Keşeden berı men, bızdıŋ otbasymyz töŋıregınde bärı beine bır äldekımnıŋ ämırımen jürıp jatqandai, abdyraǧan jäne erkımnen aiyrylǧan sezımde jürmın. Maǧan kenet Almatydaǧy jeke klinikanyŋ äkem jatqan palatasynda onymen bırneşe minut jüzdesu mümkındıgın berdı, jäne būl joly eşkım menen Atabektıŋ qyzysyŋ ba, joq pa degen qūjat talap etpedı.
Bärı negızgı äreketter perde syrtynda jürıp, al olar jönınde entıgıp jetken quǧynşy habarlaityn ejelgı grek pesasyndaǧydai. Keşe tüske salym bızge jurnalist Qanat Tıleuhan qoŋyraulatty: «Aron Atabek tabyldy! Pälenşe klinikada jatyr, kovidten jazylǧan, alyp ketulerıŋızge bolady». Batyrdyŋ jatqan jerı bız üşın jaŋalyq emes edı; taŋdandyrǧany, ony bızge öistıp op-oŋai, teoriia jüzınde, bere salatyndyǧy boldy. Äitpese, 1-şı qazanda ony türmeden bosatqaly berı bızdıŋ apaşkamyz Raziia Nutuşeva öz üiın alynbas qamalǧa ainaldyryp, menıŋ äkeme jolyǧu mümkındıgın şektep qoiyp edı ǧoi. Odan keiın Aron jeke klinikadan bır-aq şyqty, alaida onda da bızdı, Aronnyŋ äielı men balalaryn, kırgızbedı. Bızdıŋ bügelı-şıgelı sūraqtarymyzǧa Qanat Tıleuhan özıne äkemızdıŋ «sauyqqany jäne ony üige äketuge bolatyny» jönınde qoǧam qairatkerı Mūhtar Taijan habarlap, al būǧan parlament deputaty İrina Smirnova aitqan dep jauap berdı. Jäne aitqany, «äu bastan Arondy öz qamqorlyǧyna da alyp, jeke klinikaǧa da jatqyzǧan», jalpy, Smirnova eken. Al Mūhtar Taijan Qanat Tıleuhanǧa «Arondy üige äketuımızge bolatynyn» habarlaudy tapsyrǧan. Bızge klinikanyŋ bas jetekşısınıŋ ūialy telefon nömırın de berdı.
Nesı bar, «jarylqauşylar» qatary köbeidı dep «quanǧan» bız klinikaǧa jedel şauyp bardyq. Kovidtı jeŋgenı jaqsy, bıraq Aronnyŋ taǧy ekı-üş öte auyr diagnozy bar ǧoi, şynymen-aq sonyŋ bärınen sauyqtyrǧany ma? Şynymen-aq Aron endı ony polisiia türmeden aparǧan öz qaryndasynyŋ üiındegı üiqamaq rejimınen azat bola ma? Onda, Raziia apaşkanyŋ üiınde, ony qorşap alǧan qaidaǧy bır tüsınıksız jat adamdar Aronnyŋ atynan küdıktı saiasi mälımdemeler jasap, onyŋ densaulyǧy jönınde şekteulı jäne jalǧan aqparat taratyp jatyr ǧoi. Ol üide maǧan, Aronnyŋ tuǧan qyzyna, ony tek ekı ret qana köruge rūqsat berdı ǧoi. Men äkemnıŋ ötınışımen Feisbukte onyŋ qazır ataqty beinege ainalǧan «Buhenvaldtyq fotosyn» ornalastyrdym. Soǧan orai rejim «aq dambaldy erkektıŋ fotosy beiestetikalyq» ekendıgı turaly aiqai şyǧarǧan özınıŋ «eŋ jaqsy» seksottarynyŋ betın aşyp aldy. Keibır ekıjüzdı «qairatkerler» «Arondy otbasyndaǧy ūrys-kerıs qinap, tuysqandary arasynda türlı kikıljıŋ jürıp jatqandai» äser qaldyruǧa tyraştandy. Mūnyŋ bärı Keŋes Odaǧynda bolǧan, qudalaudyŋ mūndai tehnologiiasy turaly men oqyǧam. Al, qandai qoǧam qairatkerlerınıŋ osy küz künderı qandai satqyndyq jasaǧanyn uaqyty kelgende aityp beremız.
«Şynymen-aq endı Arondy öz üiımızge, onyŋ otbasyna alyp ketemız be?» – dep oiladym men, Aronǧa jaqyn adamdar ortasynda taksimen jüitkıp bara jatyp. Klinikanyŋ kıreberısınde özımızdı tanystyrdyq, dereu bızdı onyŋ jetekşısı qarsy aldy. Säl alǧa ozyp, ol klinikanyŋ atauyn men älı de aita almaitynymdy eskertem. Būl joly därıgırlerdıŋ öz ötınışımen. Äkemnıŋ ömırı solardyŋ qolynda, demek, men olardyŋ Gippokrat antyna adaldyǧyna kämıl ümıt artamyn. Ilgerıdegı postymda aitqanymdai, būǧan deiın, 22 qazanda, klinika jetekşısı Atabektıŋ «jeke ötenışıne» sıltep, onyŋ jaǧdaiy turaly qandai da bolsyn aqparat beruden üzıldı-kesıldı bas tartty. Sondai-aq, ol joly menıŋ tuu turaly kuälıgımde äke retınde «Aron Aidarhan» körsetılıp, al olardyŋ qolynda «Aron Edıgeev» ekenın köldeneŋ tartqan bolatyn. Dissidenttıŋ ömırı şym-şytyryq jäne qauıptı oqiǧalarǧa toly, sondyqtan aty-jönın özgertumen qatar tıptı keibır dostary men tuystary satyp ketıp, tek onyŋ liberaldyq senımı ǧana özgerıssız qalady. Aitqandai, ötken joly menen familiiamdy özgertkenım turaly qūjat talap ettı, al ondai qūjat tek sot şeşımı negızınde ǧana berıletındıkten, qazır men Aronnyŋ özıme äkelıgın rastau üşın sotqa jügındım. Formaldy prosedura, bıraq odan ötu qajet.
Keşegı kün men üşın tüs körgendei küide öttı. Būl joly men üşın kütegen jaǧdai – klinikada menen eşqandai qūjat sūramady. Menı bır bölmede jalǧyz qaldyryp, bırge kelgen adamdardy qoiarda-qoimai şyǧaryp jıberdı. Klinika jetekşısı äkemnıŋ jaǧdaiy jönınde qysqaşa aitty da, maǧan sterildengen kiım kigızıp, bırden menıŋ bū düniedegı eŋ qymbat adamym jatqan palataǧa apardy.
Äkem kereuette sūlyq jatyr eken. Tamaǧyna, erlerdıŋ jūtqynşaǧy tūratyn jerge, äldebır tütık tyǧyp qoiǧan. Sol arqyly demalady, sol arqyly, demek, sūiyq tamaq ışkızedı. Taza, jaryq palata, batys kinolaryndaǧydai zamanaui jabdyqtar. Tek äkemnıŋ terımen qaptalǧan jartylai tırı qaŋqasy men buryl saqal-mūrt qyltandy beinesı jüregıme aiazdai tidı! Äkem menı jyldam tanydy. Jartylai sūsty, jartylai kuaqy közderı jarq ete qaldy. Sodan özımnıŋ būrynǧy äkemdı tanydym. 2006 jyldyŋ ystyq şıldesınde kerek bolar dep alyp ketken zattarymen bızdıŋ laşyǧymyzdan «Şaŋyraq ısı» boiynşa tergeuge ketıp, qaityp oralmaǧan äkemdı. Sodan, mıne, 15 jyl ötıptı!
Papama köp närsenı aityp ülgerdım. Köp närsenı – ülgermedım. Ol bırese menımen kelısken raida basyn şūlǧyp, bırese, äldene ūnamaǧanda, közı tūnjyrap jatty. Aron söilei almaidy. Tamaǧynda tütık şoşaiyp tūr. Onyŋ ne aitqysy kelgenın maǧan älı aldaǧy uaqytta estuge tura keledı. Onyŋ qoldaryn qimyldatu, öz aiaǧymen jüru, öz betımen otyru jäne özın kütu qabıletterı qaityp oralsa eken! Qazır menıŋ bükıl oilarym osy jönınde. Aron özınıŋ komada bolǧan-bolmaǧanyn, onyŋ qanşalyqty ūzaqqa sozylǧanyn bılmeidı. Menıŋ tūspaldap bergen sūraqtaryma tek bırneşe ret esınen tanǧanyn bıletının baiqatty. Sondai-aq, men özımnıŋ resmi anyqtama alu üşın sotqa jügıngenımdı aittym. Ol mūny qūptady.
Därıgerler maǧan kovidtı jeŋudıŋ sätı tüskenın aitty. Bıraq ışınara bolsa da sauyǧyp ketuıne būrylys äzır joq. Basqa da ötkır syrqattar boiynşa kürdelı proseduralar kütıp tūr. Bärı boluy mümkın, talai närse aiqyndalyp, aşyluy kädık. Keşeden berı özıme oryn taba almai, tün ūiqtamadym, bıraq küşımdı jinap, sızderge äkem turaly osy jaŋalyqty habarlap otyrmyn.
Aidana AIDARHAN,
"Adyrna" ūlttyq portaly
