Byltyr Memleket basshysynyń «Ulttyq jobalar tizbesin bekitý týraly» Jarlyǵynyń aıasynda 10 naqty ulttyq joba anyqtalǵany belgili. Bulardyń qataryndaǵy shoqtyǵy bıik «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasy – úsh baǵyt, jeti mindet, jıyrma bir kórsetkish, alpys alty aýqymdy is-sharadan turatyn baǵdarlama. Ótken aptada qoǵamdyq sanany jańǵyrtý baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi oblystyq komıssııanyń otyrysynda «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasynyń Aqtóbe oblysynda júzege asyrylýy men bıylǵy jylǵa arnalǵan is-sharalar jospary qaraldy.
Oǵan beınebaılanys arqyly QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn úılestirý departamentiniń ókilderi, Aqtóbe qalasy jáne aýdan ákimderiniń orynbasarlary, aýdandyq ishki saıasat bólimderiniń basshylary, sondaı-aq BAQ ókilderi qatysty.
Jıynda aldymen beınebaılanys arqyly QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn úılestirý departamentiniń basshysy Ulyqbek Tnálıev ótken jyly Memleket basshysy bekitken «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasynyń maqsat-mindetteri týraly baıandap berdi.
— Bul jobanyń maqsaty – mádenı biregeılikti jańǵyrtý, ulttyq qundylyqtardy nasıhattaý arqyly qoǵamnyń mádenı deńgeıin, talǵamyn jáne rýhyn kóterý. Bul joba negizinen 3 baǵyttan jáne 7 mindetten turady. Joba aıasynda 66 aýqymdy is-shara ótkizý josparlanǵan. Atap aıtsaq, birinshi baǵyt – Elbasynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasynda kórinis tapqan qundylyqtardy odan ári damytý jáne memlekettik tildiń mártebesin kóterý. Kez-kelgen ulttyń rýhanı jańǵyrýy – onyń ana tilinen bastalýy kerek. Biz qazir memlekettik tildi bala-baqsha men mektep jasynan balalarǵa úıretý boıynsha kóptegen jobany bastadyq. Sebebi erteńgi qoǵamnyń beınesi – búgingi urpaq tárbıesindegi kóp dúnıege baılanysty. Sonymen qatar «Ulttyq tárbıe», «Kemel bolashaq», «Ulaǵatty urpaq» sııaqty jobalardy qolǵa alyp otyrmyz. Jalpy 2025 jylǵa deıin mádenı tárbıege qatysty jobalarmen mektep oqýshylaryn 100 paıyz qamtý maqsatyn qoıdyq. Ekinshi mańyzdy mindet – memlekettik tildiń qoldaný aıasyn keńeıtý. Memlekettik tilge degen qurmet – otbasyndaǵy tárbıeden jáne balabaqsha men mektepten bastalýy kerek. Sondyqta, bul máselede birqatar aýqymdy jobalar qarastyrylyp otyr. Atap aıtqanda, qazaq tilin oqytý boıynsha ınnovaııalyq IT-ónimder shyǵarý, orta bilim berýdiń tilge qatysty baǵdarlamalaryna ózgerister engizý, tehnıkalyq jáne kásiptik kolledjderde, JOO-da qazaq tilindegi oqýlyqtardyń jetkilikti bolýyn qamtamasyz etý jáne t.b.Bir sózben aıtqanda, maqsatymyz – qazaqtilin tek turmystyq qarym-qatynasta ǵana emes, ǵylym men bilimniń, bıznes pen áleýmettiń tiline aınaldyrý. Bul baǵytta Bilim jáne ǵylym Mınıstrligimen birigip aýqymdy jobalar iske asatyn bolady. Qoǵamnyń mádenı deńgeıin kóterip, óskeleń urpaqtyń shyǵarmashylyq jáne zııatkerlik áleýetin damytý boıynsha jalpy 38 joba qarastyrylyp otyr, — dedi ol.
Departament basshysynyń aıtýynsha, jobanyń ekinshi baǵyty «El Rýhy» dep atalady. Ol 5 naqty kórsetkish pen 13 is-sharadan turady. Bul baǵytqa mádenıet jáne sport mınıstrligi jaýapty. Negizgi maqsat – mádenıet salasyndaǵy qyzmetterdiń qarapaıym halyqqa qoljetimdiligin arttyrý, otandyq mádenı ónimderdi odan ary damytý.
Bul baǵyt boıynsha elimizde 2025 jylǵa deıin mádenı nysandardaǵy ınfraqurylymdy damytý, jańa mádenı nysandaryn salý kózdelgen. Bul maqsatta jalpy 250 jańa mádenıet obektisi salynyp, 1200 ǵımaratqa kúrdeli jóndeý júrgiziledi.
— Aldaǵy ýaqytta osy mádenı nysandaryndaǵy qyzmetterdiń halyqqa, sonyń ishinde alys aýyl turǵyndaryna qoljetimdiligin 92,5 paıyzǵa arttyrý, sondaı-aq, elimizdegi tarıhı-mádenı eskertkishterdi IýNESKO-nyń mádenıe mura tizimine engizý jumysy da jalǵasady. Al otandyq mádenı ónimderdi qoldaý boıynsha bıyl kınoprokattaǵy otandyq fılmderdiń úlesin 25 paıyzǵa deıin arttyrý josparlanýda. Elimizde «QazaqAnımaııa» shyǵarmashylyq birlestigi qurylatyn bolady. Onyń bazasynda 40 anımaııalyq fılm shyǵarý, osy saladaǵy 150 shyǵarmashylyq jobaǵa baıqaýlar, festıvaldar, memlekettik tapsyrys túrinde naqty qoldaý kórsetý kózdelip otyr, — deıdi ol.
Ulttyq jobanyń úshinshi baǵyty — jastardyń jańa múmkindikterine jol ashatyn «Táýelsizdik urpaqtary» jobasyn júzege asyrý. Bul baǵyt jastardyń rýhanı kemeldenip, kásibı jetilýin kózdeıtin úsh aýqymdy mindetti qamtıdy. Atap aıtqanda, 2025 jylǵa deıin jastardyń bazalyq suranystaryn sheshý, ıaǵnı, sapaly jáne qoljetimdi bilim berý, jumysqa ornalastyrý jáne turǵyn úımen qamtamasyz etý, jastardyń jan-jaqty damýyna quqyqtyq jaǵdaılar jasap, rýhanı-adamgershilik jáne otbasylyq qundylyqtarǵa baýlý, jastardy qoǵamdyq paıdaly isterge tartyp, básekege qabiletti urpaq tárbıesine jańa múmkindikter ashý máselelerin sheshý kózdelýde.
— Bul máselelerdi sheshý úshin 15 úlken joba qolǵa alynyp, nátıjesinde 8 naqty kórsetkishke jetetin bolamyz. Atalǵan jumystardyń nátıjesinde keminde 800 myń jastardy turǵyn úı jınaq júıesimen qamtý, turǵyn úı baǵdarlamalaryndaǵy jas otbasylardyń úlesin 25 paıyzǵa deıin jetkizý, jastardyń áleýmettik qyzmetterimen bir mıllıon adamǵa deıin qamtý, is bastap jatqan jastardyń ǵylym, aqparattyq tehnologııalar, medıa, bıznes, startap-jobalaryn qoldaý maqsatynda «Táýelsizdik urpaqtary» aıasynda 150 grant bólý, Eljastary mobıldi qosymshasy arqyly jastardy memlekettik qoldaý boıynshaaqparatpen qamtamasyz etý kózdelip otyr. Sondaı-aq NEET sanatynda jastardy qoldaý jónindegi sharalarǵa jeke toqtalyp ketkim keledi. Bul kórsetkishte biz jumyssyz júrgen jáne oqý oqymaıtyn jastar sanyn 5 paıyzǵa deıin tómendetýdi kózdep otyrmyz. Sonymen qatar volonterlik qozǵalystarǵa qatysatyn jastar sanyn 2 mıllıonǵa jetkizý, osy saladaǵy granttardy qarjylandyrýdy 1,5 esege arttyrý, «Jasyl El» jobasy aıasynda 30 myń jasty, sonyń ishinde 10 myń aýyl jastaryn jumysqa ornalastyrý, 1,5 mıllıon jasty buqaralyq sportpen qamtý josparlanýda, — dedi departament basshysy.
Otyrysta sondaı-aq «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» ulttyq jobasynyń negizgi baǵyttary týraly «Rýhanı jańǵyrý» qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýtynyń joba menedjeri
Rústem Qanapııanov baıandama jasady. Ol óz sózinde atalǵan jobanyń ár óńirde júzege asyrylý deńgeıi týraly ınstıtýt ókilderi arnaıy zertteýler júrgizilgenin aıtty.
Zertteýler nátıjesinde saýalnamaǵa qatysqan oblys turǵyndarynyń 22 paıyzy «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasymen jaqsy tanyspyn» dep jaýap berse, 31 paıyzy joba týraly estigenin jetkizgen. Al 46 paıyzy atalǵan baǵdarlamanyń qabyldanyp, júzege asyrylyp jatqanynan beıhabar ekendigin aıtqan.
Jıynda «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda oblysta atqarylǵan jáne aldaǵy jyldarǵa josparlanǵan sharalar týraly Aqtóbe oblystyq ishki saıasat basqarmasynyń basshysy Lázzat Orazbaeva, Aqtóbe oblystyq bilim basqarmasy basshysynyń orynbasary Nurgúl Bertileýova, Aqtóbe oblystyq mádenıet, arhıvter jáne qujattama basqarmasynyń óner jáne tarıhı-mádenı mura bóliminiń basshysy Janar Maqsutovalar aıtyp berdi.
Lázzat Orazbaevanyń aıtýynsha, byltyr «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn júzege asyrý maqsatynda oblysta 165 is-shara ótken. Oǵan 2 mlrd 170 mln 803 myń teńge qarjy bólingen. Sonyń ishinde «Týǵan jer» arnaıy jobasy sheńberinde oblystan shyqqan meenattardyń kómegimen barlyǵy 1 mlrd 77 mln 700 myń teńgege 480 joba júzege asyrylǵan.
— Oblysta «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasynyń negizgi qurylymyna sáıkes 3 baǵyt, 11 kórsetkish sheńberinde nysanaly ındıkatorlarǵa qol jetkizý úshin tıisti jumystar atqarylýda. Ulttyq joba aıasynda oblystyq ishki saıasat basqarmasy tarapynan baqylanatyn kórsetkishterge toqtalatyn bolsaq, byltyr «Halyqty «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń arnaıy jobalarymen jáne negizgi baǵyttarymen qamtý» kórsetkishi boıynsha óńirde 367 832 adam qamtylǵan. Sondaı-aq oblysta 12 000 jasqa jan-jaqty qoldaý kórsetilgen. Bıyl atalǵan baǵdarlama aıasynda 1 mıllıard 47 mıllıon 905 myń teńgege 364 jobany júzege asyrý josparlanýda, — dedi basqarma basshysy.
Onyń aıtýynsha, bıyl jyl basynda «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn ulttyq jańǵyrý kezeńine kóshirý jóninde 2022-2024 jyldarǵa arnalǵan 120 is-sharadan turatyn jol kartasy bekitilgen. Qazirgi tańda jol kartasy sheńberinde «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» ulttyq jobasynyń úsh baǵyty boıynsha óńirde birqatar jumystar júrgizilýde.
Otyrysta komıssııa músheleri baıandamashylarǵa óz saýaldaryn qoıyp, usynys-tilekterin bildirdi. Máselen, komıssııa múshesi, ólketanýshy Bekarystan Myrzabaı óńirde ulttyq joba aıasynda mektep oqýshylaryna ólketanýǵa baılanysty is-sharalar kóbirek ótkizilse degen usynysyn jetkizdi.
Otyrysty qorytyndylaǵan Aqtóbe oblys ákiminiń orynbasary Bulbul Eleýsinova jaýapty tulǵalardy ulttyq jobany júzege asyrýda belsendi túrde jumys jasaýǵa shaqyrdy.
— Qazirgi tańdaǵy eń basty másele — halyqtyń sanasynda ulttyq rýhty oıatý, jastardy patrıottylyqqa tárbıeleý. Sondyqtan árbir oblys turǵyny «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn bilýi kerek. Biz turǵyndarǵa bul joba aıasynda qandaı sharýalar atqarylyp jatqandyǵyn jan-jaqty jetkizip, kórsetýimiz qajet. Kóp jumys jasalyp jatyr, biraq sony halyqqa jetkizýde, nasıhattaýda áli de olqylyqtar bar. Biz osy olqylyqtardy joıyp, belsendi túrde eńbek etýge tıispiz, — dedi ol.
Aıta ketý kerek, oblysta «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń 5 jyldyǵyna oraı 4-14 sáýir aralyǵynda onkúndik ótkizýge arnaıy jospar jasaqtalyp, kólemdi is-sharalar uıymdastyrý kózdelip otyr. Sondaı-aq bıyl óńirde A.Baıtursynulynyń 150 jyldyǵyna oraı aǵartýshy-ǵalymnyń shyǵarmashylyǵyn zertteý, halyqty rýhanı bıiktikke shaqyrǵan ádebı muralaryn nasıhattaý baǵytynda keshendi is-sharalar uıymdastyrý, arnaıy brendbýkpen jumys jasaý, týǵan ólkeniń ádebıetin zertteýge baǵyttalǵan «Ádebı ólketaný» jobasy aıasynda is-sharalar ótkizý, mektep jasyndaǵy balalardy mádenı tárbıemen qamtý, «Ulaǵatty urpaq» mádenı-bilim berý onlaın platformasynyń jumystaryn uıymdastyrý josparlanyp otyr.
Danagúl BAIMUQASh,
«Adyrna» ulttyq portaly.
