El üşıŋ eŋ basty mäsele bolyp tūrǧan ol nietınen Äbeŋ bügın de qaitqan joq…
Qazaq ädebietınıŋ klassigı, Qazaqstannyŋ Halyq jazuşysy ataǧy bar ekı jazuşynyŋ bırı (ekınşısı äigılı aqiyq aqynymyz, tıl qorǧany Mūqtar Şahanov), jazuşylardan jalǧyz közı tırı KSRO memlekettık syilyǧynyŋ laureaty (barlyǧy üşeu-aq bolǧan, ekeuı - M.Äuezov, J.Moldaǧaliev), qaisar qoǧam qairatkerı Äbdıjämıl Nūrpeiısov bügın 22 qazanda 97 jasqa toldy! Alla jar bolsyn Alaş abyzyna!
Äigılı “Qan men terdıŋ”, “Seŋ” jäne “Soŋǧy paryz” romandarynyŋ avtory älı tyŋ, qūdaiǧa şükır.
Ekı jyl būryn torqaly toqsan bes jasyn toiladyq. Toqsanyn toilatpaǧan edı, toqsan besın qalamger-qairatkerler bar, bilıgı bar, jabylyp jürıp sūraǧasyn, zorǧa kelısım bergen edı…
“Aq jol” partiiasynyŋ atynan qūttyqtap bardyq, jyr arnadyq:
ABYZ. Äbdı-Jämıl Nūrpeiıske
"Qan men terdı" älem bügın än ǧylyp,
Jan men şerdı jyrlap jatsa-zaŋdylyq!
Keiıpkerler atyp şyǧyp kıtaptan,
Kettı ömırge aralasyp mäŋgılık!
Terbelesıŋ tereŋ teŋız zarymen,
Ädıldıktı talap ettıŋ bärınen.
Ömır üşın küresudıŋ ne ekenın,
Mūzǧa jazdy el tyrnaǧynyŋ qanymen...
Teŋız betı qyzyl qanǧa boialyp,
Dauyldardan kettı qazaq oianyp...
Elamandai Erge elıktep östık bız,
Aqbaladai arulardy aiadyq...
Qabaǧyna qaratatyn qoǧamdy,
Süieu bolar Süieu qarttar joq älgı..
Täŋırbergen küşın älı körsetıp,
Bızdıŋ bilık Sudyr Ahmet bop aldy...
Ömırge būl öte qatal sūraǧy,
Qalendeiın qaranarlar şydady...
Tılımız ben dılımızge obyr bop,
Şodyr* bıtken şodyraiyp jür älı...
Mūz üstınde ajal bolyp är adym,
Balyqşylar aulaǧanda tamaǧyn,
Tolqyndarmen alyssa da tappaǧan,
Altyn balyq syilady Altyn qalamyŋ.
Ūlyqtardyŋ ūltsyzdyǧyn ūqpadyŋ,
Tıreu boldy Tıldı qorǧap şyqqanyŋ.
Kerı iterıp keşe Keŋes kösemın,
Jeltoqsannyŋ yzǧarynan yqpadyŋ.
Arynyŋnan Aral tolqyp yrǧala,
Tıleuıŋdı tılep bükıl tūr Dala.
"Jüzge jet!"-dep, jelpınsem men, jekisıŋ,
"Bes-aq jyldy berdı ǧoi" dep "būl bala...."
Dünienı dübırletıp är ızıŋ,
Oryndadyŋ ūlttyŋ " Soŋǧy paryzyn".
El aldynda endı joq qoi qaryzyŋ.
"Elaman" dep Erdıŋ atyn qoiǧandai,
El amanda -Sen amansyŋ, Abyzym!
Äbeŋ jyly jymiyp, qolymdy qysyp, rizaşylyǧyn bıldırdı.
Äbeŋnıŋ toqsannan assa da qairaty älı qaitpaǧanyna 2017 jyly özım kuä boldym. Sol kezde bız, ūlt ziialylary Memlekettık tıldı mındetteitın zaŋ qabyldau üşın Qazaqstan Prezidentıne Aşyq hat jariialaǧan edık.
Sol Aşyq hattyŋ mätının körsetuge körnektı jazuşy, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Smaǧūl Elubai ekeumız Äbeŋe kelgenbız.
Äbeŋ jasy toqsannyŋ beseuıne kelse de bız aparǧan hatty asüiınde şäi ışıp otyryp, közıldırıksız oqydy… Bıraz jerın, tüzedı.
Erteŋıne taǧy bardyq Smaǧūl kökem ekeumız. Taǧy tüzedı. Aşyq hattaǧy qalamgerlerdıŋ retın tüzedı. Özı qatty qūrmetteitın Dulat İsabekovty özınen keiın ekınşı etıp qoidy. “Asanälı nege joq?”-dedı maǧan qadala qarap. Ol tızımde Asanälı Äşımov aǧamyzdyŋ bolmaǧanyna tap bır men kınälı sekıldımın. “Asanälı aǧamyz qol qoia ma eken?”-dedım men düdämal küide. “Qoiady, “men aitty” degın. Akademik Kamal Ormantaevqa da qoidyryŋdar” dedı dauysyn nyqtap. Sonymen, sol künı tünde Kamal aǧamyzdyŋ üiın ızdep jürıp tauyp alyp, qolyn qoidyrdym. Sözge kelmei bırden qolyn qoiyp berdı ol kısı. Akademik Töregeldı Şarmanov aǧam qatty qoldap, quattap tūryp qol qoidy. Asanaly Äşımov aǧamnyŋ da qolyn qoidyrdyq, Äbeŋnıŋ sälemın salmaqtap aityp, bıraz eŋbek sıŋırıp jürıp…
Üşınşı künı Smaǧūl
“endı özıŋ bara ber” dedı. Bardym. Taǧy tüzedı. Esıme ol kısınıŋ şyǧarmalaryn tüzei beretını turaly äŋgımeler tüstı. Qara şal qataiyp alǧan. “Myna jerın nege bylqyldatyp, jūmsartyp jıbergesıŋder? Senıŋ ondaiyŋ joq edı ǧoi? Ony kım jazdy? Smaǧūl ma?”- deidı maǧan şanşyla qarap. Oipyrmai, menıŋ jazǧandarymdy oqyp jüredı eken ǧoi dep qoiamyn ışımnen marqaiyp.
“Äbeŋ tüzei beredı, “jöndedım” dep, özıŋ dūrys dep tapqanyŋdy jariialai ber”-dedı Smaǧūl kökem küştı keŋes berıp.
Äbeŋe baryp jürgen sol kezde tarlan jazuşymyz ötkende Smaǧūl aǧamyz aitqan äigılı sözın aitqan edı. İä, ol söz 2021 jyly 17 şıldede Almatyda deputattyq jūmys josparyma sai Qazaqstan Jazuşylar odaǧynda körnektı jazuşy-dramaturg Dulat İsabekov bastaǧan bır top ziialy qauymmen, şyǧarmaşylyq odaq ökılderımen kezdesude aitylǧan bolatyn. Endı sol kezde “Qazaq ünı” gazetınde jariialanǧan Smaǧūl Elubai aǧamnyŋ özınıŋ sözın keltıreiın:
“Būdan üş jyldai būryn Qazybek Tıl mäselesın qoldauǧa bailanysty dübırlı bır qozǧalysty bastady. Ol, şyntuaitynda, Tıl maidany edı. Bärımız sol küreske daiynbyz dep jappai qol qoidyq. Tu ūstauşymyz Qazybek İsanyŋ maŋaiyna şoǧyrlandyq. Qajet bolǧan jaǧdaida, Memlekettık tıl üşın alaŋǧa, köşege şyǧamyz dep şeştık. Toqsan bes jastaǧy Halyq jazuşysy Äbdıjämıl Nūrpeiısovtıŋ özı «Tıl üşın alaŋǧa şyqqan eldıŋ eŋ aldynda men jüretın bolamyn” dep şiryqty. Söitıp, älgı hatqa bügınde 126 myŋ belsendı adam qol qoidy. Al onyŋ syrtynda belsendı emes milliondaǧan qazaq tūr ǧoi!”-dep tolǧap, tolǧanyp söilegen edı Smaǧūl aǧamyz.
İä, Memlekettık tıldı talap etıp, Prezidentke jazylǧan Aşyq hatqa
elımızdıŋ älemge äigılı tarlandary Äbdıjämıl Nūrpeiısov, Dulat İsabekov, Asanälı Äşımov, Qabdeş Jūmädılov, Ömırzaq Aitbaev, Mekemtas Myrzahmetov, Töregeldı Şarmanov, Kamal Ormantaev, Nūrǧali Nüsıpjanov, Tölen Äbdık, Amangeldı Aitaly, Smaǧūl Elubai, Säbit Dosanov, Ǧabbas Qabyşev, Temırhan Medetbek, Beksūltan Nūrjekeev, İsrail Saparbai, Ūlyqbek Esdäulet jäne t.b. bastaǧan ūlt ziialylary qol qoidy. Konstitusiiadaǧy orys tılı turaly 7-baptyŋ 2-şı tarmaǧyn alyp tastap, Memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldaudy talap etken būl Aşyq hatqa «Qazaq ünı» ūlttyq portalynda bügınde 126 myŋnan astam adam qol qoiyp, qoldap, būrynǧy mejelerden 1000 esedei köp tarihi rekordtyq deŋgeige jetıp otyr. Ūlt müddesı üşın būryn mūnşalyqty qalyŋ qol jinalǧan emes. Būlar tek internetke qoly jetkender ǧana. Būl bırjarym aida ǧana 125 myŋnan asqan El patriottary artynda smartfon paidalana almaityn milliondaǧan halyq tūrǧany aiqyn. Būl qalyŋ qol ışınde tek qazaqtar ǧana emes, ärtürlı ūlt ökılderı de (50-ge juyq) jetkılıktı. Belgılı jurnalist, qoǧam qairatkerı Maksim Rojin bastaǧan köptegen orys ūlty ökılderı de Memlekettık tıldı talap etken Aşyq hatty qoldap, qol qoiyp, naǧyz otanşyl patriottyqtaryn körsettı.
Iаǧni, Memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldau kün tärtıbındegı künnen-künge küşeiıp kele jatqan eŋ basty özektı mäsele bolyp tūr. Sondyqtan da «Qazaq ünı» portalynda būl Aşyq hatty 1 millionǧa juyq adam oqyp, 2000-nan asa pıkır jazylyp, qoldau bıldırdı.. Äleumettık jelılerdegı qaptaǧan qoldauşylardyŋ sanyn esepteu mülde mümkın emes.
126 myŋ adamnyŋ qoly qoiylǧan Aşyq hat Prezident äkımşılıgıne, Aqordadaǧy sanauly ūlt qairatkerınıŋ bırıne ūlttyŋ Amanaty retınde tapsyrylǧan bolatyn. Ol QR Prezidentı Q.Toqaevtyŋ qolyna tidı me, timedı me belgısız.
Eger qolyna tise, sol Aşyq hatqa özı bırınşı bolyp qol qoiyp, jasy jüzge taiaǧan şaǧynda qazaq tılı üşın alaŋǧa şyǧuǧa daiyn otyrǧan Äbdıjämıl Nūrpeiısovpen bırge qan maidandy keşıp kelgen, qazaq ädebietınde detektiv janrynyŋ negızın qalaǧan qalamger, kemel jazuşy Kemel Toqaevtyŋ prezident ūly artynda milliondar tūrǧan halyqtyŋ Aşyq hatyna nazar audarmauy jäne nätije şyǧarmauy mümkın emes dep oilaimyn.
Bügın 22 qazan -tolaǧai 97 jasqa tolǧan Alaş abyzy Äbdıjämıl Nūrpeiısovtıŋ tuǧan künı!
Keşegı Qazaq Halyq Assambleiasy jiynynan qazaq qairaŋdap qalǧanda, däl bügın tuǧanyŋyzǧa dän rizamyz Äbe! Öitkenı, qūttyqtaimyz dep, jyrymyzdy, mūŋymyzdy aityp qaldyq. “Qan men terdıŋ” avtoryna Jan men Şerdı aǧyttyq.
Qūdai qalasa, endı ekı-üş jylda Jambyldyŋ jasy, Jüz jastyŋ jüzı körınıp qalar dep tılep otyr elıŋız.
Ūlttyŋ müddesı jolynda toqsan besınde de top jarǧan tolaǧaiymyz, Alaş auzyna qaraǧan abyzymyz Äbe, qūdai sızge quat berıp, Alla jar bolsyn!
Bızdıŋ bilıktıŋ piǧylyna qaraǧanda qairatyŋyz qaitpai, Qazaq tılınıŋ Täuelsızdıgı üşın qai kezde de alaŋǧa bastap şyǧuǧa daiyn bolyŋyz!
Bız bärıne de daiynbyz!
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
