Türkıtıldes memleketterdıŋ yntymaqtastyq keŋesınıŋ VIII Sammitı Ystanbūl qalasynyŋ oŋtüstık-şyǧysynda Märmär teŋızınde ornalasqan Demokratiia jäne bostandyq aralynda öttı. Alqaly jiynǧa Qazaqstan Prezidentınen basqa Äzerbaijan Prezidentı İlham Äliev, Qyrǧyzstan Prezidentı Sadyr Japarov, Türkiia Prezidentı Rejep Taiyp Erdoǧan jäne Özbekstan Prezidentı Şavkat Mirziioev qatysty. Sondai-aq Sammitke baqylauşy elderdıŋ basşylary Türıkmenstannyŋ Prezidentı Gurbanguly Berdımūhamedov pen Majarstannyŋ Premer-Ministrı Viktor Orban qatynasty, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı Aqordaǧa sılteme jasap.
Qazaqstan Prezidentı Türkıtıldes memleketterdıŋ basşylarymen Ystanbūl qalasynda jüzdeskenıne jäne Rejep Taiyp Erdoǧanǧa Anadoly jerınde körsetken qonaqjailyǧy üşın şynaiy rizaşylyǧyn bıldırdı.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan, Äzerbaijan, Qyrǧyzstan, Özbekstan jäne Türıkmenstan halyqtaryn biylǧy el Täuelsızdıgınıŋ 30 jyldyǧymen qūttyqtap, būnyŋ tarihi beles ekenın atap öttı.
– Bız osy kezeŋde ırgemızdı bekıtıp, eŋsemızdı tıktedık. Memleketterımızdıŋ arasyndaǧy dostyq qatynasty nyǧaita tüstık. Biyldyŋ özınde ekı ret bas qosyp, joǧary deŋgeide Sammit ötkızdık. Būl – myzǧymas bauyrlastyǧymyzdyŋ aiqyn körınısı. Qazaqta «Törteu tügel bolsa, töbedegı keledı» degen ūlaǧatty söz bar. Osy jerde jinalǧan elderdıŋ joǧary deŋgeidegı ökılderınıŋ nietı tüzu. Bız barlyq memleketterdı yntymaqtastyqqa şaqyramyz, sondyqtan bügıngı basqosu tamyry bır, tarihy ortaq elderdıŋ auyzbırşılıgın arttyra tüserı sözsız, – dedı Qazaqstan Prezidentı.Memleket basşysy ekı jyldan berı atalǧan Keŋeske tiımdı töraǧalyq etıp kele jatqan Äzerbaijan basşylyǧyna alǧys bıldırdı. Sondai-aq olardyŋ Keŋes jūmysyn jandandyra tüsuge zor üles qosqanyn atap ötıp, älemdı jailaǧan ındetke qaramastan, türkı keŋıstıgınde bırqatar jaqsy jaŋalyq bolǧanyn aitty. Türkıtıldes memleketter pandemiiaǧa qarsy küreste küş bırıktıru üşın alǧaşqylardyŋ bırı bolyp tötenşe sammit ötkızdı, Türkıstan qalasy Türkı älemınıŋ ruhani astanasy atandy, sondai-aq Tauly Qarabaq mäselesı de Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ qararyna säikes oŋ şeşımın tapty. Endı Keŋestıŋ töraǧalyǧy Türkiia Respublikasyna ötedı.
– Anadoly elı būl mındettı abyroimen atqaryp, yntymaqtastyǧymyzdy odan ärı nyǧaita tüsedı dep senemın. Tūtas türkı jūrtyn tarihi tamyrlastyq pen ortaq müdde bırıktıredı. Bız bır-bırımızge ärdaiym tılektespız, syilastyǧymyz da erekşe. Bügıngı alqaly jiyn – osynyŋ aiqyn dälelı. Türkı keŋesınıŋ yqpaly men bedelı jyl ötken saiyn artyp keledı. Bızdıŋ qūrylymǧa halyqaralyq qauymdastyq edäuır qyzyǧuşylyq tanytuda. Türkı älemınıŋ geosaiasi äleuetın tiımdı paidalanu kerek. Būl bärımız üşın maŋyzdy, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.Osy jiynnyŋ qorytyndysy boiynşa Türkı keŋesınıŋ üşınşı tarappen yntymaqtastyǧy turaly erejeler qabyldanbaq. Qazaqstan Prezidentı mūny uaqtyly jäne zaman talabyna sai äzırlengen qūjat dep sanaidy. Qasym-Jomart Toqaev Ūiymnyŋ jahandyq deŋgeide laiyqty ornyn alatynyna senım bıldırdı.
– Menıŋ pıkırım boiynşa ūiymymyz, eŋ aldymen, ekonomikalyq, gumanitarlyq jäne ekologiialyq yntymaqtastyqqa basa män bergenı jön. Ärıptesterım būl tūjyrymmen kelısedı dep oilaimyn. Bırlıgımız ärdaiym bekem bolsyn, – dedı Memleket basşysy.Qazaqstan Prezidentı qazırgı kürdelı jaǧdaida syn-qaterlerdı eŋserıp, ornyqty damu üşın küş-jıger bırıktırudıŋ, jaŋa tehnologiialardy igeru salasynda yntymaqtastyq ornatudyŋ asa maŋyzdy mındet ekenın aitty. Qasym-Jomart Toqaev Ūiymǧa müşe memleketter jūmyla otyryp, bırlesıp äreket etuge tiıs bırneşe maŋyzdy baǧytty atady.
– Bız jaŋartylatyn quat közderın damyta beremız. Būl mındet «Jasyl ekonomikaǧa» köşu turaly tūjyrymdamada körınıs tapty. Josparlanǧan şaralar 2060 jylǧa qarai kömırtegıden aryluǧa jol aşady. Sondai-aq, aldaǧy on jylda parniktı gaz şyǧarudy 15 paiyzǧa azaituǧa mümkındık beredı. Osynyŋ aiasynda bız 2025 jylǧa deiın 500 myŋ gektar jerge 2 milliard tüp aǧaş otyrǧyzudy josparlaudamyz. Būǧan qosa qazır elımızdegı jaŋartylatyn quattyŋ ülesın 3 paiyzǧa jetkızdık. Ony 2030 jylǧa qarai 15 paiyzǧa deiın arttyramyz. Sol maqsatpen Nūr-Sūltan qalasynda «Jasyl tehnologiialar men investisiialyq jobalardyŋ halyqaralyq ortalyǧyn» aştyq, – dedı Qazaqstan Prezidentı.Qasym-Jomart Toqaev sutegı energetikasyn damytudy ekınşı maŋyzdy mäsele retınde atady. Prezident älemde ony «taza» otynnyŋ jaŋa türı dep sanaitynyn aita kelıp, Qazaqstanda jasyl sutegınıŋ önerkäsıptık klasterın qūruǧa mol mümkındık bar ekenın atap öttı. Oǧan elımızdıŋ ǧylymi äleuetı de, bılıktı mamandary da jetkılıktı.
– Osy oraida, elderımızdıŋ basty ǧylymi mekemelerın jūmyldyryp, Halyqaralyq konsorsium qūrudy ūsynamyn. Būl qūrylym sutegını öndıretın, ony saqtap, tasymaldaityn jaŋa tehnologiiany damytu üşın qajet. Mūnda ǧalymdarymyz bas qosyp, özara täjıribe almasuyna bolady, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
«Adyrna» ūlttyq portaly
