ŞYMKENT — JASTARDYŊ QALASY

Elbasynyŋ bastamasymen täuelsızdık jyldarynda jastar mäselesı jüielı türde şeşılıp keldı, onyŋ jalǧasy retınde 2019 jyl «Jastar jyly» dep atalyp öttı. Taiauda Qasym-Jomart Toqaev jastar saiasatyna arnalǧan «Täuelsızdık ūrpaqtary» atty bırtūtas ūlttyq joba äzırleudı tapsyrdy. Byltyr Volonter jylyn abyroimen atqaryp şyqtyq. Prezidenttıŋ kadrlyq rezervı jasaqtaldy. Biyl jergılıktı memlekettık organdardy baǧalau körsetkışıne «Jastardyŋ damu indeksı» qosylady. Osynyŋ özı keiıngı kezde jastardy qoldauǧa erekşe nazar audaryla bastaǧanyn aŋǧartsa kerek. Jas täuelsız memleket üşın jastar saiasatyn qalyptastyru maŋyzdy mäselelerdıŋ bırı edı. Jas mamandardy daiarlau, olardy oqytatyn ūlttyq mektepter men JOO aşu, jastarǧa äleumettık jaǧynan kömek körsetu, olardyŋ ruhani-mädeni qūndylyqtaryn baiytu memlekettıŋ maŋyzdy saiasatynyŋ bırıne ainaldy. Qazaqstanda jastar saiasatyn basqaru salasynda är türlı täsılder qoldanyldy. 1991 jyly Jastar ısterı, dene şynyqtyru jäne sport jönındegı komitet qūryldy. Keiınnen sol Komitet Qazaqstan Respublikasynyŋ Jastar ısterı jönındegı memlekettık komitetı bolyp qaita qūryldy. Jergılıktı jerlerde, barlyq oblystarda, köptegen qalalar men audandarda Jastar ısterı jönındegı komitetter qūryldy. Bırqatary basqa memlekettık qūrylymdarmen bırıktırıldı nemese äkımşılıkterdıŋ qūramyna kırdı. 1991 jyldyŋ mausymynda alǧaşqylardyŋ bırı bolyp «Qazaq SSR-ındegı memlekettık jastar saiasaty turaly» Zaŋ qabyldandy. 1993 jyly Jastar ısterı jönındegı memlekettık komitet pen turizm, dene şynyqtyru jäne sport ministrlıgı taratylyp, olardyŋ ornyna bıryŋǧai organ qūryldy. Būl jaŋa qūrylǧan Qazaqstan Respublikasynyŋ Jastar ısterı, turizm jäne sport ministrlıgı edı. Elımız täuelsızdık alǧan tūstan bastap, «Jastar saiasaty» turaly Zaŋ bırneşe märte qabyldandy. 1991, 1996, 2002, 2004 jyldar ışınde «Qazaqstan Respublikasyndaǧy memlekettık jastar saiasaty turaly» zaŋ jaŋartylyp otyrdy. 2015 jyldyŋ aqpan aiynda «memlekettık jastar saiasaty turaly» jaŋa zaŋ qabyldandy. Osynyŋ nätijesınde jastardy öz ūiymdarynyŋ, konsultativtık-keŋesşı organdardyŋ jäne olardyŋ özın-özı basqaru organdarynyŋ qyzmetıne bılım beru jüiesı men eŋbek ūjymdaryna tartu zaŋ jüzınde bekıtıldı. Jastardyŋ sanasyndaǧy «qūndylyqtar» ūǧymyn dūrys qalyptastyru eldıŋ bolaşaǧyn aiqyndaityn faktorlardyŋ qataryna jatady. Adamzat örkenietınıŋ bügını men bolaşaǧy köp jaǧdaida jastardyŋ äleumettık belsendılıgıne qatysty bolatyny dausyz. Sondyqtan jastardyŋ jetıluınıŋ sapalyq deŋgeiı de, olarǧa degen jaŋa közqarastyŋ qalyptasuy da üş bırdei faktordyŋ – jastar belsendılıgı qalyptasuynyŋ äleumettık-mädeni alǧyşarttary men jastar saiasaty, onyŋ mädeni betbūrystarynyŋ jiyntyǧynan jäne qazırgı kezdegı jastardyŋ belsendılıgınıŋ äleumettık-mädeni bolmysyna täueldı boluymen bailanystyrylady. Elımızde jastarǧa memleket tarapynan ūdaiy jan-jaqty qoldau körsetılıp keledı. Sondyqtan bolar, Elbasynyŋ ünemı jastardy qoldap, jastar saiasatyn damytudy közdeitını beker emes. Jyl saiynǧy dästürlı joldaularynda jastar saiasatyn jetıldıruge baǧyttalǧan jüielı tapsyrmalar berıp otyratyny belgılı, öitkenı jastar qaşan da qoǧamnyŋ bır bölıgı retınde memlekette maŋyzdy röl atqarady. Mäselen, jas mamandardy auylǧa tartu maqsatyndaǧy «Diplommen auylǧa», ekonomikalyq jäne jūmyspen qamu baǧytyndaǧy «Biznestıŋ jol kartasy», «Jūmyspen qamtu-2020», bılım beru salasyndaǧy qosymşa granttar jäne şetelde bılım aluǧa mümkındık beretın «Bolaşaq» halyqaralyq stipendiiasy, «Jas otbasy», «7-20-25» baǧdarlamasy aiasynda baspanaly boludyŋ mümkındıkterı, joǧary bılım aludyŋ qoljetımdılıgı men sapasyn arttyryp, student jastardyŋ jataqhanadaǧy jaǧdaiyn jaqsartu baǧytyndaǧy baǧdarlamalardyŋ barlyǧy elımızdıŋ tükpır-tükpırınde jüzege asyryluda. Sondai-aq, būl qatarǧa 2014 jyly ıske qosylǧan «Serpın» baǧdarlamasyn aityp ötu de oryndy bolmaq. Baǧdarlamanyŋ maqsaty – elımızdıŋ oŋtüstıgındegı jastardy mamandar tapşylyǧyn körıp otyrǧan soltüstık, şyǧys, ortalyq öŋırlerde oqytyp, jūmysqa ornalastyru. Būl, bır jaǧynan, jastar arasyndaǧy jūmyssyzdyqtyŋ azaiuyna septıgın tigızse, ekınşı jaǧynda – orystanǧan aimaqtarǧa qazaq jastaryn jıberu arqyly öŋırlerdı qazaqylandyru saiasaty jatyr.