جەزكيىك. قاراقالپاقستاندى باسقارعان قازاق اقىنى

7783
Adyrna.kz Telegram

بۇگىن - قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، كورنەكتى اقىن كاكىمبەك سالىقۇلىنىڭ تۋعان كۇنى.

ءبىرجان سال مەن اقان سەرى، ۇكىلى ىبىرايلاردىڭ جولىن جالعاعان بىرەگەي دارىن يەسى 1932 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى شال اقىن اۋدانى ەڭبەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

1955 جىلى ماسكەۋدىڭ ءتۇستى مەتاللۋرگيا جانە التىن ينستيتۋتىن بىتىرگەننەن كەيىن جەزقازعان كەنىشىندە كەن شەبەرى بولىپ ەڭبەك جولىن باستاعان.

كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ ەكولوگيا جونىندەگى كوميتەتىنىڭ باسشىسى لاۋازىمىنا دەيىن كوتەرىلدى.

سونداي-اق،  وداق كولەمىندە ءتۇرلى جوعارى لاۋازىمداردى اتقارىپ، قارقالپاقستاندى باسقارعان. 1984 جىلى قاراقالپاق اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسى وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولىپ سايلاندى.

كوپ جىلدار كەڭەس وداعى جوعارعى كەڭەسىنىڭ پرەزيديۋم مۇشەسى بولدى العاشقى ولەڭدەر جيناعى «سىر» 1977 جىلى جارىق كوردى. سول جىلى «جەزكيىك» اتتى جىر جيناعى ورىس تىلىنە اۋدارىلىپ جاريالاندى. 1981 جىلى «قىرعىزستان» باسپاسى ونىڭ «نۇرلى كۇندەر» كىتابىن قىرعىز تىلىندە، 1983 جىلى عافۋر عۋلام باسپاسى «جەزكيىك» جيناعىن وزبەك تىلىندە شىعاردى.

«بوكەتوۆكە رەكۆيەم»، «ەدەلۆەيس»، «عاسىرعا تەڭ ءبىر مەزەت»، «چە گەۆارا» اتتى پوەمالارى ورىس تىلىنە اۋدارىلدى.
ك.سالىقوۆ - «دالا»، «قىران-دار»، «گاككۋ»، «جەزكيىك»، «ەڭلىكگۇل»، «تاتتىمبەت»، «دومبىرا»، «قاراقالپاق»، «كەنەسارىنىڭ سوڭعى ءسوزى» سەكىلدى كوپتەگەن پوەمالاردىڭ اۆتورى. سوڭعى جىلدارى ونىڭ «ويتولعاق» (2001), «سىرعالى سونەتتەر» (2001), «كۇزگى شۋاق» (2004), «كۇزگى سارىن» (2005), «سەنسىڭ ەل داناسى» (2006), «الەمنىڭ سەگىزىنشى عالاماتى» (2006), «ماعجانعا تاعزىم» (2008) كىتاپتارى جارىق كوردى. ۆ.ۆ.ماياكوۆسكيدىڭ «ۆ.ي.لەنين» پوەماسىن، ا.س.پۋشكيننىڭ ولەڭمەن جازىلعان «ەۆگەني ونەگين» رومانىن، م.يۋ.لەرمونتوۆتىڭ، يۋ. پ. پولونسكيدىڭ، ر.عامزاتوۆتىڭ، الدان-سەمەنوۆتىڭ، س.نوروۆچاتوۆتىڭ، ۆ.ساۆەلەۆتىڭ، يا.كولاستىڭ، م.لۆوۆتىڭ، موڭعول جانە وزبەك اقىندارىنىڭ ولەڭدەرىن قازاق تىلىنە اۋداردى.

ب.جۇمانيازوۆ، ن.تىلەنديەۆ، ءا.بەيسەۋوۆ، ە.حاسانعاليەۆ سياقتى كومپوزيتورلار اقىننىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىنە ءان شىعاردى. «جەزكيىك»، «ساعىنىش»، «اققۋ ءانى»، «ءۇش ارىس»، «ءبىر اۋىز ءسوز»، «وقجەتپەس»، «كوكشەتاۋ»، «جامبىل اتا» سىندى تۋىندىلارى حالىق انىنە اينالىپ كەتتى.
قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنە ءۇش مارتە (IX, X, XI) دەپۋتات بولىپ سايلانعان. كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى. «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» قۇرمەتتى اتاعىنىڭ يەگەرى (2001), حالىقارالىق ق.ساتباەۆ قورىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى «ەكولوگيا» اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى بولدى.

پىكىرلەر