تاريحي وتانىمىزعا اتا-بابانىڭ مۇراسىن اكەلىپ تانىستىرۋ ءومىر بويعى ارمانىم ەدى. مىنە، سول ارمانىم ورىندالدى.
الايدا اۋعانستانداعى قازاق كىلەمدەرى تۋرالى ءتۇرلى پىكىر تۋىنداپ جاتىر، ول – تابيعي جايت. ءبىز ءبىر-ءبىرىمىزدى جاتىرقاپ، بولشەكتەلىپ قالعان عانا ۇلت ەمەسپىز، ۇلتتىق مۇرامىز بەن، قۇندىلىعىمىزدان اجىراپ قالا جازداعان حالىقپىز. سوندىقتان ول ۇشقارى پىكىرلەرگە كەشىرىممەن قاراۋ كەرەك.
مەن كىلەمتانۋشى ەمەسپىن، كىلەم توقۋشىمىن. جانە دە بۇل كاسىپتىڭ ءوز زاڭدىلىعى بار. اۋعانستاندا ءبىر ۇلتتىڭ كىلەمىن ءبىر بىرىمەن شاتاستىرۋ مۇمكىن ەمەس، ونداي بولىپ جاتسا، ول ۇلتقا تەلىنبەيدى، جاي عانا مودەرن، ارالاس سەكىلدى سوزدەرمەن جەتكىزىلەدى. ايتپەسە، اۋعان جەرىندە، بىرنەشە ۇلت ءبىر بىرىمەن باسەكەلەسىپ كىلەم توقيتىن كاسىپ دامىعان ەلدە، كىلەمنىڭ تەگىن باسقا ۇلتتان جىمقىرۋى بولماسا تەلۋى مۇمكىن ەمەس – ابىرويسىز جانە كاسىپسىز قالاسىڭ! جانە دە وعان بىزدە ەشكىم دە ۇمتىلمايدى – اركىمنىڭ ءوز ورنى، ءوز نارىعى قالىپتاسقان.
ال ەندى، قۇرمەتتى اعايىن، سىزدەرگە اۋعانستانداعى ەتنوكىلەمدەردىڭ نەگىزگى ايىرمالارىن سيپاتتاپ وتەيىن.
1-سۋرەت. «بۇحاراي»، ياعني «بۇقارالىق» اتالاتىن كلاسسيكالىق (ەرتە زاماننان) وزبەك كىلەمى. حال مۇحاممەت ۇلگىسى. قولدان توقىلعان، 100 پايىز جۇننەن بەلگيالىق ماشينامەن يىرىلگەن جىپتەن توقىلعان. ءتورت بوياۋ عانا قولدانىلادى: قىزىل، قارا، سارى، اق.
2-سۋرەت. كلاسسيكالىق (ەرتەدەن كەلە جاتقان) «افعاني»، ياعني «اۋعان كىلەمى». «چاكۋشە دالي» ناقىشى دەپ اتالادى. 100 پايىز ءجۇندى قولدان ءيىرىپ توقيدى. نەگىزىنەن بوياۋدىڭ 3 ءتۇسى ۇشەۋ عانا: قارا، قوڭىر، قىزىل قولدانىستا.
3-سۋرەت. «احال» اتالاتىن قولدان توقىلعان كلاسسيكالىق تۇرىكپەن كىلەمى. 100 پايىز جۇننەن ماشينامەن يىرىلگەن جىپتەن توقىلعان. بوياۋدىڭ ءتورت ءتۇسى عانا پايدالانىلادى: قارا، سارعىش، كۇلگىن، اق.
4-سۋرەت. «حازارا بافت» - حازارلىق توقىما اتالاتىن اۋعاندىق كىلەم. بۇل كىلەمنىڭ ەكىنشى اتاۋى «اعاش رەڭ»، ياعني اعاش تۇستەرىنە جاقىن كەلەدى، بوياۋلارى كومەسكى، ءبىر تۇستەن ەكىنشى تۇسكە استاسىپ وتىرادى، ورنەگى اجىراعىسىز، تۇتاسىپ كەتەدى. قولدان يىرىلگەن 100 پايىز تازا جۇننەن توقىلعان ءجىپ قولدانىلادى. بۇل كىلەمدى بوياۋلارى ءبىر-بىرىمەن استاسىپ جاتقان 12 ءتۇس بار.
5-سۋرەت. يراننىڭ كلاسسيكالىق «كاشاني» اتالاتىن كىلەمى. 100 پايىز جۇننەن تۇراتىن، بىراق ماشينامەن يىرىلگەن جىپتە توقىلعان.
6-سۋرەت. قازاقى كلاسسيكالىق تۇكتى كىلەم، 100 پايىز قويدىڭ جۇنىنەن قولدان يىرىلگەن جىپتەن توقىلعان. تابيعي بوياۋلاردىڭ 11 ءتۇرى پايدالانىلعان. قازاقى كىلەمدەر بوياۋ تۇرلەرىنىڭ كوپتىگىمەن، ويۋلار، ايشىقتار، تاڭبالارمەن قوسا اڭدار مەن جانۋارلاردىڭ (نەگىزىنەن ات، بۇعى، ارقار، بۇركىت ت.ب.) بەينەلەنۋىمەن ەرەكشەلەنەدى.
7-سۋرەت. قازاقى كلاسسيكالىق تاقىر كىلەم، 100 پايىز قويدىڭ جۇنىنەن قولدان يىرىلگەن جىپتەن توقىلعان. تابيعي بوياۋلاردىڭ 9 ءتۇرى پايدالانىلعان. قازاقى كىلەمدەر بوياۋ تۇرلەرىنىڭ كوپتىگىمەن، ويۋلار، ايشىقتار، تاڭبالاردىڭ جانە اڭدار مەن جانۋارلاردىڭ بەينەلەرى جۇيەلەنە توقىلادى.
8-سۋرەت. ەجەلگى 2500 جىل بۇرىنعى پازىرىق كىلەمىندە بۇل كلاسسيكالىق ۇلگى انىق كورسەتىلگەن:قازاقى كىلەمدەر بوياۋ تۇرلەرىنىڭ كوپتىگىمەن، ويۋلار، ايشىقتار، تاڭبالاردىڭ جانە اڭدار مەن جانۋارلاردىڭ بەينەلەرى جۇيەلەنە توقىلادى.
ەسكەرتۋ: ماشينامەن يىرىلگەن جىپتەردىڭ قۇرامىندا قويدىڭ جۇنىمەن قاتار باسقا قوسپا جۇندەردىڭ (ەشكى، قويان، يت جىنە باسقا) دە بولاتىندىعى قۇپيا ەمەس.
قازاق كارپەت كومپانياسى ءتۇرلى ناقىشتاعى كىلەمنىڭ 3 ءتۇرىن توقۋمەن اينالىسادى: قازاقى تۇكتى كىلەم، قازاقى تاقىر كىلەم جانە اعاش رەڭدى حازار كىلەمى.
قۇرمەتپەن: ناسيم نايمان، «Nasim Nayman Qazaq Karpet» كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
