Elımızde qūrylǧan «Azat» - jai ǧana saiasi qozǧalys emes, eŋ aldymen būqaralyq saiasi belsendılıktıŋ körınısı. Ony bır sözben ūlttyq maidanda qalyptasyp, örbıgen ärtektı jäne är aluan öŋırdegı ūiymdar men küşterdıŋ bas bırıktıruı degen abzal. Būl turaly «Azat» qozǧalysynyŋ 1991-1992 jyldardaǧy batys aimaǧy boiynşa üilestıruşısı Serık Erǧali aitty, dep habarlaidy QazAqparat.
Aqtöbede «Ūlt müddesın közdegen – Azat» taqyrybynda oblystyq ǧylymi-tanymdyq konferensiia öttı. Oǧan «Azat» qozǧalysynyŋ ardagerlerı, tarihşylar men studentter qatysty. Qozǧalystyŋ batys aimaǧy boiynşa üilestıruşısı Serık Erǧalidıŋ aituynşa, HH ǧasyrda qazaq halqy tarihynda airyqşa oryn alatyn ūlttyq saiasi sananyŋ ülgısı bolǧan ekı qūbylys boldy.
Onyŋ bırı – ūlttyq ziialy qauym qūrǧan «Alaş» partiiasy da, ekınşısı – ǧasyrdyŋ soŋynda qarapaiym halyqtyŋ azattyqqa degen qūlşynysynan tuyndaǧan «Azat» qozǧalysy.
«Būl ekeuınıŋ de maqsaty - elge azattyq äperuge ūmtylu bolǧanmen, tarihi mūraty (missiiasy) ekı basqa bolyp qalyptasty. «Alaş» azattyq jolyndaǧy qazaq halqynyŋ elitalyq tūlǧasy bolsa, «Azat» täuelsızdık jolyndaǧy halyq qozǧalysynyŋ saiasi ūmtylysynyŋ sipaty edı. «Alaşty» at töbelındei ūlttyŋ bas köterer legı qūrsa, «Azat» qalyŋ būqaranyŋ qoldauymen düniege keldı. «Alaş» halyq arasynda saiasi aǧartu men memleket qūru ideiasyn qatar ūstap tu etse, «Azat» saiasi belsenım men memleketke ūlt bolyp ie bolu mūratyn qolǧa aldy. Tarihqa toqtalsaq, 1989 jyly 16 mausymda Maŋǧystau oblysynda «Parasat» qoǧamy jūmys ıstep tūrdy. Jaŋaözen oqiǧasynan keiın oǧan marqūm Saiyn Şapaǧatov basşylyq ettı. 1990 jylǧy 24 qaŋtar aiynda Aqtöbede qūrylǧan «Aldaspan» kluby Almatyǧa da äigılı bolǧan ūiym edı. Sol sekıldı Aral qalasynan «Tamşy» Şymkentte «Betbūrys», Selinogradta «Tıl jäne mädeniet» bırlestıkterı sekıldı jergılıktı ondaǧan ūiymdardy atauǧa bolady. «Aldaspan» «Azattyŋ» qūramyna 1991 jyly säuır aiynda öttı. Saiyp kelgende, «Azat» qozǧalysyn bırtektı, bıryŋǧai, bırtūtas qoǧamdyq-saiasi qozǧalys deuge kelmeidı.Ony bır sözben, ūlttyq maidanda qalyptasyp, örbıgen ärtektı jäne är aluan öŋırdegı ūiymdar men küşterdıŋ bas bırıktıruı degen abzal», - dedı Serık Erǧali. Onyŋ aituynşa, «Azatty» tanytqan Oraldaǧy qyrküiek taitalasy. «Oral köterılısınde saiasi maqsat boldy. Belgılı bır ūiymnyŋ jäne naqty toptyŋ basşylyǧymen öz nätijesıne jetken maŋyzdy oqiǧa. Būǧan qazaqtar da, kazaktar da bır jyl būryn qamdandy. Batys aimaqtaǧy alty oblys boiynşa üilestıruşı retınde aitarym – Oraldaǧy qazaq-kazak taitalasyna deiın «Azat» qozǧalysynyŋ bırneşe ırı ıs-şarasy ötıp, jaqtastaryn ǧana emes, jalpy elektoratty özıne qaratyp ülgergen edı. 1991 jyly Aqtau qalasynda miting bolyp, oblystaǧy ırgelı mäseleler köterıldı. Sonda Şevchenko qalasynyŋ atauyn Aqtau dep özgertu turaly ūsynys köterılıp, qoǧamdyq şeşım qabyldandy. Keiınnen būl resmi şeşımge ūlasty», - dedı ol. Söitıp qozǧalys eldegı ırgelı ısterdıŋ bastamaşysy boldy, bırqatar jetıstıkke jettı. Serık Erǧali ǧylymi konferensiia kezınde Oral köterılısınen keiın «Azat» qozǧalysynyŋ müşeler sany men jaqtauşylary 400 myŋǧa jetkenın aitty. Degenmen ūlt üşın ūiysqan qozǧalystyŋ jūmysy köp ūzamai şatqaiaqtady.
«1993 jylǧa qarai nebır subektiv jäne obektiv sebepke bailanysty «Azat» qozǧalysy toqyrai bastady. Basşylyq jūmysynda üilesım men bırlık pyşyrady», - dedı Serık Erǧali.Barlyq qūqyqtar qorǧalǧan. inform.kz belsendı sıltemenı paidalanyŋyz https://www.inform.kz/kz/azat-kozgalysynyn-kazakstan-tauelsizdigi-tarihyndagy-orny-erekshe-serik-ergali_a3873452
