Kez kelgen ata-ana balasy úshin baryn berýge, tipti aıdy aspannan alýǵa daıyn. Olar balalarǵa eń jaqsysyn berýge, olardy kez kelgen qıynshylyqtardan qorǵaýǵa, olar úshin aýyr jumys jasaýǵa da tyrysady. Degenmen keıde balalarǵa degen shekten tys mahabbat ta, bala tárbıesinde keri áserin tıgizedi.
№1 qate
Balalyq shaǵyńyzdy eske túsirińiz. Sizdiń balalyq shaǵyńyzda mektepke deıin ózińiz baryp, aýlada jalǵyz oınap, tipti dostaryńyzǵa da jalǵyz barýǵa ruqsat berilgen edi. Al qazir kóp ata-analar: «oıbaı, zaman qaýipti, jalǵyz júrme» deıdi. Sol sebepti búgingi tańda boıy anasynan uzyn on eki jasar balanyń ózin anasy túski ýaqytta sport sekııasynan kútip alýǵa aldynan shyǵady. Balalarǵa táýekel etýge jol bermeý, óz-ózine jaýap berýge mursha bermeý, ózi sheshim qabyldaýyna jaǵdaı jasamaý psıhologtardyń sózinshe múlde durys emes. Aýladaǵy balalarmen tóbelesip kórmegen, aǵashtan nemese velosıpedten qulap jaraqat alyp kórmegen bala, eresek ómirde kóptegen fobııalarǵa erik berip, jeke bas problemasyn sheshýde qınalatyn bolady. Balalyq shaǵynda erkindikte, óz qalaýynsha, óz sheshimimen júrmegen, eshqandaı tájirıbe sezinip kórmegen balanyń eseıýi kesheýildeıdi deıdi psıhologtar.
№2 qate
Balanyń mekteptegi muǵalimmen nemese qatarlastarynyń arasynda týyndaǵan máseleleriniń sheshimin de biz taýyp berýge tyrysamyz. Shamadan tys qamqorlyqtyń kesirinen balalar qıyn jaǵdaıdan shyǵýdyń jolyn bilmeıdi. Sonda ol óskende ne bolady? "Anashym, meniń bastyǵym maǵan bylaı dedi, ne istesem bolady", deı me? Biz ózimiz olardy eresek ómirge beıim etip úıretýdiń ornyna, olardyń ózi sheshe alatyn máselesine de aralasyp ketemiz.
№3 qate
Balalardy árıne madaqtaý kerek, tipti keıde erkeletken jón, biraq artyq maqtaýǵa bolmaıdy. «Ol talantty, ol keremet, ol basqalarǵa uqsamaıdy», deý arqyly kóptegen ata-analar balasynyń ózin-ózi baǵalaýyn kóterýge tyrysady. Eger siz ulyńyz ben qyzyńyzdy shekten tys maqtaıtyn bolsańyz, ýaqyt óte kele olar tek anasy men ákesi ǵana olardy «erekshe» sanaıdy dep oılaıdy. Óıtkeni olarǵa qalǵan adamdar basqalarǵa qoıylatyn talaptardy qoıady. Kóbine shekten tys madaqtalǵan balalar, synyptastarymen salystyrǵanda, bir sátte ózin-ózi baǵalaýyn joǵaltady. Nátıjesinde búkil álemdi ózine kelgende ádiletsiz dep sanaıtyn adam ósedi.
№4 qate
Kóptegen otbasylarda ótkendi aıtýǵa tyıym salynǵan. Nátıjesinde bala óziniń ata-babalarynyń kim ekenin, ne istegenin, kim bolǵanyn bilmeıdi. Otbasylyq qıyndyqtar ol úshin qupııa bolyp qala beredi. Al ata -anasy ómirinde eshqashan qatelespegen "minsiz jan" ispetti kórinýge tyrysady. Eger siz onymen kezinde ózińiz jasaǵan qateliktermen, teris qylyqtaryńyzdyń nátıjesimen bólispeseńiz, keleshekte ony óz qatelikterinen sabaq alatyn qasıetten aıyrasyz.
№5 qate
Aǵylshyn maqalynda: «Balalardy tárbıelemeńder, olar báribir sender sııaqty bolady. Odan da ózińizdi tárbıeleńiz» delingen. Eger ákesi paravoz sııaqty temeki shegetin bolsa, al atasy shylymyn qolynan tastamasa, onda sizdiń balańyz da temeki tatyp kóretinine tańǵalmańyz. Al mundaı jaǵdaıda oǵan tyıym salý paıdasyz. Bala aıtqandy emes, kórgendi jasaıdy. Óz balańyzǵa úlgi bolyńyz!
Dına LITPIN,
"Adyrna" ulttyq portaly
