كۇنى كەشە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ بۇرىنعى كومەكشىسى ۆلاديسلاۆ سۋركوۆتىڭ ءۇي قاماۋىنا الىنعانى بەلگىلى بولدى. ول “كروۆاۆىي ينتەللەكتۋال”، “گەني زلا” دەگەن لاقاپ اتپەن دە تانىمال.
ونى اناۋ-مىناۋ ەمەس، بىلدەي رف مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ بۇرىنعى دەپۋتاتى، ۋكراينا اۋماقتىق قورعانىس كۇشتەرىنىڭ مۇشەسى يليا پونومارەۆ 11 ءساۋىر كۇنى Facebook-تە مالىمدەدى. دەمەك، اقپاراتتى ەشقانداي جالعان دەۋگە كەلمەيدى.
«ۆلاديسلاۆ سۋركوۆ ۇيقاماقتا... سۋركوۆ ءالى كۇنگە دەيىن بار شىندىقتى بارىنەن دە جاقسى بىلەدى»، - دەپ جازدى ول.
سوندا مەملەكەتتىك دۋمانىڭ ەكس-دەپۋتاتى «شىندىق» دەپ نەنى مەڭزەدى؟ دەمەك، سۋركوۆ بىرنارسەنى ىشىنە بۇگىپ جاتقاندىعى انىق. ول قانداي شىندىق بولدى ەكەن؟
جالپى سۋركوۆ ومىردە جولى بولعان ادام. ويتكەنى ول كۇزەتشىلىكتەن “رەسەيدىڭ باس يدەولوگى” دەيىنگى دارەجەگە سۇرىنبەي جەتكەن ساياساتكەر.
ءتىپتى ەلتسينگە بيلىكتىڭ بەيبىت جولمەن ءوتۋىن جۇزەگە اسىرۋعا كومەكتەسكەندەردىڭ، سونىڭ ىشىندە پۋتينگە ساياسي جۇيەنى تۇراقتاندىرۋعا كومەكتەسكەندەردىڭ قاتارىندا بولعان دەسەدى. “گەني زلا” اتانىپ جۇرگەنى دە سودان بولسا كەرەك.
سونداي-اق، ول «ەدينايا روسسيا» پارتياسىن قۇرۋشىلاردىڭ ءبىرى جانە ونىڭ دا باس يدەولوگى بولىپ سانالادى.
تاعى ءبىر نازار اۋداراتىن نارسە، كەزىندە شەشەنستان باسشىسى رامزان قادىروۆ سۋركوۆقا ءوزىنىڭ ورنىنا پرەزيدەنت بولۋدى ۇسىنعان ەدى.
2010 جىلدىڭ باسىندا امەريكاندىق كونگرەسسمەن يلەانا روس-لەيتينەن سۋركوۆتى «رەسەيدەگى ءسوز بوستاندىعىن شەكتەۋدىڭ، رەسەيلىك جۋرناليستەر مەن وپپوزيتسيالىق ساياسي پارتيالاردىڭ وكىلدەرىن قۋدالاۋدىڭ نەگىزگى يدەولوگتارىنىڭ ءبىرى» دەپ ايىپتادى.
راسىمەن دە سولاي. ويتكەنى ول ءوز ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن ەشتەڭەدەن تايىنبايتىن-تۇعىن.
سۋركوۆ مانساپ جولىندا سۇرىنبەسە دە، تالاي رەت سىنعا ىلىككەن ادام.
ويتكەنى سۋركوۆتىڭ رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تۇرعان كەزىندە كوپشىلىك ساياساتكەرلەر ونىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن تالاپ ەتكەن.
ولاردىڭ پىكىرىنشە، سۋركوۆ سايلاۋ ناتيجەلەرىن بۇرمالاۋ، ساياسي باسەكەلەستىكتى جويۋ، قوعامدىق ۇيىمدارعا قارسى ناۋقانداردى ۇيىمداستىرۋ، سونداي-اق «ناشي» قوزعالىسى سياقتى زاڭسىز ۇيىمداردىڭ ۇيلەستىرۋشىسى بولعان دەيدى.
سونىمەن بىرگە ول 2014 جىلى دونباسستا «ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ» نەمەسە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ارنايى وپەراتسياسىنىڭ “باس ستسەناريسى” جانە قىرىمدى ەشبىر شىعىنسىز باسىپ الۋ ستراتەگياسىنىڭ اۆتورى بولعان.
ياعني كرەملدىڭ كوپتەگەن ساياسي سحەماسىن سۋركوۆتىڭ ءدال ءوزى سىزىپ وتىرعان دەسەدى. ول ءۇشىن ۇلكەن ساياسي قىزمەت تە قاجەت ەتپەگەن ءتارىزدى.
مىنە، پونومارەۆ ايتقان بارلىق قۇپيا وسىندا بولۋى ىقتيمال. ءتىپتى سايىپ كەلگەندە، ونى قازىرگى سوعىستىڭ يدەولوگياسىن، ستسەناريىن جاساعان ادام رەتىندە قاراستىرۋعا ابدەن بولادى.
ال رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى بولعان شاعىندا رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتىنىڭ تمد مەملەكەتتەرىمەن، ابحازيا رەسپۋبليكاسىمەن جانە وڭتۇستىك وسەتيا رەسپۋبليكاسىمەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق باسقارماسىنا جەتەكشىلىك ەتتى. ۆلاديسلاۆ سۋركوۆ جەتەكشىلىك ەتە باستاعاننان كەيىن، ول ۋكراينامەن تۇراقتى جۇمىس ىستەۋ فۋنكتسيالارىن كەڭەيتتى، ال كەيىنىرەك ءىشىنارا تانىلماعان كحدر مەن لپر مەملەكەتتەرىنىڭ قۇرىلۋىنا سەبەپكەر بولدى.
2014 جىلدىڭ مامىر ايىندا ول رەسپۋبليكاداعى ىشكى ساياسي داعدارىستى رەتتەۋ ءۇشىن ابحازيا ىسىنە ارالاستى. 2020 جىلى 18 اقپاندا رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى.
بۇدان ءارى سۋركوۆ جەتەكشىلىك ەتكەن ماسەلەلەرمەن رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى دميتري كوزاك اينالىساتىنى حابارلاندى.
سوڭعى جىلدارى ۆلاديسلاۆ سۋركوۆ ىشكى ساياساتتان سىرتقى ساياساتقا كوشتى.
سۋركوۆتى دونباسستاعى «ورىس كوكتەمىنىڭ» ساۋلەتشىلەرىنىڭ ءبىرى دەپ تە اتايدى.
دەرەككوزدەرگە سۇيەنسەك، جۇرتشىلىق ونىڭ كەنەتتەن وتستاۆكاعا كەتۋىن ۋكراينالىق باعىتتىڭ وزگەرۋىمەن بايلانىستى دەيدى. باسقا نۇسقا بويىنشا، ونىڭ سەبەبى دەنساۋلىققا بايلانىستى كۇردەلى پروبلەمالار بولۋى دا مۇمكىن.
بىرنەشە جىل بۇرىن ۆلاديسلاۆ سۋركوۆ قاتتى سالماق تاستادى، سودان بەرى ول ونكولوگيالىق اۋرۋمەن كۇرەسىپ جاتىر دەگەن قاۋەسەت باسىلعان جوق. الايدا ونىڭ ءوزى بۇل قاۋەسەتتەردى بىرنەشە رەت جوققا شىعاردى.
ال ەندى كەشە سۋركوۆتىڭ 2014 جىلدان بەرى دونباسستا قارجى جىمقىرۋ دەرەگى بويىنشا تەرگەلىپ جاتقاندىعى تۋرالى اقپارات تارادى.
قالاي بولعاندا دا، ۆلاديسلاۆ سۋركوۆتىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتەن كەتۋىن سيمۆولدىق دەپ ساناۋعا بولادى. ەگەر، ارينە، بۇل تاعى ءبىر ۇلكەن قويىلىمنىڭ بولىگى بولماسا، وندا ول ءبارىن قايتا ويناپ شىعۋى ىقتيمال.
ونىڭ “قارجى جىمقىرۋ” ءىسى بويىنشا تەرگەلۋى ءجاي عانا سىناققا سىلتاۋ ەكەنىن ساياساتتان ساڭىراۋ، اقىماق ادام عانا تۇسىنبەيتىن شىعار.
بىزدىڭشە، پۋتين ۋكراينا سوعىسىنداعى ساتسىزدىكتەرگە كىنالىلەردى جازالاۋدى باستاعان ءتارىزدى.
العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اجداھانىڭ تىرناعىنا سۋركوۆ ىلىكپەسىنە كىم كەپىل؟ باسقا-باسقا، ۋكرياناداعى قاندى سوعىسقا سۋركوۆتىڭ قاتىسى بولماۋى مۇمكىن ەمەس. “كىنالىلەر ءتىزىمى” جاڭارۋى ابدەن مۇمكىن. نە دە بولسا، ءالىپتىڭ ارتىن باعىپ كۇتەلىك…
ورالباي مەرگەنبايۇلى
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالىنىڭ https://t.me/adyrnaportal تەلەگرام ارناسىنا جازىلىڭىزدار!
