Kalmar oiyny: Qaryzǧa batqan adamdardy oiyn arqyly öltırude

«Kalmar oiyny» ataqty Netflix kompaniiasy ūsynǧan Oŋtüstık Koreialyq 9 seriialy dorama. Apta boiy auyzdan tüspegen būl dorama bırden Top-10 qataryna endı. Būl turaly «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ tılşısı habarlaidy. Dünienı dür sılkındırgen jaŋa kärıs serialyn tüsıru osydan 13 jyl būryn josparlanǧan. Būl turaly rejisser Hvan Don Hek 2019 jyly baspasöz jiynynda mälımdegen edı.

Serial siujetı qandai?

Qorqynyş, jauyzdyq, qantögıs. Serial sahnasy däl osy üş närsenı negızge alǧan. Alaida, jasyrynǧan män men şymyr şyndyqty baiqamai qalu mümkın emes. Oiyn oinau arqyly 38,5 mln AQŞ dollaryn ūtyp alasyŋ. İä, serialdyŋ basty fişkasy osy. Qaryzǧa belşesınen batyp, qanşa tyryssa da qūtyla almai jürgen 456 adam aqyry aqşa arbasyna oŋai aldanyp qalady. Basty rölde - qartaiǧan şal, sauatty azamat, baqytsyz äke, qarausyz qyz, säbiı bar ana, qatıgez erkek. Är türlı jas şamasyndaǧy adamdardy aludyŋ da öz sebebı bar. Maŋdaiǧa jazylatyn qiyndyq jas talǧamaidy. Tek adaldyqpen, tüzu jolmen tötep bere bılu kerek. Oiynşylar kelısım şartqa qol qoiyp, alǧaşqy «jasyl tüs-qyzyl tüs oiynynan» bastaidy. «Qyzyl tüs-jasyl tüs» oiyny älemnıŋ köptegen memleketınde, äsırese balalar arasynda tanymal. Rejisser Hvan Don Hek özı de serial jelısı bala künımızde oinaǧan oiyndar boiynşa tüsırıletının aitqan bolatyn. Jasyl tüs degende alǧa qarai jyljyp, qyzyl tüs degende qatyp qalu kerek. Kım qimyldaidy, ömırmen qoş aitysady. Oiynnyŋ ömırge almasatynyn bılmegen qatysuşylar şu köterıp, oiyn alaŋynan qaşudy közdeidı. Degenmen, qaşuǧa tyrysqan barlyq adam öledı. Kelesı kezeŋge ötkender oiynnan bas tartyp, qaita qalypty ömırlerıne oralady. Bıraq sanalarynda 38,5 mln AQŞ dollary tūr. Şynaiy ömırlerı oiyŋ alaŋynan eş aiyrmasy joq ekenın tüsken qatysuşylar qaitadan oralady. Ekınşı oiynda qatysuşylarǧa 4 esıktıŋ bırın taŋdatyp, qainatylǧan qanttan jasalǧan bälışterdı beredı. Bälış ortasynda özderı taŋdaǧan esıktıŋ belgısı bar. Sol belgını ine sabymen syndyrmai alu qajet. Üşınşı oiyn bızdıŋ qoǧamǧa taŋsyq emes. 10 adamnan komanda qūrylady. Keiın arqan tartysady. Jeŋılgen komanda tügelımen qaza tabady. Törtınşı oiynda ekı adamnan jūptasady. Är oiynşyǧa 10 kışkene şar berıledı. Jeŋgen adam kelesı kezeŋge tolyq 20 şarmen ötuı kerek. Būl oiyndaǧy körermenderdıŋ esınde saqtalyp qalǧan siujet – satqyndyq edı. Bastapqy oiyn boiy bırge kele jatqan adamdar öz ömırı üşın türlı jolmen jūbyn jeŋuge tyrysady. Besınşı oiynda qatysuşylarǧa manekende tūrǧan sandardyŋ bırın taŋdauǧa būiyrady. Basty röldı somdauşy Ki Hun köp oilana kele 1 sanyn taŋdaǧysy keledı. Alaida arttaǧy bır oiynşy ömırınde eşqaşan öz taŋdauyn jasamaǧanyn, tym qūrǧanda bügın eşkımnıŋ artyna tyǧylmai, qoryqpai, öz taŋdauyn jasaǧanyn jäne ol 1 sany ekenın aityp, oryn almasady. Būl oiynda olar taŋdaǧan ret boiynşa köpırden ötedı. Köpır äinekten jasalǧan. Bırı qalyŋ bolsa, bırı öte jūqa. Sekırıp ötu arqyly olar qalyŋ äinektı tabuy kerek. Tappasa qūlaisyŋ. Qūlasaŋ, ölesıŋ. Finalǧa 3 qatysuşy ötedı. Ki Hun,San U,Sae-Pek. Boijetken jaraly edı. Ony bılgen Ki Hun oǧan kömek qolyn sozudyŋ bar amalyn jasaidy. Alaida qasyndaǧy San U ony pyşaqtap öltırıp tastaidy. Ötken alty oiyn barysynda qatysuşylar ölgen saiyn, qūtydaǧy aqşa sany köbeiıp otyrdy. Mūny bılgen qatysuşylar jauyzdyqpen bır-bırın öltıruge deiın bardy. Eŋ soŋǧy oiyn «Kalmar oiyny». Ki Hun jeŋıske jetıp, qalypty ömırge oralady. Üiıne barsa, anasynyŋ qaitys bolǧanyn köredı. Ömırın oiynǧa tıgıp, jeŋgen aqşasyna mülde tiıspeidı. Ar azabyn tartyp jürgenı aiqyn edı. Baqandai 455 adam ajal qūşty. Bärınıŋ armany aqşa edı. Alaida jeŋıl jolmen jolyqqan aqşanyŋ qūny bolmaityny belgılı... Būl oiyn alaŋyn kım qūrdy? Adamdardyŋ barlyǧyn kım jinady, ūiymdastyruşy kım? degen sūraqtar legı serial soŋyna deiın barlyq körermendı mazalady. Joǧaryda aityp ötkendei, basty rölde qartaiǧan şal bolatyn. Ol 4-şı oiynda jūbynan jeŋılıp, kelesı kezeŋge ötpedı. Oiymyzda jürgen şielenısken saualdardyŋ jauaby osy qariiada.

«Qūrmettı qonaqtarymyzdyŋ ışı pyspas üşın türlı oiyndar oilap taptyq. Bıraq olarǧa öte kele qyzyqsyz bop bara jatty. Keiın bız adamdardan qūralǧan, jäne ömırın oiynǧa salatyn şoudy ūiymdastyrdyq. Men oiyndy syrtynan baqylaudan şarşadym, maǧan ışınde oinaǧan qyzyǧyraq boldy».

Adam ömırı bıreuge tamaşalar oiyn...

«Kalmar oiynyn» qaraǧan körermender sanynda şek joq. «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ tılşısı bırneşe adammen sūhbat jürgızıp, serial turaly pıkırlerın bıldı. Käsıpker, jurnalist, brend-menedjer Jazira Baidaly alǧaşqylardyŋ bırı bop serial turaly öz oiyn aşyq jetkızdı: -Jaŋa kärıs serialyn körıp şyqtym. Maǧan qatty ūnady. Sebebı är seriiasy senı taŋqaldyrady. Jalpy soŋǧy uaqytta osyndai oiynǧa bailanysty, adamdy synau, emtihan siiaqty testıleu formatyndaǧy kinolar trendte. Alǧaşqyda barlyǧy jarysa aityp jatqandyqtan, trend bolǧannan soŋ qaraǧym keldı. Öitkenı jurnalist bolǧandyqtan, mediatūlǧa bolǧandyqtan trendten habardar bolu kerek. Mysaly, bırınşı seriiasy menıŋ ışımdı pystyrsa men ony ärmen qarai körmei qoiamyn. Osy jol üzbei qarap şyqtym. Men myna närsenı ūqtym:

• Bız bükıl baqytty, emosiiany aqşaǧa bailap qoiamyz. Aqşam bolsa baqytty bolamyn, meiırımdı bolamyn, jaqsylyq jasaimyn dep oilaimyz. Şynyna kelgende mūnyi barlyǧyn qazır-aq jasauǧa bolady. Bügınnen bastap kırısuge bolady. Qūdai adamdy aqşasyz qaldyrmaidy. Är adamnyŋ öz nesıbesı bar. Al sony qanaǧat tūtyp, ärmen qarai äreket jasau pendenıŋ öz qolynda. Qoǧamnyŋ problemasy – barlyǧyn aqşaǧa bailanystyryp qoiu. Sony ūqtym.

Aqşany ūtyp alǧan basty keiıpker kezınde jūmys ıstedı, mäseleler tuyndap şyǧyp kettı. Jūmyssyz qaluy jūbaiymen ajyrasyp ketuıne äser ettı. Jeke ömırı bytşyt bolǧan soŋ köŋıl-küiı tüstı. Eŋ soŋynda oiynnan bır-aq şyqty. Bırden berıle saluǧa bolmaidy. Bar aqşasymen, bar mümkındıgımen kürese bılu kerek edı. Aqşa ūǧymy qūral degen maǧynany bıldıredı. Ömırde qūral köp qoi, bastysy aqşa. Aqşa-mahabbat, aqşa-ömır, aqşa-baqyt, aqşa-qoldyŋ kırı dep oilaudyŋ eş qajetı joq. Men mysaly keiıpkerlerdıŋ aqşa turaly oilauyn jaman körıp tūrǧan joqpyn. Aqşany oilau men üşın aqşaǧa qūnyǧu emes. Ol tırı adamnyŋ tırşılıgı. Bıraq aqşa turaly ol kısılerde bılım joq ekenın tüsındım. Aqşa turaly bılım bolsa bızde köp adamnyŋ oiy özgerıp, dūrys baǧytqa tüsuıne jol aşylar edı. Aqşa aiyrbastau formasy. Sūranys bar jerge ūsynys jasaisyŋ. Nätijesınde aqşa paida bolady. Iştei qūndylyǧymyzdyŋ körınısı osy aqşa. Qūndylyq damysa, aqşa da köp bolar edı. Qantögıs,jauyzdyq,qatygezdık sahnasynyŋ astynda jasyrynǧan eşteŋe joq. Qatygezdık te, qantögıs te, jauyzdyq ta ömırde bar. Künde jaŋalyqtardan estıp bılıp jürmız. Ömır oiyn. Ömırge mümkındık bolsa jeŋıl qaraǧan dūrys. Ömırdı tym qatty qiyndatudyŋ qajetı joq. Bügıngı künmen ömır süreiık. Bärın bügın ıste. Būl kärıs serialynda körsetılgen barlyq dünie bızdıŋ qoǧamnan da körınıs tabady... Kelesı pıkır iesı Äl-Farabi atyndaǧy qazaq ūlttyq universitetı, jurnalistika fakultetınıŋ 4 kurs studentı Uän Nazarhan: -"Kalmar oiyny" serialy qai qoǧamda, qai ūltta bolmasyn, oryn alyp jatqan negızgı mäselelerdı körsete alǧan. Mysaly, serial barysynda körınıs tapqan nesie alǧandar statistikasy öz elımızdı eske tüsırgendei boldy. Nesieden nesie alyp, talai banktıŋ tabaldyryǧyn tozdyrǧan jandardy kündelıktı ömırde de körıp kele jatyrmyz. Jäne būl barlyq elde bar problema bolyp otyr. Sonymen qatar keiıpkerlerdıŋ oiyn barysyndaǧy äreketı, qabyldaǧan şeşımderı de adamdardyŋ naǧyz bet-beinesın körsetkendei boldy. Soŋǧysy, bas keiıpker Son Gi Hundy köpşılık tym meiırımdı etıp körsetken deidı. İä, mūnymen kelısemın. Däl osy keiıpker arqyly filmdı tüsıruşıler adamdar arasynda meiırımnıŋ joiylyp bara jatqanyn aitqysy keldı degen oi tüidım. Qandai orta, qandai ūlt, qandai el bolmasyn, meiırım men adamgerşılık joǧary baǧalanatynyn ūmytpaǧan jön. Gumanitarlyq kolledjdıŋ 3 kurs studentı N. Maral: -"İgra v kalmara" doramasy ükımet pen halyqtyŋ arasyndaǧy şielenısken jaǧdaidy aşyq körsetken dorama boldy. Adamdardyŋ köbı būl jerde oiynǧa qatysqan adamdardyŋ qaitys bolyp jatqanyna, personajdardyŋ obrazdary keremet aşylǧanyna nazar audarǧan bolu kerek. Negızınde koreilık serialdyŋ tübınde aitar oiy - mynau. Ükımet halyqqa taŋdau jasauǧa mümkındık beredı, dūrys taŋdau jasaǧan adam - tırı qalsa, qateleskenı - öledı. Būdan bölek adam qiyn situasiiaǧa tüskende jaqyn adamyn satyp ketuge deiın baratynyn köre alamyz. Psihologiiaǧa negızdelgen önım bärımızdı uaiymǧa saldy, kütpegen oqiǧalar taŋ qaldyrmai qoimady. Kelesı mausymyn kütemız! Ömır süru qolymyzdan kelse ölımnen eş qoryqpaimyz. Ölım kımnıŋ bolmasyn basyna kelerı haq. Tek adami qūndylyqtardy joǧaltyp almau qajet. Ömırdıŋ mänı, maŋyzdylyǧy – adamgerşılıkte.

Inju Ömırzaq,

«Adyrna» ūlttyq portaly