سۋرەتشى جاسۇلان: نازارباەۆقا ارناپ سۋرەت سالۋ ويىمدا جوق!

34018
Adyrna.kz Telegram

ەلىمىزدىڭ جاھاندىق دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ جۇرگەن تالانتتى، دارىندى جاستار وتە كوپ. بۇگىنگى قازاقتىڭ ونەرلى جاس بۋىن وكىلدەرىنىڭ ىشىنەن كاسىبي سۋرەتشى جاسۇلان ەگەۋبايدى دا وسى قاتارعا قوسۋعا بولادى. ونىڭ ۇلتتىق بولمىستان تامىر تارتقان ءار تۋىندىسى ادامنىڭ جانىنا رۋحاني ازىق، بويىنا كۇش-قۋات سىيلاپ، ۇلتتىق رۋحتى كوتەرۋگە جەتەلەيدى. جەلى قولدانۋشىلارى جاسۇلاننىڭ سالعان سۋرەتتەرىنە ءتانتى بولىپ، جۇمىسىنا جوعارى باعاسىن بەرىپ تە ۇلگەرگەن. ەندەشە، جاس سۋرەتشىمەن جاقىنىراق تانىسايىق.

 - جاسۇلان، شىعارماشىلىق باستاۋىڭىز تۋرالى ايتساڭىز؟ بۇل ونەرگە قالاي كەلدىڭىز؟

- سۇراعىڭىزعا راقمەت. كىشكەنتاي كەزىمنەن ءتۇرلى ۇيىرمەلەرگە، بايقاۋلارعا قاتىسىپ، مەكتەپتىڭ پلاكاتتارىن سالىپ، جان-جاققا كورىنىپ جۇلدەلى ورىندار الىپ، جاستىقتىڭ بۋىمەن ۇزبەي سۋرەت سالىپ ءجۇردىم. ۇيىرمەدە وقىپ جۇرگەنىمە 2 جىل تولعاندا، 6-سىنىپ وقىپ جۇرگەن كەزىمدە ۇيىرمەدەن بەرەتىن اپايىم ماعان «الماتىدا وسىنداي ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ مەكتەپ-ينتەرناتى بار. وسى جاقتا 6-سىنىپ ءبىتىرىپ، ارى قاراي 7-8-9 سىنىپتاردى سول جاقتا وقىپ، وقۋىڭدى جالعاستىرۋعا بولادى»،- دەپ ەدى. ءسويتىپ ۇيدەگىلەرمەن اقىلداسىپ، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ مەكتەپ-ينتەرناتىنا ماڭعىستاۋدان 2 بالا بولىپ، كوپ ۇزاماي وقۋعا تاپسىردىق. سول جاقتان سۋرەتتىڭ قىر-سىرلارىن العاش تانىپ، سۋرەتتى قالاي سالۋ كەرەكتىگىن، قىلقالامدى قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن، ت.ب. كوپتەگەن قاجەتتى اقپاراتتاردى بىلدىك. سودان بەرى قاراي بەينەلەۋ ونەرىمەن اينالىسىپ كەلە جاتىرمىن.

- جاقسى! جۇرگەنوۆ اتىنداعى مەكتەپ-ينتەرناتتا وقىدىڭىز... ودان كەيىن جوو-عا ءتۇستىڭىز بە؟! قاي جەردە ءبىلىم الدىڭىز؟

- مەن سول جۇرگەنوۆكە تاپسىرعان كەزدە، ءبىر قىزىعى ەڭ تومەنگى 14 باللمەن وقۋعا ءتۇستىم. سول كەزدە ۇيدەگىلەر وقۋعا تاپسىردىم دەگەنىمدە قاتتى قۋاندى. ءسويتىپ سول جاقتا 9-سىنىپقا دەيىن ءبىلىم الدىم. كىشكەنتاي اۋىلدان 3000 شاقىرىم الىس جەرگە، ۇلكەن قالاعا، وبلىسقا قاراي وقۋعا بارۋ وزىمە قيىن بولدى... نە دە بولسا دا، 9-سىنىپقا دەيىن وقىپ، ارى قاراي اقتاۋ قالاسىنداعى ماڭعىستاۋ ونەر كوللەدجىندە قوسان ماناپ، ماقسات شوراحانوۆ دەگەن كاسىبي سۋرەتشىلەردەن ءبىلىم الدىم. سودان بەرى قاراي سول كىسىلەردىڭ بىلىمىمەن ونەرىمىزدى دامىتىپ كەلە جاتىرمىز. قازىر اقتوبە قالاسىنداعى جۇبانوۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە "ۆيزۋالدى ونەر، كوركەم ەڭبەك جانە جوبالاۋ" ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الۋدامىن.

- ءسىزدىڭ سۋرەت سالۋ ءستيلىڭىز دە ەرەكشە ەكەن! جاڭا زاماناۋي ەرەكشە لەگپەن سۋرەت سالىپ كەلە جاتىرسىز... بۇنى قازىرگى تىلمەن ايتقاندا ستريت-ارت دەپ اتاۋعا بولادى عوي؟

- ءبىزدىڭ ۇيرەنگەن، ءبىلىم العان ءتاسىلىمىز – نەگىزگى اكادەميالىق باعىتتاعى سالىنعان بەينەلەۋ ونەرى. ال قازىرگى زامانعا ساي دامىپ جاتقان ستريت-ارت، سكەتچ، مۋرال – ولاردىڭ ءبارى بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ءبىر تۇرلەرى. قازىر ەندى كوبىنەسە مونۋمەنتالدى باعىتتا سۋرەت سالامىن. مونۋمەنتالدى كەسكىندەمە دەگەن جارعا سۋرەت سالۋ بولسا، مۋرال – ۇيلەردىڭ سىرتتارىنا سۋرەت سالۋ. قازىر كوبىنەسە وسىنداي جۇمىستارمەن اينالىسۋدامىن.

- وسى جاقىندا تەرى يلەۋمەن اينالىساتىن، بۇركىت ۇشىراتىن جىگىتتەر ماعان تەرى يلەپ بەردى. مەن وزىمە تىڭ، جاڭا نارسەمەن تانىستىم، تەرىگە سۋرەت سالىپ كورەيىن دەدىم. قولدان يلەنگەن قويدىڭ تەرىسىنە سۋرەتتى مايلى بوياۋمەن سالدىق. بۇعان 2-3 كۇن ۋاقىت كەتتى. بۇنىڭ جاعىلۋى دا، كەبۋى دە 5-6 كۇنگە سوزىلدى، كەيدە 7-8 كۇنگە دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن.

- تەرىدە سالعان سۋرەتتە اڭشىلىق، ساياتشىلىقپەن اينالىساتىن قازاقتىڭ ءبىر ءداستۇرى بەينەلەنىپ كورسەتىلگەن. ماعان بۇل سۋرەتتى سالدىرعان داۋلەت دەگەن بۇركىتشى جىگىت. ونىڭ قىزىعاتىنى بۇركىت بولعاننان كەيىن مىنا بۇركىتتى بەرگى پلانعا ءبىرىنشى قاتارعا قويدىق. ار جاعىنداعى بۇركىتتەردى ۇشىرىپ وتقان اڭشىلار، قۇس باعاتىن بۇركىتشىلەر. ونىڭ ار جاعىندا  ماڭعىستاۋدىڭ تانىمال شەرقالا دەيتىن تاۋى بەينەلەنگەن. تاريحى تەرەڭدە جاتقان تاۋلاردىڭ ءبىرى. سونى بەينەلەپ، كورسەتتىك. وسىنداي ماقساتپەن تەرىگە سۋرەت سالدىق، كوپشىلىكتىڭ نازارىنا ەرەكشە ۇنادى. الداعى ۋاقىتتا دا تەرىگە سۋرەت سالىپ، تاعى دا كوپتەگەن تۋىندىلار سالساق پا دەگەن ويىمىز بار.

 - ءاربىر ونەر ادامنىڭ بويىنا اتادان بالاعا قانمەن بەرىلەتىنى نەمەسە ۇزاق ەڭبەكتەنۋدىڭ ارقاسىندا كەلەتىنى بەلگىلى. تۋما تالانت پا، الدە ەڭبەك پە؟ ءوزىڭىزدى قاي توپقا جاتقىزار ەدىڭىز؟

- ءار ادامنىڭ وزىنە ساي ءار ءتۇرلى تۇسىنىگى بار. بىرەۋلەر تالانت ماڭىزدى دەيدى. بىرەۋلەر ەڭبەك ماڭىزدى دەيدى. ماعان ەكەۋى دە ماڭىزدى. تالانت بولماسا، ەڭبەگىڭ بولماسا وندا ءبارى پايداسىز. ادامنىڭ ءوزىنىڭ ىنتا-نيەتى دە، وعان كەتكەن ەڭبەگى، ۋاقىتى دا بولماسا، ول ءوز قولىن ەش دامىتا المايدى. مەن ءوزىمدى ەكى توپقا دا جاتقىزا الامىن. بالا كۇنىمدە ناعاشىلارىمنىڭ سۋرەت سالاتىنىن كورەتىنمىن. بىراق، قاتتى كاسىبي سالعانىن بايقامادىم. ءوزىمنىڭ وقىپ، ۇيىرمەلەرگە قاتىسىپ، وسىنداي جەتىستىككە جەتۋىمنىڭ ءبارى دە ەڭبەكتىڭ دە، تالانتتىڭ دا ارقاسىندا دەپ ويلايمىن.

 - ءوز جۇمىستارىڭىزدا ۇلتتىق سانانىڭ قالىپتاسۋىنا باعىتتالعان قازاقتىڭ ۇلى تۇلعالارىن كەڭىنەن ناسيحاتتايدى ەكەنسىز. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قازىرگى زاماننىڭ ۇلى تۇلعالارى كىم؟ بولاشاقتا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا ارناپ سۋرەت سالۋىڭىز مۇمكىن بە؟

- مەن قازىرگى زاماندا جەكە تۇلعا رەتىندە تاريحتا قالاتىنداي مىقتى ادامداردى بايقاعان جوقپىن. نازارباەۆ ت.س.س. ادامدارعا ارناپ سۋرەت سالۋ ويىمدا جوق. ويىما كەلەدى دەپ تە ويلامايمىن. سەبەبى، كوپ نارسەدەن حابارىم بولسىن، بولماسىن، ءويتىپ جەكە تاريحتا قالاتىنداي، تاريح كىتابىڭا جازاتىنداي تۇلعالاردى كوپ بايقاپ جۇرگەن جوقپىن. مۇمكىن بار شىعار... مەن ونى بىلمەيمىن. مەن تەك سۋرەتپەن، ونەرمەن باسىمدى اۋىرتىپ جۇرگەننەن كەيىن ءويتىپ ىشكى-سىرتقى جاعدايلارعا قاراي كوپ باسىمدى اۋىرتپايمىن. ءجاي عانا ءوزىم وسىنداي ونەرمەن اينالىسىپ، ونى بالالارعا ۇيرەتىپ، شاكىرتتەرىمدى بيىكتەن كورسەتكىم كەلەدى. ونەردى بولەك، ساياساتتى بولەك ۇستاپ، ەكەۋىن ارالاستىرماي، ءوز ونەرىممەن حالىققا تانىلىپ، حالىقتىڭ كوزايىمى بولىپ جۇرگەن كەزدەرىم عوي قازىر... ماعان وسىلاي جاقسىراق!

 - وزىڭىزگە ۇنايتىن سۋرەتشىلەردى اتاي الاسىز با؟

- وزىمە جۇمىستارى ەرەكشە ۇنايتىن تالعات تىلەۋجانوۆ، جۇماقىن قايرامباەۆ، نۇرلان قيلىباەۆ، قوسان ماناپ، مەرەي بەكەجان، جومارت ورازىمبەتوۆ ت.ب. كوپتەگەن سۋرەتشىلەر بار. جالپى ەلىمىزدە مىقتى-مىقتى سۋرەتشىلەر وتە كوپ. جوعارىدا اتالعان، ودان بولەك باسقا دا سۋرەتشىلەردىڭ سۋرەتتەرىن كورسەم، ەرەكشە اسەرلى سەزىمدە بولامىن. ءوزىمنىڭ شابىتىم ويانعانداي جاقسى كوڭىل-كۇيدە، جاقسى ءبىر پوزيتسياعا ورنالاسامىن...


- ءوزىڭىز كارتينالارىڭىزدى ساتىلىمعا قوياسىز با؟ وعان دەگەن سۇرانىس قانداي؟

- ەندى مەن قازىر كوبىنەسە ساتىلىمعا قويىلاتىنداي سۋرەتتەر سالىپ جۇرگەن جوقپىن. ساتىلىمعا ءالى سۋرەت شىعارىپ كورمەدىم. جالپى ويىمدا بار.  قازاقستاننىڭ كوز تويماس كورىكتى جەرلەرىن، ماڭعىستاۋدىڭ اسەم تابيعاتىن سالىپ، قازىرگى ەمەس بۇرىنعى تاريحي تۇلعالاردىڭ پورترەتتەرىن سالىپ، ساتىلىمعا قويسام با دەگەن ويىم بار. بىراق، قازىر جارعا سالۋدان تاپسىرىس كەلگەن سايىن مەنىڭ  ۋاقىتىم كوبىنە بوساماي ءجۇر.

 - وسى تۇستا ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى سۋرەتشىلەردىڭ ەڭبەگىنە دەگەن قولداۋ مەن قىزىعۋشىلىق قاي دەڭگەيدە ەكەنىنە توقتالىڭىزشى؟ قازاقستانداعى سۋرەت ونەرىنىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيىنە كوڭىلىڭىز تولا ما؟

- جالپى سۋرەتشىلەرگە دەگەن قولداۋ وتە جاقسى، وتە كەرەمەت دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى ءبىزدىڭ جاقتا ونەر، مادەنيەت جاعى دامىماي، اقساڭداپ تۇر. ونى باعالايتىن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى دا قاتتى دامىعان دەپ ايتا المايمىن. كوپ سۋرەتشى دوستارىمنان ەستىگەنىم دە وسى، بىزدە وكىنىشكە قاراي قولداۋ قاتتى كورسەتىلمەگەن...

 - سۋرەتشى بولسام دەپ تالاپتانىپ جۇرگەن جاس سۋرەتشىلەرگە ايتار اقىل-كەڭەسىڭىز؟ 

- جالپى ايتار باستى كەڭەسىم: ادام ءوز-وزىڭە سەنۋى كەرەك! ول تالانتقا دا، ءوزىنىڭ ەڭبەگىنە دە، جالپى وزىڭە مۇلتىكسىز سەنۋى ءتيىس. ءبىر ءىستى باستايتىن كەزدە قورىقپاۋ كەرەك! ويتكەنى، قورقىنىش ادامنىڭ ءوزىنىڭ بويىنداعى بارلىق ونەردى دە، ىنتا-تالانتتى دا جويىپ جىبەرەدى. ادام تەك وزىنە سەنۋى كەرەك. ارى قاراي تالپىنا بەرسە، جوعارىعا قاراي ورمەلەي بەرسە، بيىككە شىعاتىنى ءسوزسىز!

 -  وزىڭىز ماشىقتاپ، بىلگەنىڭىزدى ۇيرەتىپ، دايىنداپ جۇرگەن شاكىرتتەرىڭىز بار ما؟

- بىلگەنىمدى ۇيرەتىپ جۇرگەن شاكىرتتەرىم بارشىلىق. ولاردىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى وتە جاقسى! دەڭگەيلەرى دە وزدەرىنىڭ جاسىنا سايكەس. ءتىپتى ءوزىنىڭ جاسىنان  اسىپ ءتۇسىپ، ءبىر ايتقاندى قاعىپ الىپ ۇيرەنەتىن، سۋرەتتى جاقسى سالاتىن دارىندى وقۋشىلارىم بار. بارعان جەرلەرىنەن ۇنەمى باس جۇلدە، ءبىرىنشى ورىن اكەلىپ، ابىرويىمدى كوككە كوتەرەتىن شاكىرتتەرىم بارىنا وتە قۋانامىن. باستى ماقساتىم – ەلىمىزگە شىن مانىسىندە ەڭبەگى سىڭەر وسىنداي كوپتەگەن شاكىرتتەر دايىنداۋ، سولاردى ونەر جولىنا بەيىمدەۋ، تاريحي ماڭىزى بار سۋرەتتەر سالۋ، وسى سۋرەتتەر ارقىلى زامانداستارىمىزدى ۇلتتىق بولمىسىمىزدى تەرەڭ تانىپ-بىلۋگە شاقىرۋ!


- سۇقباتىڭىزعا كوپ راقمەت! ويعا العان بارلىق ماقساتتارىڭىز ورىندالسىن! كەلەسى عاجايىپتارىڭىزدى اسىعا كۇتەمىز!

سۇحباتتاسقان: زارينا اشىربەك،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر