Älımhan Ermekovtıŋ öz dauysy jazylǧan taspanyŋ keibırı elge jetkızıldı

3461
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2025/05/43e31afc-50c0-4ba1-b74b-cb081b6d673c-960x500.jpeg?token=c31ae0b49620deb6d2f9bbdd5bdabd18

27 mamyr künı Qaraǧandy qalasyna Alaş ardaqtysy, qazaqtan şyqqan tūŋǧyş matematik professor, Alaş Orda ükımetınıŋ müşesı Älımhan Ermekovtıŋ tuǧan jienı Gaiane Arutiunovna (Simonian) Soi alǧaş ret taban tıredı. Būl tarihi sät  27–29 mamyr aralyǧynda ötetın halyqaralyq ǧylymi-mädeni şaralarmen tūspa-tūs keldı.

Osy aralyqta Qaraǧandyda «Älımhan Ermekov mūralarynyŋ tarihi maŋyzy» atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia ötkızılıp jatyr. 

Gaiane Arutiunovna 1969 jyly Qaraǧandy qalasynda düniege kelgen. Säbi kezınde ata-anasymen bırge Armeniiaǧa qonys audarǧan. Onyŋ anasy – Rauilia Ermekova, tehnika ǧylymdarynyŋ kandidaty, Armeniia Ǧylym akademiiasynda ūzaq jyldar eŋbek etken, al äkesı – Arutiun Simonian, KSRO-nyŋ eŋbek sıŋırgen energetigı, ırı qūrylys jobalarynyŋ jetekşısı bolǧan. Qazır Gaiane Almaty qalasynda tūrady, bırneşe joǧary bılım iesı, pedagog ärı qoǧamdyq belsendı. 

GAIаNENIŊ ARHİVINEN JETKEN MŪRALAR

Halyqaralyq ǧylymi-mädeni şarany ūiymdastyruşylardyŋ bırı, halyqaralyq jäne respublikalyq aqyndar aitystarynyŋ jüldegerı, aqyn, bard, qazaqtyŋ sary tentegı Quanyş Maqsūtov Gaianenıŋ elge keluıne ıltipatyn bıldırdı.

«Bügın – erekşe kün. Älımhan Ermekovtıŋ ūrpaǧy tuǧan topyraǧyna alǧaş ret taban tıredı. Būl – tarihi ädılettıktıŋ qalpyna keluı, ūrpaqtyŋ tamyrǧa qaita jalǧanuy. Gaiane – Alaştyŋ amanatyn arqalap kelgen tūlǧa», - dedı ol. 

Sondai-aq, aqyn Gaiane Alaş arysynyŋ būryn-soŋdy jariialanbaǧan sirek dünielerın alyp kelgenınmälımdedı. 

“Älımhan Ermekovtıŋ tuǧan jienı Gaiane hanymnyŋ jeke mūraǧatynan Alaş arysynyŋ būryn-soŋdy jariialanbaǧan sirek dünielerı tabyldy. Atap aitqanda, Älımhan Ermekovtıŋ qazaqşa oryndaǧan besık jyrynyŋ magnitofondyq jazbasy, sondai-aq qazaqtyŋ körnektı tūlǧalarymen bolǧan syrly sūhbattarynyŋ audiojazbalary men är kezeŋde tüsırılgen öte sirek fotosuretterı jaryq kördı», - dedı Quanyş Maqsūtov.

Onyŋ aituynşa, qazırgı taŋda būl qūndy arhivtık materialdar arnaiy mamandardyŋ kömegımen sifrlyq formatqa öŋdelıp, jūrtşylyq nazaryna ūsynuǧa daiyndalyp jatyr. 

«Būl ūlt tarihyna qosylar baǧa jetpes ruhani mūra bolmaq”, -

deidı Quanyş Maqsūtov. 

SAIаSİ QUǦYN-SÜRGIN QŪRBANDARYN ESKE ALU 

Gaiane hanymnyŋ sapary – Qaraǧandy oblysynda ötıp jatqan halyqaralyq konferensiia men mädeni şaralarmen bailanysty. Būl şaralar Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ 30 jyldyǧyna, saiasi quǧyn-sürgın qūrbandaryn eske alu künıne orai jäne Alaş ardaqtylary – Älımhan Ermekov,  Dämeş Ermekova-Jürgenova jäne Temırbek Jürgenovtıŋ ruhyna taǧzym retınde ūiymdastyryldy.

Is-şaralar aiasynda:

  • Qaraǧandy tehnikalyq universitetınde «Älımhan Ermekov mūralarynyŋ tarihi maŋyzy» atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia ötedı;
  • QarLAG muzeiıne sapar ūiymdastyrylady;
  • Säken Seifullin atyndaǧy teatrda  Alaş qairatkerlerınıŋ taǧdyryna arnalǧan spektakl qoiylady;
  • 29 mamyr künı qonaqtar men ǧalymdar Ermekov pen Jürgenovanyŋ tuǧan ölkelerı — Bylqyldaq pen Ämırhan qystauyna arnaiy barady.

«Būl – ūlttyŋ jadyn jaŋǧyrtu, Alaştyŋ amanatyn ūrpaqqa tabystau jolyndaǧy maŋyzdy qadam. Sol bır qasiettı ölkede kezınde Potanin, Qanyş Sätbaev syndy ūly tūlǧalar jürgen. Temırbek Jürgenov sol jerde Dämeş Ermekovany ūzatyp alǧan, qasyna küieu joldas etıp Janaidar Säduaqasovty ertken», - deidı Quanyş Maqsūtov.

Şaraǧa elımızge belgılı ǧalymdar men Alaştanuşy zertteuşıler – Tūrsyn Jūrtbai, Aigül Ismaq, Bürkıt Aiaǧan, Erkın Tıleş, Sūltan Jūmaǧūlov, Qyzylordadan kelgen arnaiy delegasiia, QHA qūrylymdarynyŋ ökılderı, BAQ pen jastar qatysty. Konferensiiada professor Aigül Ismaq Älımhan Ermekovtıŋ ǧylymi eŋbekterı men saiasi qyzmetıne tereŋ taldau jasaidy.

Aita keteiık, Älımhan Ermekov – qazaqtan şyqqan tūŋǧyş matematika professory, 1920 jyly Qazaqstan şekarasyn belgıleu mäselesınde Lenin bastaǧan komissiia aldynda tarihi röl atqarǧan tūlǧa. Ol matematikalyq terminologiiany qalyptastyrǧan, bügıngı IT salasyndaǧy ūǧymdardyŋ bastauynda tūrǧan ǧalym.

«Bız qazaq dep tudyq, qazaq dep öletın şyǧarmyz. Bızde odan basqa müdde de, maqsat ta, arman da bolǧan emes»  degen Ermekovtıŋ sözı bügıngı ūrpaqqa ösiet bolyp jettı.

Dana Nūrmūhanbet

«Adyrna»

Pıkırler