تۇركىستان وبلىسى تولە بي اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى اكىمدىك وكىلدەرىنە بازىنالارىن جەتكىزۋ ءۇشىن جولدى جاۋىپ تاستادى. شەنەۋنىكتەر قاراپايىم حالىقتىڭ جاعدايىن ويلاۋدىڭ ورىنىنا بايلاردىڭ اقشاسىنا بايلانىپ قالعان، دەيدى. سەبەبى اۋىلدىڭ جوعارعى جاعىندا ورنالاسقان دەمالىس ايماقتارىنىڭ باسشىلارى تاۋدان كەلەتىن سۋدى باسسەيندەرگە بۇرىپ الىپ، ەلدىمەكەندەردى اپتاپ ىستىقتا قاڭسىتىپ قويىپتى. ونىمەن قوسا لاس سۋلارىن تومەن قاراي اعىزىپ ويلارىنا كەلگەندى ىستەپ وتىر دەپ اشىنادى. بۇل تۋرالى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى «ەۋرازيا» ءبىرىنشى ارناسىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
تاڭەرتەڭنەن دەمالىس ايماقتارىنا باراتىن جولدى جاپقان حالىقتىڭ شىدامى شەگىنە جەتكەن. ولاردىڭ ايتۋىنشا، دەمالىس ورىندارىنىڭ باسشىلارى تاۋدان كەلەتىن سۋدىڭ ارناسىن باسسەيندەرگە بۇرىپ الىپ، تومەندەگى اۋىلدارعا تىرشىلىك ءنارىن جەتكىزبەي قويىپتى. ءتىپتى، كاناليزاتسيادان شىققان لاس سۋلارىن اعىزىپ، حالىقتى ابدەن ابىگەرگە تۇسىرگەن. جەرگىلىكتى بيلىككە جاعدايلارىن ايتىپ شىرىلداعانىمەن، قۇلاق اساتىن ءبىر اتقا مىنەردىڭ تابىلماعانىنا 5 جىلدىڭ ءجۇزى بولعان.
«ولاردىڭ كاناليزاتسياسى جوق. مۋسورلارىنىڭ ءبارىن شىعارادى ونى ءبىز ىشەمىز. ەندى سول مۋسور سۋ دا جوق بىزدە. باسسەين تولتىرىپ جاتىر، سۋ ءىشىپ جاتىر. ال بىزدە حالىقتا سۋ جوق. ادام شومىلادى بىزدە سۋ جوق. بايلار ءبارىن جاۋىپ العان، سۋلاردى الىپ العان بولەك-بولەك. وعان مىنالاردىڭ كۇشتەرى كەلمەي جاتىر. قولدارىنان كەلمەي جاتىر»، - دەيدى ەكپىندى اۋىلىنىڭ تۇرعىنى كلارا ەراليەۆا.
تولە بي اۋدانىنا قاراستى ءۇش اۋىلدىڭ جىرى مۇنىمەن بىتپەيدى. ەلدىمەكەن ىرگەسىندەگى جەرلەردىڭ كوبىسى جەكەنىڭ قولىنا ساتىلىپ كەتىپ، سالدارىنان جايلىم جەر دە قالماعان. ال، اۋىز سۋعا زار بولىپ وتىرعان كەزدە، سۋارمالى سۋدى سۇراۋعا ۇيالاتىن شاققا جەتتىك، دەيدى.
«ول جەردەگىلەردىڭ بارلىعى مۋسور تاستايدى. شومىلادى مۋسور سودان بالالار اۋرۋ قازىر. بالالارىمىزدىڭ بارلىعى اۋرۋ جىلاپ جاتىر. حالقىمىزعا ءبىر اۋىز سۋ جوق. سوندا قالتالىلار ءومىر سۇرەدى دا، بيشارا حالىق دەگەن قالاي ءومىر سۇرەدى بۇلار؟» - دەيدى ەكپىندى اۋىلىنىڭ تۇرعىنى تاڭسىقكۇل سەكسەنباەۆا.
ءبىر ساعاتقا جۋىق جولدى جاۋىپ تاستاعان تۇرعىندارمەن كەزدەسۋگە كەلگەن اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى سۋ ماسەلەسىن ءبىر اپتادا شەشىپ بەرەمىن دەپ، جينالعاندار الدىندا انت-سۋ ءىشتى. دەسە دە كارىز جۇيەسىنەن اعىپ جاتقان لاس سۋدى ءبىرىنشى رەت ەستىپ تۇرمىن دەپ ايدى اسپاننان بىراق شىعاردى.
«بۇل بىرنەشە جىلدان بەرى كوتەرىلىپ كەلە جاتقان ماسەلە. بىراق بىرنەشە جىلدان بەرى ءبىز ماسەلەمەن كۇرەسىپ كەلە جاتىرمىز. ءبىز زاڭ اياسىندا بارىن ايتىپ تۇسىندىرەمىز، زاڭ اياسىندا تالاپ ەتەمىز، زاڭ اياسىندا سونى ىستەتەمىز. بىراق وسىنداي سەزون باستالعان كەزدە وكىنىشكە وراي كەيبىر دەمالىس ورىندارىنىڭ يەلەرى بىلايشا ايتقاندا زاڭسىز، ناگلىي وبروزوم ورتالىق اۋىزسۋ قۇبىرىنا قوسىلپ الىپ، سود جەردە باسسەيندەرىن تولتىرىپ جاتىر»، - دەيدى تولە بي اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى لەسبەك سەرىكباەۆ.
«باستاۋىن تاۋدان الاتىن «بىركولىك» وزەنىنىڭ باس جاعىنداعى سيقى وسىنداي. كۇل-قوقىس، باكلاجكالاردان اياق الىپ ءجۇرۋ مۇمكىن ەمەس. ال بۇل وزەن اۋلىعا جەتكەنگە دەيىن ون شاقتى دەمالىس ايماقتارىنان وتەدى. اعىن سۋدىڭ ارامى جوق دەگەن تۇرعىندار وسى سۋدى ىشۋگە ءماجبۇرمىز دەپ وتىر»، - دەيدى عالىمجان كەنجەبەك.
ال اۋدان باسشىلارى اپتا كولەمىندە جاعدايدى رەتكە كەلتىرەمىز دەپ ۋادەسىن بەردى. ەندى اشۋعا بۋلىققان تۇرعىندار شەنەۋنىكتىڭ سوزىنە سەنبەسە دە، ءبىر جۇما كۇتۋگە دايىن ەكەندەرىن جەتكىزدى. ال ۋادە سول كۇيىندە ورىندالماي قالاتىن بولسا، دەمالىس ايماقتارىنا باراتىن جولدى بەتونداپ جاۋىپ تاستايمىز دەپ تارقاستى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
