Keşegı Keŋes zamanynda Qazaqtyŋ şynaiy tarihyn aituǧa da, jazuǧa da tyiym salyndy. Qazaqtyŋ ejelgı şejıre-tarihyn hatqa tüsırgen Şäkärım qajy Keŋes ükımetı jendetterınıŋ qolynan opat bolyp, eŋbekterın oquǧa da, Şäkärımnıŋ atyn atauǧa da tyiym salyndy.Kenesary han tarihy jäne t.b. eŋbekterı üşın Ermahan Bekmahanov siiaqty tarihşy-ǧalymdar ūzaq jyldarǧa sottalyp,jer audaryldy.Mıne osyndai jaǧdaida,halqymyzdyŋ aiauly ǧūlama-ǧalymdary şynaiy tarihty «jasyryn kodpen» jariialauǧa mäjbür boldy.Myna tömendegı derek,osy aitqanymnyŋ aiǧaǧy bolmaq.
Şyŋǧys qaǧannyŋ tegı Qazaq,Adai ūrpaǧy ekendıgın, ūly babamyz qūrǧan Altynordany jerıne jetkıze zerttep, özınıŋ älemge äigılı«Altynorda»atty tarihi roman-trilogiiasyn jazǧan tarihşy-ǧalym Iliias Esenberlin atamyzda öz eŋbegınde, taiǧa taŋba basqandai etıp jazyp ketıptı.Mysaly, osy romannyŋ jiyrmasynşy betınde«Aldymen,atamyz Şyŋǧyshanǧa Maŋǧystau şeşeŋnıŋ ne degenın bılesıŋbe,bılmeseŋ aitaiyn...» degen söz tırkesterın qoldanǧan.Ärine,ol zamanda Şyŋǧyshandy menıŋ atam deu, basyŋdy köre tūra öz erkıŋmen dar aǧaşynyŋ tūzaǧyna tyqqanmen bırdei ekendıgı sözsız.Atamyz şamasy,zaman mäŋgı baqi osylai tūrmas,qazaq elınıŋ de täuelsızdıkke qoly jetıp, öz qoly öz auzyna jetetın kezı keler,san milliondaǧan qazaq azamattarynyŋ arasynan menıŋ osy sözımnıŋ maǧynasyn tüsınetın azamattar tabylar dep ümıt artqany sözsız.Ata ümıtıŋız aqtaldy. Men mıne, sızdıŋ«Maŋǧystau şeşeŋnıŋ»degen sözıŋızdı«Adai Ataŋnyŋ»dep oqyp otyrmyn.
Sol siiaqty osy kıtaptyŋ 27 betınde Şyŋǧys hannyŋ nemeresı Batu sözımen ...«Äkemız eŋ aldymen Ordasyn Qypşaq dalasynyŋ teŋ ortasy ata meken Ūlytaudyŋ ırgesıne, Sarykeŋgır özenınıŋ boiyna tıktı» deidı.
Iliias Esenberlin (1915-1983), qazaqtyŋ äigılı tarihşy ǧalymy,«Altyn» Orda trilogiiasy,«Köşpendıler»trilogiiasy t.t. köptegen tarihi eŋbekterdıŋ avtory.Ötken jyly «Almas Qylyş»atty kıtabynyŋ jelısınde «Qazaq handyǧy» atty köp seriialy körkem film tüsırıldı.
Mūhambetkärım Qojyrbaiūly, Maŋǧystau
Abai.kz
