قازاقستاندا 2025 جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىندا جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سانى كۇرت ارتتى. باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، وسى كەزەڭدە 9,2 مىڭ جول اپاتى تىركەلگەن — بۇل 2023 جىلدىڭ ءدال وسى مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا ءۇش ەسە كوپ. اپات سالدارىنان 558 ادام قازا تاپتى، شامامەن 12,5 مىڭ ادام ءتۇرلى جاراقاتتار الدى. بۇل تۋرالى tengrinews.kz سايتى جازدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا”.
جول اپاتى جاعدايى اسىرەسە الماتى مەن استانادا ۋشىعىپ تۇر.
الماتىدا 2023 جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىندا 1 000-عا جەتپەيتىن جول اپاتى تىركەلسە، 2024 جىلى بۇل كورسەتكىش ەكى ەسەگە جۋىق ارتقان. ال 2025 جىلى 2 200-دەن استام اپات بولعان. كولىك قوزعالىسى تىعىز قالادا مۇنداي جاعداي بۇرىننان قالىپتى كورىنگەنىمەن، قازىر بۇل جاعداي بارعان سايىن كۇردەلەنە تۇسۋدە.
استانادا 2023 جىلى 150 جول اپاتى بولسا، 2025 جىلدىڭ كوكتەمىندە بۇل كورسەتكىش 500-دەن اسىپ كەتكەن. ياعني، ەكى جىل ىشىندە اپاتتار سانى ءۇش ەسە ارتقان.
باسقا وڭىرلەردە دە وسىنداي ءۇردىس بايقالادى. اقتوبە مەن اتىراۋ وبلىستارىندا اپاتتار سانى ءتورت ەسەگە — 100-دەن 500-گە دەيىن كوبەيگەن. قىزىلوردا وبلىسىندا دا ءوسىم ءۇش ەسەگە جۋىق.
بۇرىن اپات از بولاتىن ايماقتاردا دا كۇرت ءوسىم بايقالادى. جەتىسۋ وبلىسىندا — 126-دان 323-كە، پاۆلودار وبلىسىندا — 129-دان 317-گە دەيىن ارتقان. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا اپاتتار سانى ەكى ەسەگە وسكەن.
جول-كولىك وقيعالارىنداعى ءولىم-ءجىتىم بويىنشا وڭىرلەر اراسىندا ۇلكەن ايىرماشىلىق بار.
ەڭ جوعارى قاۋىپ تۇركىستان وبلىسىندا تىركەلگەن: ءار بەسىنشى جول اپاتى (19,8%) ادام ولىمىمەن اياقتالادى. ودان كەيىن قاراعاندى وبلىسى تۇر — مۇندا ءار ونىنشى اپاتتا ادام قايتىس بولادى (15%).
الماتى جانە اقمولا وبلىستارىندا ءار ونىنشى اپات ولىممەن اياقتالادى. بۇل كورسەتكىش — جالپى اپات سانىنىڭ ءوسۋى اياسىندا وتە الاڭداتارلىق.
ال الماتى قالاسىندا ولىمگە اكەلگەن اپاتتاردىڭ ۇلەسى 1 پايىزدان از، استانادا — 1,7 پايىز. مۇنى ءىرى قالالاردا جەدەل قىزمەتتەردىڭ جىلدامدىعى، مەديتسينالىق كومەك پەن ينفراقۇرىلىمنىڭ دامىعاندىعىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى.
كىم كىنالى؟
جول اپاتتارىنىڭ باسىم بولىگى جۇرگىزۋشىلەردىڭ كىناسىنەن ورىن الادى. جىل باسىنان تىركەلگەن 9 مىڭنان استام اپاتتىڭ شامامەن 8 مىڭى — جۇرگىزۋشىلەردىڭ جول ەرەجەسىن بۇزۋىنا بايلانىستى بولعان. جاياۋ جۇرگىنشىلەر 265 وقيعاعا كىنالى دەپ تانىلعان.
جول ساپاسى، مەردىگەرلەر نەمەسە كوممۋنالدىق قىزمەتتەر اپاتقا سيرەك سەبەپ بولادى. بار بولعانى 3 وقيعا — جول قىزمەتكەرلەرىنەن، 1 — مەردىگەردەن، 44 — كوممۋنالدىق نەمەسە باسقا سەبەپتەرمەن بايلانىستى بولعان.
جۇرگىزۋشىلەردىڭ كىناسىنەن اپات كوپ تىركەلگەن وڭىرلەر: الماتى قالاسى، الماتى، اقتوبە جانە اتىراۋ وبلىستارى.
نەلىكتەن اپاتتار كوبەيدى؟
مامان اسەل بايداۋلەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، سەبەپ بىرنەشەۋ: جۇرگىزۋشىلەردىڭ شارشاۋى، زەيىنسىزدىگى، رولدە وتىرىپ تەلەفون قولدانۋ. ەلدە كولىكتەر سانى ارتىپ كەلەدى، ال جولدار مەن قوزعالىستى ۇيىمداستىرۋ جۇيەسى بۇل وزگەرىسكە ىلەسە الماي جاتىر.
ونىڭ پىكىرىنشە، ماسەلە تەك جۇرگىزۋشىلەردە ەمەس:
«كەيبىر اپاتتار ەسكى جول بەلگىلەرى، دۇرىس باپتالماعان باعدارشامدار مەن قيسىنسىز قوزعالىس جۇيەسى سالدارىنان بولادى. بۇل زاڭ ماسەلەسى ەمەس، بۇل — قالالىق باسقارۋ ماسەلەسى. مۇندا جاڭا تاسىلدەر مەن ناقتى ەرەجەلەر كەرەك»، — دەيدى «اۆتوكومەك» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى.
اپات سانىن ازايتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ساراپشىلار مىناداي شەشىمدەردى ۇسىنادى:
- جۇرگىزۋشىلەردى ساپالى وقىتۋ — پراكتيكا مەن زاڭداردى ناقتى ءبىلۋدى باستى نازارعا الۋ;
- ءجيى ءتارتىپ بۇزاتىندار ءۇشىن قايتا وقىتۋ مەن ەمتيحان تاپسىرۋدى ەنگىزۋ;
- مەكتەپتەر، جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلى، اۋلالار سياقتى اپاتتى ايماقتاردا بەينەباقىلاۋدى دامىتۋ;
- بەينەتىركەۋىش (ۆيدەورەگيستراتور) ورناتۋدى ىنتالاندىرۋ — مىسالى، سالىق نەمەسە ساقتاندىرۋ جەڭىلدىكتەرى ارقىلى;
- اسىرەسە جاڭا شاعىناۋدانداردا تروتۋار، باعدارشام سياقتى جاياۋ جۇرگىنشىلەر ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ.
«باستى ماقسات — تەك اپات سانىن ازايتۋ ەمەس، جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلار اراسىندا ءوزارا قۇرمەت قالىپتاستىرۋ»، — دەپ تۇيىندەدى ساراپشى.
