai Parmanov 2014 jyldan berı audanda jalpy sany 222 aula abattandyrylǧanyn jäne 58 sport alaŋşasy salynǧanyn jetkızdı.
B.Parmanovtyŋ aituynşa, qala äkımınıŋ bergen tapsyrmasyna säikes tūrǧyndardy būqaralyq sportqa tartu, osy baǧytta olarǧa qolaily jaǧdai qalyptastyru maqsatynda biyl balalarǧa jäne eresekterge arnalǧan sport alaŋşalaryn ornatu jūmystaryna 1 mlrd 389 mln teŋge bölınıptı. Būl qarajat köp qabatty 21 üi aulasyn abattandyruǧa, 12 sport alaŋşasyn jöndeuge, būǧan qosa 35 sport alaŋşasyn saluǧa jūmsalǧan.
Mūnymen qosa Abai audanynda «Şymkent qaiyrymdy qala» qory esebınen 4 sport alaŋşasy boi köterdı.
Qala äkımı M.Äitenov būdan keiın Eŋbekşı audanyna qarasty Qarabastau tūrǧyn alabynan paidalanuǧa berılgen köpsalaly sport alaŋşasynyŋ aşylu räsımıne qatysty. Būl nysan da «Eurasian Resources Group» JŞS jeke qory esebınen boi köterıp otyr. Nysandy saluǧa kompaniia 13 mln teŋge qarjy jūmsaǧan. Sport alaŋşasynyŋ jalpy audany 324 şarşy metrdı qūraidy. Eŋbekşı audanynyŋ äkımı D.Esılbek 2011-2020 jyldar aralyǧynda audan aumaǧynda 85 sport alaŋşasy salynǧanyn jäne biyl 15 osyndai sport nysanynyŋ qūrylysyn qolǧa alu josparlanyp jatqanyn baiandady. Şahar basşysy Mūrat Düisenbekūly aşyq sport alaŋşasynyŋ aşylu räsımınen soŋ balalarǧa dop syilap, alǧaşqy jarysta teŋbıl dopty ortadan oiynǧa qosty. Al sport nysanynyŋ jattyqtyruşysy Süiındık Jūmanov balalar mūnda kün saiyn voleibol, basketbol jäne futbol oiyndary boiynşa jattyǧatynyn, taŋerteŋnen keşke deiın dop teuıp üirenıp, komanda bolyp jarystar ūiymdastyrylatynyn aitty. Sonymen bırge tūrǧyndarǧa osyndai igı ıs jasaǧan azamattarǧa, būqaralyq sporttyŋ şyn mänınde būqaralyq syipat aluyna barynşa den qoiǧan jergılıktı äkımdıkke şyn jürekten alǧysyn bıldırdı.
Bügıngı taŋda Qarabastau tūrǧyn alabynda 8932 adam tūrady. Onyŋ ışınde balalar sany – 3370. Qarabastaulyqtardyŋ endıgı talap-tılegı – jabyq sport keşenın salu. Qala äkımı jaŋadan ıske qosylǧan jan basyna şaqqandaǧy qarjylandyru baǧdarlamasy arqyly jeke käsıpkerlerdıŋ öz qarajattary esebınen sport keşenın saluǧa bolatynyn aitty.
Al denı sau ūrpaq – memleket keleşegı. Keleşek kemel bolu üşın käsıpkerlerdı qoldau bügıngı qajettılık bolyp tūr.
TEGIN ÜIIRMELER KÖBEIDI
Jalpy, megapolistıŋ är aumaǧynan däl osyndai aşyq sport alaŋşalaryn saluǧa qala äkımdıgı tarapynan 115 jer telımı bölıngen. Sonyŋ 14-ın demeuşılerdıŋ jeke qarajaty esebınen salu josparlanuda. Bügıngı taŋda 11 sport alaŋşasynyŋ qūrylysy aiaqtalyp, paidalanuǧa berıldı. Tarqatyp aitsaq, Äl-Farabi audanynan «Shymkent Plaza» sauda oiyn-sauyq ortalyǧy demeuşılık jasap, 7 sport alaŋşasyn salyp beretın boldy.
Osy kezge deiın sonyŋ törteuı paidalanuǧa berıldı. Sondai-aq «Eurasian Resources Group» JŞS-nıŋ demeuşılıgımen 7 aşyq sport alaŋşasy salynyp, balalardyŋ igılıgıne jarap otyr. Al qalǧan 101 sport alaŋşasyn saluǧa biudjetten 2 mlrd teŋgeden astam qarjy qarastyrylyp, memlekettık satyp alu boiynşa konkurstyq jūmystar jürgızılude. Būl – Şymkent qalasy mäslihatynyŋ şeşımıne säikes qala biudjetın naqtylau barysynda «Ordabasy» käsıbi futbol kluby» AQ-dan qysqartylǧan qarjy. Būl qarajat būqaralyq sportty damytu maqsatyna qarai baǧyttalyp otyr. Endıgı jerde Şymkenttıŋ Abai audany men oǧan qarasty 19 eldımekende – 35, Eŋbekşı audany men oǧan kıretın 5 eldımekende – 14, Äl-Farabi audany men onyŋ 2 eldımekenınde – 25 jäne Qaratau audany men soǧan jatatyn 8 eldımekende 27 aşyq sport alaŋşalary paida bolady.
Şymkent qalalyq dene şynyqtyru jäne sport basqarmasynyŋ basşysy Bauyrjan Tūmanbaevtyŋ sport salasy boiynşa 6 aida atqarylǧan jūmystar jönınde bergen mälımetıne süiensek, 2021 jyldyŋ 6 aiynda dene şynyqtyru jäne sportpen tūraqty şūǧyldanatyn azamattar sany 340 myŋnan asqan. Būl megapolis tūrǧyndarynyŋ 31,2 paiyzyna teŋ. Sondai-aq, Şymkent qalasynyŋ 2021-2025 jyldarǧa arnalǧan damu baǧdarlamasynda halyqtyŋ myŋ adamǧa şaqqandaǧy sporttyq infraqūrylymmen ortaşa qamtamasyz etıluı turaly aitylǧan. Ondaǧy josparǧa säikes, 2021 jyly būl körsetkış 25,1 paiyzǧa jetuı tiıs. Al bügıngı taŋda baǧdarlama talaby 25,4 paiyzǧa asyra oryndalyp otyr. Mäselen, biyl Nūrsät şaǧynaudanynan boi kötergen audany 1293 şarşy metrlık zamanaui sport keşenınıŋ qūrylysy aiaqtaldy.
Sonymen bırge, joǧaryda aitqanymyzdai, qalada sport üiırmelerın jan basyna şaqqandaǧy qarjylandyru baǧdarlamasy ıske asyryluda. Atalǧan baǧdarlamanyŋ basty maqsaty — sport üiırmelerınıŋ jūmysyna jan bıtırıp, sportpen şūǧyldanuşy azamattar qataryn arttyru. Äsırese balalardy sportpen şūǧyldanuǧa maşyqtandyru. Jastaiynan denesı şymyr bolyp ösken balanyŋ densaulyǧy da myqty bolady. Elımızge, bügıngı qoǧamǧa da keregı — denı sau, tärbielı, jaman ädettermen sanasy ulanbaǧan ūrpaq.
Sport basqarmasynyŋ basşysy Bauyrjan Qalmūhamedūlynyŋ aituynşa, sporttyŋ 71 türınen tegın üiırmeler ūiymdastyruǧa jergılıktı biudjetten 339,8 mln teŋge bölıngen. Būl üiırmelerde 4 myŋnan astam bala jattyǧatyn bolady. 2021 jyly balalardy sport seksiialaryna tartu ülesı 5,3 paiyzdy qūrap otyr. Qosymşa anyqtamaǧa jügınsek, megapoliste 6-18 jasqa deiıngı 248 myŋnan astam bala bar. Sonyŋ 172 myŋnan astamy sporttyq jäne şyǧarmaşylyq üiırmelerge barady. Endıgı jospar boiynşa qalǧan 76 myŋ balanyŋ 5,3 paiyzyn sporttyq üiırmelermen qamtamasyz etu közdelude.
KELEŞEK ChEMPİONDARDY TÄRBİELEIDI
Resmi derek boiynşa Şymkentte 890 sport nysany bar. Qazırgı uaqytta megapolistegı «Metallurg» stadiony qaita jaŋǧyrtyluda. Qūrylys y 2020 jyly bastalǧan. Ol üşın qalalyq biudjetten qarjy bölındı.
Stadiondy jaŋǧyrtu ısı kelesı jyly da jalǧasady. Sonymen qatar, byltyr Sairam tūrǧyn alabyndaǧy №12 sport mektebınıŋ janynan qosymşa ǧimarat salyna bastady. Qūrylys «Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasy» baǧdarlamasy aiasynda ıske asyryluda. Sondai-aq, aldaǧy uaqytta qalalyq №20 sport mektebınıŋ qūrylysy qolǧa alynbaq. Äzırge nysannyŋ jobalyq-smetalyq qūjattamasy jasalyp, saraptamadan ötıp qoidy. Qūrylysqa qajet qarajat boiynşa biudjetke ūsynys engızılıptı. Jäne de qalalyq №15 sport mektebınıŋ qūrylysyn bastau üşın jobalyq-smetalyq qūjattamalaryn äzırleuge konkurs jariialanǧan. Atalǧan nysandardy tūrǧyzu Şymkent qalalyq qūrylys basqarmasy tarapynan jüzege asyrylady.
Basqarma basşysynyŋ baiandauynşa, qalada jaŋa ippodromnyŋ qūrylysy bastaldy. Nysan «BIGroup» kompaniiasynyŋ demeuşılıgımen salynady. Qazırgı taŋda ippodrom tüsetın aumaqta jer qazu, tegısteu jūmystary jürgızılıp, beton tösenışter qūiylyp bıttı. İppodrom qūrylysy jobasynyŋ jalpy qūny 2,2 mlrd teŋgenı qūraidy. Aita ketu kerek, jaŋa ippodromda 2 myŋ metrlık atşabar alaŋy, 1500 adamǧa arnalǧan körermen orny jäne attar tūratyn qysqy jäne jazǧy qoralar bolady. Megapoliste būdan basqa «Otau Stroi» JŞS demeuşılıgımen qūny 400 mln teŋge bolatyn üstel tennisıne arnalǧan sport nysanynyŋ qūrylysyn jürgızu közdelude.
Saiyp kelgende, būl atqarylyp jatqan jūmystar ūlt densaulyǧyn nyǧaitu maqsatynda qyzmet etedı.
Anuar JŪMAŞBAEV
