الماتىنىڭ «كەنجەحان» بازارىنا يەلىك ەتەدى دەلىنەتىن قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قارىنداسى ءانيپا نازارباەۆاعا قاتىستى داۋ شىقتى. ساۋداگەرلەر بازار باسشىسىنا شەكتەن تىس قارجى سۇرادى دەپ ارىزدانعان. ماسەلەنى ءماجىلىس وتىرىسىندا دەپۋتات نارتاي ارالبايۇلى قارجى ءمينيسترى مەن باس پروكۋراتۋراعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداي وتىرا، كوتەردى، دەپ جازادى "ادىرنا" ءتىلشىسى.
«بۇگىنگى دەپۋتاتتىق ساۋالىما ادىلەتسىزدىكتىڭ شىرماۋىنا شىرمالىپ، شىرعالاڭنان شىعا الماي قالعان ازاماتتاردىڭ كوز جاسى سەبەپ بولىپ وتىر. ولار الماتىنىڭ ايگىلى باراحولكا بازارىندا ساۋدا جاسايتىن قانداستار. قاقاعان قىس پەن مي قايناتار جازدا، تاڭ اتىسى، كەش باتىسى كونتەينەردە وتىرىپ ساۋدا جاساۋعا ءماجبۇر جانداردى ءوزىن قوجايىن سەزىنگەن ەكىنىڭ ءبىرى كەلىپ توناپ جاتىر. بىزگە جولداعان مىنا حاتىندا «كەنجەحان» بازارىنىڭ ساۋداگەرلەرى بار ماسەلەسىن ءتىزىپ جازعان. بۇگىنگە دەيىن قۇزىرلى ورىندارعا قانشا ارىزدانسا دا، «كۇشتىنىڭ ءدۇمى ديىرمەن تارتادى» دەمەكشى، قانالعان قارجىسىن قايتارا الماي كەلەدى»، – دەيدى نارتاي ارالبايۇلى.
ول باراحولكاداعى ساۋداگەرلەردەن دەپۋتاتتاردىڭ اتىنا كەلگەن ارىزدا سوڭعى 10 جىلعا جۋىق ۋاقىتتا «كەنجەحان» بازارىنىڭ يەسى ءانيپا ابىشقىزى نازارباەۆا بولعانى جازىلعانىن ايتتى.
«قاسىنداعى ادامدار بازارداعى ءار ساۋدا ورنىن 10 مىڭ دوللارعا ساتقان. الايدا ساتۋ-ساتىپ الۋ جونىندەگى كەلىسىمشارتتى جاساماي، تەك كونتەينەردىڭ پاسپورتىن بەرگەن. «كەلىسىمشارت تالاپ ەتكەن جانداردى «ءبىز بازارعا ماڭگى يەلىك ەتەمىز، ۋايىمداماڭدار» دەپ قايتارعان. ساۋداگەرلەردىڭ دەرەگىنشە، اتالعان بازاردا 1000-عا جۋىق كونتەينەر بار، ءارى قاراي ەسەبىن شىعارا بەرىڭىزدەر. قولدا بار ارىزداعى اقپاراتقا سۇيەنسەك، 2022 جىلدىڭ 4 ساۋىرىندە «كەنجەحان» بازارىنىڭ 100 پايىز ۇلەسى «ميترا «كونسالتينگ» جشس مەن روزەنبەرگ ە.م. دەگەن ازاماتقا وتكەن. بۇل بازار 640 ميلليون تەڭگەگە ساتىلدى دەلىنەدى. جاڭادان كەلگەن بازار قوجايىندارى ساۋداگەرلەرگە «كونتەينەرلەرىڭدى 325 مىڭ تەڭگەدەن ساتىپ الىڭدار» دەپ تالاپ قويعان. سوندا ەل 1 ورىنعا 2 رەت اقشا تولەگەن. امالسىز اقشاسىن بەرگەن جاندارعا تاعى دا ساتۋ-ساتىپ الۋ تۋرالى قۇجات بەرىلمەگەن، تەك «كەلىسىم» قاعازى تاپسىرىلعان»، – دەدى دەپۋتات.
ول كەلىسىمدى سول بازارداعى نوتارۋيستە جاساۋعا مىندەتتەگەن جانە سول ءۇشىن ءار ساۋداگەر تاعى 43 مىڭ تەڭگەدەن تولەگەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار ءار كونتەينەردىڭ يەسىنەن ايىنا 50 500 تەڭگە اقى الىنادى دەگەن جانە ءبىر ءتارتىپ شىققان.
«مۇنى شاعىمدانعان ەل ايتىپ وتىر. بۇل سوراقىلىق ەمەس پە؟ «تولەمەسە، كونتەينەرلەردى مورلەپ، جاۋىپ تاستايدى» دەپ اشىنادى جۇرت. ساۋداگەرلەردىڭ 3 تالابى بار. ءبىر كونتەينەرگە 2 رەت اقشا تولەگەن جۇرت بۇرىنعى نەمەسە بۇگىنگى بازار يەسىندە اقشانى قايتارىپ بەرسىن دەيدى. ءبىر ساۋدا ورنىنا ەكى رەت اقشا تولەۋ اقىلعا سىيمايدى عوي ەندى. ەكىنشىدەن، اي سايىن قوسىمشا قارجى جيناۋ مەن جۇمىس ورىندارىن مورلەپ جاۋىپ تاستاۋعا قاتىستى ارەكەتتەردىڭ زاڭدىلىعىن تەكسەرىپ، شارا قولدانىلسىن دەپ وتىر. سونىمەن قاتار، «كەنجەحان» بازارىن الماتىداعى مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتى تەكسەرگەن، سونىڭ ناتيجەلەرىن قارجى مينيسترلىگى ۇسىنسىن»، – دەيدى نارتاي ارالبايۇلى.
ول جىل باسىندا قازاقستاندا 722 بازار تىركەلگەنىن، سونىڭ كوبىسىندە زاڭسىزدىق تولىپ جاتقانىن ايتتى. سەبەبى ول جاقتاعى ساۋداگەرلەردەن دە ارىزدار كەلەدى ەكەن.
«وسى دەپۋتاتتىق ساۋالدى دايىنداۋ بارىسىندا باراحولكاداعى «راحات جانە «ەۆرازيا» بازارىنداعى ساۋداگەرلەر دە شاعىمدارىن جەتكىزدى. سوندىقتان ەلدەگى بارلىق بازارداعى زاڭدىلىقتى تەكسەرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. وسى دەپۋتاتتىق ساۋالعا زاڭنامادا بەلگىلەنگەن مەرزىم ىشىندە جازباشا جاۋاپ كۇتەمىز»، – دەدى ماجىلىسمەن.
ەسكە سالا كەتەيىك، ءساۋىر ايىندا الماتىداعى «كەنجەحان» بازارىنىڭ جۇمىسشىلارى بازار يەسى ءوز قاراجاتىنا مودەرنيزاتسيالاۋدى شەشىپ، ءار جالعا الۋشىدان 5 ميلليون تەڭگە تالاپ ەتىپ وتىرعانىن ايتقان بولاتىن.
قىركۇيەك ايىندا الماتى وبلىسىنىڭ سوتى ۇشقوڭىر سۋ شارۋاشىلىعى كوللەدجىن ءانيپا نازارباەۆادان تارتىپ الدى. سونداي-اق سوت انيپا نازارباەۆانىڭ اتىنان «ءانيپا» جك سەنىمگەرلىك باسقارۋ شارتى بويىنشا بەرىلگەن وبەكتىلەردى كەيىننەن ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن بوساتۋدى جانە قايتارۋدى مىندەتتەدى.
پوسموترەت ەتۋ پۋبليكاتسيۋ ۆ Instagram
