زاڭسىز اكتيۆتەردى قايتارۋ تۋرالى زاڭ قابىلدانعالى ءبىر جارىم جىلدان استى. ونىڭ قايتارىمى تۋراسىندا دەپۋتاتتار نە دەيدى؟ سىرتقا جاسىرىلعان قارجىنى ەلگە قايتۋ جۇمىستارى نەگە باياۋ ءجۇرىپ جاتىر؟
2023 جىلدىڭ 12 شىلدەسىندە پرەزيدەنت «زاڭسىز يەمدەنىلگەن اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى» زاڭعا قول قويعان كەيىن الدى 10 كۇن، سوڭى ەكى اي ءوتىپ زاڭ كۇشىنە ەنگەن بولاتىن. جالپى قۇنى 220 تريلليون شاماسىنداعى كۇدىكتى كاپيتالدىڭ زاڭ كۇشىنە ەنگەننەن بەرى قايتارىلعانى نەبارى 1 تريلليون تەڭگە.
«سالىستىرۋعا كەلمەيتىن» سۋممالار
ال شىن مانىندە شەتەلدە 220 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجى كەتكەن. بۇل تۋرالى ءبىر اي بۇرىن ەكس-پرەمەر ءاليحان سمايىلوۆ مالىمدەگەن
">بولاتىن.
ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي شەتەلدەن قايتارىلعان 1 تريلليون تەڭگە جەتكىلىكتى ەمەس دەگەن پىكىردە. زاڭ قابىلداناتىن كەزدە كاپيتالىن قايتارعان ادامنىڭ اتى-ءجونىن جاسىرىپ قالاتىن باپ ەنگىزىلدى. كاپيتالدى قايتارۋ جۇمىستارىندا كەمشىلىك بولسا، زاڭدى قايتا قاراپ، قاتاڭ جازا ەنگىزىلە مە؟
- بۇل ءبىر تريلليون تەڭگە دەگەنىمىز – شەتكە ۇرلانىپ، جىرلانىپ، تالان-تاراجعا تۇسكەن قارجىنىڭ جۇزدەن ءبىر پايىزى بولۋى مۇمكىن. بۇرىنعى پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ 220 تريلليون تەڭگەنىڭ كولەمىندەگى قارجىعى تەكسەرىس ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى. ول ءوزىنىڭ ادەتتەگى ساقتىعىمەن ۇنەمدەپ، كەمىتىپ ايتتى. ءتىپتى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. سوندىقتان 220 تريلليوننىڭ جانىندا 1 تريلليون دەگەن سالىستىرۋعا دا كەلمەيدى، - دەيدى دەپۋتات.
«تۇبىندە زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى»
دەپۋتات ەرمۇرات باپي كۇدىكتى كاپيتال يەلەرىنىڭ اتى-ءجونىن جاريالاۋ-جاريالاماۋ تۋرالى پىكىرىن بىلاي ءبىلدىردى.
- اتى-ءجونىن اشىق جاريالاۋعا كەلسەك، ونى جەكە ادامدارعا قاتىستى مورالدىك-ەتيكالىق ماسەلە ويلايمىن. ەكىنشىدەن، ۇرلانعان اكتيۆتەردى ءوز بەتىمەن قايتارىپ جاتقان ازاماتتار بار. مىسالى، ءوز ەركىمەن قايتارعانداردىڭ ىشىندە حالىقتىڭ قاراجاتىن تالان-تاراجعا سالىپ، ۇرلاۋعا قاتىسقانىن جاريالاپ، قارابەت بولعىسى كەلمەيتىن ازاماتتار بار شىعار. «وداندا ءوز بەتىممەن قارىزىمدى قايتارىپ بەرەيىن» دەپ حالىقتىڭ الدىندا قارابەت بولعىسى كەلمەيتىن وي بولۋى مۇمكىن. وسى تۇرعىدان كەلگەندە زاڭنىڭ تالابىن تۇسىنۋگە بولادى. بىراق قازىر قالاي بولعاننىڭ وزىندە ۋاكىلەتتى ورگان مەن اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميتەت باس پروكۋراتۋرامەن بىرىگىپ، زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ ءۇشىن پارلامەنتكە كەلەدى دەگەن ويىم بار، – دەيدى ول.
«ءبىراز ۋاقىت كەتەدى»
ءماجىلىس دەپۋتاتى جيگۋلي دايراباەۆ ارىپتەسى ەرمۇرات باپي سەكىلدى ءوزى قابىلداعان زاڭنىڭ كەمشىلىگىن ايتقىسى كەلمەدى. «كاپيتالىن قايتارعان ادامنىڭ اتى-ءجونىن جاريالاماۋ قانشالىقتى ورىندى؟» دەگەن ءجۋرناليستىڭ سۇراعىنا «وي، سەرىكباي، سەندەر «كاۆەرزنىي» سۇراق قوياسىڭدار. ماسەلەن ءبىزدىڭ زاڭدا قازىر قالاي قابىلداندى، وعان ەندى ءوزىم داۋىس بەرىپ الىپ «مىناداي ەدى» دەپ قالاي ايتامىن؟ ەگەر ءوزىنىڭ ادامگەرشىلىگى مەن ادىلدىگىمەن ءوزىنىڭ ساناسىندا وي تۋىپ، قايتاراتىن بولسا، ونى سونشا تەپەشتەپ، ءولتىرىپ تاستاۋ ماقسات ەمەس شىعار» دەپ جاۋاپ بەردى.
ءماجىلىس دەپۋتاتى ميللياردتاعان قارجىنىڭ سىرتقا كەتىپ قالعانىن، ونىڭ ءبارى قايتپاي ءار قازاقستان ازاماتىنىڭ كوڭىلى كونشىمەيتىنىن، ەسكەرتتى.
- سول سەبەپتى بۇل ناۋقاندىق جۇمىس ەمەس، ۇكىمەت باسىنداعى بيلىك ۇستاپ وتىرعان ازاماتتاردىڭ باستى باعىتى بولۋى كەرەك. پرەزيدەنتتىڭ اكتيۆتەردى قايتارۋ تۋرالى جارلىعى ورىندالۋى كەرەك. قازىر مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى اقىرىنداپ بولسا دا، ورىندالىپ جاتىر. بىراق تا ونىڭ ءبارى بۇگىن ايتتى ەكەن دەپ، ءبىر كۇندە ورىندالا سالمايدى عوي. «مىنانىڭ بالەنشە اقشاسى بار ەكەن. ونى جىلدام قايتارايىق» دەي سالۋ ايتقانعا وڭاي. الەمدىك قاۋىمداستىقپەن ارالاسىپ، زاڭدى تۇردە جۇمىس ىستەۋ كەرەك. بۇعان ەندى ءبىراز ۋاقىت كەتەدى، - دەدى ول.
جيگۋلي بىلەتىن جاريالىلىق
قوس دەپۋتاتقا «اۋىلدا سيىر ۇرلاعان سوتتالادى. ميللياردتاپ قارجى ۇرلاعان ادامنىڭ جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماۋى قانشالىقتى ورىندى؟ بۇل ەلدە زاڭدى سىيلامايتىن جاعداي تۋعىزباي ما؟» دەپ سۇراق قويدىق.
جيگۋلي دايراباەۆ باس پروكۋراتۋرانىڭ جانىندا ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ەسكەرتتى. «ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ءبىراز ارىپتەستەرىمىز بار. سوندىقتان بۇل ماسەلەدە جاسىرىن اڭگىمە بولمايدى، جاريالىلىق بولادى. ۋايىمداماڭىز» دەپ ايتتى.
ال ەرمۇرات باپي سىرتقا كەتكەن كاپيتال كادىمگى زاڭداستىرىلىپ، قاۋلى نەمەسە كەلىسىم-شارتتارمەن سىرتقا شىعارىلعانىن ايتتى.
- مىسالى «قازاقمىس» كومپانياسىن اۋكتسيون ارقىلى، جەكەشەلەندىرۋ زاڭىنىڭ اياسىندا بىرەۋلەر يەمدەنىپ الدى. ول ەندى حالىقتىق مۇددە عوي. ونىڭ باعاسى 100 ميلليون اقش دوللارى بولاتىن بولسا، ونى 100 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ العان جاعدايلار بار. وسى تۇرعىدان كەلگەندە جەكەشەلەنىپ كەتكەن دۇنيەلەردى قايتا قاراۋىمىز كەرەك دەگەن تالاپ وسىدان تۋادى، – دەدى ول.
سەرىك جولداسباي
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
Басқалармен бөлісе отырыңыз
