«Alaş» qozǧalysynyŋ jetekşısı Älihan Bökeihannyŋ tuǧanyna biyl 152 jyl toldy
1866 jyly 5 nauryzda Qazaqtyŋ ūlt-azattyq «Alaş» qozǧalysynyŋ kösemı Älihan Bökeihan düniege keldı. 1937 jyly 27 qyrküiekte Ä. Bökeihanov sottalyp, atu jazasyna kesıldı.
Älihan Bökeihan memleket qairatkerı ǧana emes, Oksford, Kembridjde moiyndalǧan qazaq ǧalymy.
Älihan Nūrmūhamedūly Bökeihan – daŋqty qoǧam jäne memleket qairatkerı. Ol qazaq halqynyŋ HIH ǧasyrdyŋ soŋy – HH ǧasyrdyŋ basyndaǧy «Alaş» ūlt-azattyq qozǧalysynyŋ ideialyq negızın qalauşy ärı jetekşısı, qazaqtyŋ «Alaş» atty tūŋǧyş saiasi partiiasynyŋ ärı Qazaq-qyrǧyz ūlttyq-territoriialyq avtonomiiasynyŋ atasy ärı töraǧasy boldy. 1917 jyldyŋ jeltoqsanynda prezidenttık basqaru tetıgı bar şynaiy demokratiialyq parlamenttık respublika retınde düniege kelıp, 1920 jyldyŋ tamyzyna deiın jasaǧan Alaş avtonomiiasy bügıngı Qazaq elınıŋ negızın, berık ırgetasyn qalap berdı. Ä.N. Bökeihan – daŋqty ensiklopedist ǧalym 2 joǧarǧy bılımı boiynşa ormantanuşy-ǧalym, agronom älı zaŋger, tabiǧi daryny boiynşa tarihşy, ekonomist, etnograf, ädebiettanuşy, jurnalist ärı publisist, sondai-aq jer paidalanu men mal şaruaşylyǧy boiynşa teŋdessız maman bolatyn. Onyŋ osy künge deiın tabylyp, jinaqtalǧan ǧylymi-publisistkalyq mūrasy 15 tomǧa jettı.
1930-jyldardan Keŋes Odaǧy küiregen 1991 jylǧa deiın derlık Ä.N. Bökeihannyŋ esımın atauǧa, onyŋ ömırı men san qyrly qyzmetın zertteuge qataŋ tyiym salyndy. Al onyŋ asa bai ärı öte mol saiasi jäne ǧylymi-publisistikalyq mūrasy kıtaphanalar men mūraǧattarda, onyŋ ışınde KSRO KGB-sy men Qazaqstan KGB-synyŋ mūraǧattarynda köpşılık nazarynan tasada şaŋ basyp jatty.
2016 jylǧy 25 qyrküiekte Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ Äkımşılıgı Qaraǧandy qalasyndaǧy Oktiabr audanyn Älihan Bökeihan atyndaǧy audan etıp özgertuge rūqsat berdı. Astana men Kökşetauda qairatker atyna köşe berıldı.
Sol jyly Astanada Alaş kösemı Älihan Bökeihannyŋ 150 jyldyǧyna arnalǧan saltanatty şara– Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq Bankı şyǧarǧan mereitoilyq estelık moneta tanystyryldy. Monetada jaŋa tehnologiia mümkındıgımen «Qazaq» gazetı beinelengen trafaret alǧaş ret qoldanylǧan.
qazaquni.kz
