"Əurettı jerlerıŋdı jap" deidı. Ol degen söz ūiatty jerlerıŋdı jap degenı. Senıŋ basyŋ, betıŋ ūiatty jer emes qoi. Ol qūdaidyŋ jaratqany. Ūiatty jer myna moiynnan tömen jaq. Qazaq onsyz da ol jerın aşyp şaşqan joq. Qazaqtyŋ qyzy tūrmysqa şyqqanǧa deiın basyna oramal salmaǧan. Kəmşat börık, qūndyz börık, ükılı taqiia, şaşaqty sorabaq, monşaqty qasaba, jyrǧa degen sondai ədemı bas kiımder bolǧan. Şaştaryn on kün tarap bes kün örgen degen, şaş kütımıne köp köŋıl bölgen. Qolaŋ şaş, sümbıl şaş, qara şaş, altyn şaş sonyŋ bərı qyzdyŋ şaşy. Sonda ne mūsylman bolady ekenbız dep sonyŋ bərın jerge kömuımız kerek pe? Ananyŋ barlyǧy arabtardykı. Arabtyŋ jerı ystyq, qūm boran soqqan būryn. Sonda erkegı bar əieldıŋ bərı közınen basqanyŋ bərın jauyp tastaǧan qaramen. Endı sony alyp kelıp bızge tyqpalaidy. Mūsylman bolu üşın arab boludyŋ keregı joq. Mysaly, arabtar keremet bolatyn bolsa, tegı bır, dını bır, tılı bır nege bır-bırın qanǧa bögıp jatyr? Qyryp jatyr. Qanşama jyl boldy. Onyŋ nesı islam? Onyŋ nesı şariǧat? Qūdai saqtasyn. Qazaqtar būryn jer dauy jesır dauy dep barymtaǧa şyqqanymen onyŋ özınde ekı auyz sözben bıtırıp otyrǧan. Sözge toqtaǧan. Qazaq öte qūdaişyl halyq. Bıraq fanatik emes. Qazaq bır auyz söz "Qūdaisyz qurai synbaidy" degen bır auyz sözben qūdaidy moiyndaǧan. Eŋ jaman adamdy qūdaisyz adam deidı. Jaqsy adamdy " Oi, qūdaiy bar eken ainalaiyn" dep aityp jatady. Arabtar būryn pūtqa tabynǧan. Ekı qyzdyŋ bıreuın tırıdei kömıp otyrǧan. Sodan myna "Tarihi jad"(İstoricheskaia pamiat) sodan qalyp qoiǧan. Əieldı tömen köru qanynda bar. Bərıbır tegıne tartpai tūrmaidy. Al qazaqta kerısınşe "Yrys aldy qyz" dep, yrymaldysy qyz bolǧanda keremet quanǧan. "Ketetūǧyn bala, qonaq" dep, qyzdy əkenıŋ üiınde jürgende äbden erkeletken. Jaqsyny kigızgen. Dəmdını jegızgen. Qolynan kelse jorǧany mıngızgen. Qyzdy eşqaşan esık jaqqa otyrǧyzbaǧan. Oŋ jaqqa törge otyrǧyzǧan. Tūrmysqa şyqpaǧan qyzdy oŋ jaqtaǧy qyz deitını sodan. Otyrǧan qyzdyŋ aiaǧynan attau ülken künə bolyp sanalǧan qazaqta. Qyz balaǧa qol köteru ol ülken qylmys bolyp sanalǧan. Qyzdar jaugerşılık kezde əkelerımen aǧalarmen qatar sauyt kiıp jauǧa attandy. Şaiqasty. Oǧan tarih kuä. Aitysty, aitysqa tüstı. Bərın bylai qoiyp, qyz quudy qaraşy! Anau jıgıtterdı şyqpyrtqan kezde qandai, attyŋ qūlaǧynda oinaǧan. Endı nege osynyŋ bərın jauyp, jerge kömıp, mūsylman bolady ekenbız dep, beişara qyzdardyŋ basyna qara oramal saluymyz kerek? Qara oramaldy baiy ölgende salady. Qaraly äiel deidı ony. Mysaly, Äuezovtıŋ "Qaraly sūluynda" äiel jyl boiy basyna qara oramal salady. Jyl ötkennen keiın jaqyndary kelıp, qaralyǧyn tüsırıp, auystyryp jatady. Özderın özderı qor qylyp, sor bolyp jür. Üilerınde teledidar körmeidı, eşqaida şyqpaidy, äiteuır bala tuyp jatqandary bar, tek anau erkekke qyzmet etuı kerek bıttı. Bırazdan keiın nadandyq şyǧady. Bılımsız anadan bılımsız ūrpaq köbeiedı. Bız bırınşıden bılımmen, ekınşıden özımızdıŋ tıl arqyly taralatyn dəstürmen ǧana ūltymyzdy saqtai alamyz. Ərbır adam ūltymen bırge tuady. Ūltyŋmen bırge tuǧan soŋ, ūltyŋnyŋ tılı, bükıl salt-dästürı, elı, jerı, tarihy saǧan da tiesılı. Būl jerde eger dın ūlttyŋ üstıne şyqsa, ūlt joiylady. "Ekı sözdıŋ bırınde qazaqpyn dep aitpa, mūsylmanmyn dep ait" deidı. Kördıŋ be qandai qūityrqy jaman närse jatyr? Myna radikaldy dınge qarai būrylatyndardyŋ ışınde erkekke qaraǧanda əieldı qaitaru qiyn eken. Aityskerler, nebır sportşylar kettı. Ataǧy barlar men aqşasy barlar aldymen qarmaqqa tüsıp jatyr.
Zeinep Ahmetovanyŋ
"Babalar amanaty" kıtabynan
