2022 jyl elimizde "Balalar jyly" dep jarııalandy. Memleket basshysy elimizdiń erteńgi tutqasy, ultymyzdyń bolashaǵy sanalatyn óskeleń urpaqqa jol ashý úshin barlyq jaǵdaı jasalyp, jańa múmkindikter ashylýy kerektigin aıtqan bolatyn. Endi is júzinde Prezıdent tapsyrmasy naqty sheshimin taýyp otyr ma? Balalardyń bilim alýy men damýyna qandaı jaǵdaı jasalýda? Balalar ádebıeti memlekettik qoldaýǵa nege zárý? Is júzinde balalarǵa arnap qandaı bastamalar kóterilýi tıis? Bul suraqtardyń jaýabyn belgili aqyn, jazýshy, Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynyń múshesi Erbol BEIILHANNAN alǵan edik.
- «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» ulttyq jobasy aıasynda «Oqıtyn ult» jobasy iske qosyldy. Erbol myrza, tehnologııa beleń alǵan zamanda jas urpaqtyń kitapqa degen qyzyǵýshylyǵyn qalaı oıatamyz?
— Aqyl aıtýdan da uıalyp otyrmyn. Bizde nebir sózge sheshender bar. Qaı taqyrypqa salsań da qamshy saldyrmaıdy. Ámbebap maman. Sóz sapyrýdan, ádemi sóıleýden qoǵam damı ma?! Damysa biz damyr edik. Az sóılep, kóp oılanatyn, naqty iske kóshetin tehnokrat elge aınalýymyz kerek.
30 jylda qandaı baǵdarlama bolmady deshi!.. "Rýhanı jańǵyrý" deısiń be, "Oqıtyn ult" deısiń be sanyna jetý qıyn shyǵar. Osy baǵdarlamalardyń barlyǵynyń ultqa tolyq 30 paıyz paıdasy tıgen joq. Naýqanshyldyqpen ótti. Biraz pysyqaı men zııalysymaq shal-shaýqannyń maıshelpegeni aınaldy. Zertteý, zerdeleý bolǵan joq.
Jas urpaqqa kitap oqytý ońaı dúnıe emes. Jas urpaq kitap oqý úshin de el oqymysty, mádenıetti bolýy kerek. Úıde ata-ana, mektepte ustaz, tolyq qoǵam úlgi kórsetkeni durys. Bala kórgenin istep, qaıtalary anyq.
- Elimizde balalar ádebıeti qandaı kúıde? Búgingi qazaq qalamgerleriniń balalarǵa arnap jazǵan dúnıelerine kóńilińiz tola ma?
— "Balalar ádebıeti jyly" da naýqanshyldyqpen, qur sózben ótti. Memleket, arnaıy mınıstrlik, sol kezdegi mınıstr eshteńe jasaǵan joq. Qarjy bólinbedi. Qarjysyz balabaqsha, mektep, kitaphanalar kóp shara ótkizdi. Úlken sharalar ótkizýge múmkindik bolmady. Qarjy qolbaılaý. Qalamgerlerdiń jóni bólek. Bizde balalar ádebıetine qalam terbep júrgen qalamgerler óte kóp. Kóbi jastar. Nebir ǵajap shyǵarmalar, ıdeıalary bar. Ókinishke oraı, sol dúnıeler búldirshinderge jetpeı jatyr. Kitap shyǵarý qymbat, qalamgerde qarjy joq. Qoldaý az. Memleketten qoldaý bolsa, arnaıy qarjy bolsa balalarǵa arnap kóp dúnıeler jasaýǵa, jas urpaqty rýhanı túletýge bolady. Negiz bar.
- Qoǵam ishinde «Balalarǵa oqıtyn kitap joq, kóbi aýdarma. Qazirgi qazaq jazýshylarynyń súısinip oqıtyn shyǵarmalary az», - degen pikirdi jıi estımiz. Basty qatelik nede?
— Birjaqty pikir. Aýdarmalardyń da esh zııany joq. Bola bersin, kóbeıe bersin. Balalar jazýshysy da, oqıtyn dúnıe de jetkilikti. Tek oqyrmanǵa jetpeı jatyr. Jarnama da joq.
- 2022 jyl «Balalar jyly» dep jarııalandy. Ǵalamtordyń bási bıik turǵan tusta balalarǵa arnalǵan qazaqsha ári qyzyqty kontent jasaı aldyq pa? Qalaı oılaısyz?
— Jasaı almadyq. Biraq, bul jyly Balalar ádebıeti men balalar jazýshylaryna qozǵaý saldy. Seń qozǵaldy. Nemiz bar, nemiz joq ekenin bildik. Ne jazý kerek ekenin, balalardy qalaı qyzyqtyra alamyz sony túsindik.
- Qazirgi jańa býynnyń suranysy, jas oqyrmandarymyzdyń talǵamy qalaı? Olardy qandaı kitaptar qyzyqtyrady? Ne tolǵandyrady?
— Myń bas bolsa, myń túrli talǵam, oı bar. Sońǵy jyldary jastardy motıvaııalyq, detektıvtik, mıstıkalyq kitaptar men shyǵarmalar kóbirek qyzyqtyratynyn baıqap júrmin. Zaman tez ózgerip jatyr. Jastar da tezirek jetistikke qol jetkizgisi keledi. Motıvaııa kerek. Zamanyna qaraı adamy bolyp tur.
- Memleket basshysy «Balalarǵa erekshe nazar aýdarýymyz kerek», - degen pikir bildirdi. Búginde álemniń barlyq elderi jas urpaqtyń damýyna erekshe mán berip,«balalar teatry», «balalar kitaphanasy», «balalar mýltfılmi», «balalarǵa arnalǵan jýrnal, komıks, enıklopedııa», «balalarǵa arnalǵan tanymdyq saıt» syndy máselelerdi ult bolashaǵy úshin strategııalyq mańyzdy sanaıdy. Bizdiń elimizde osyndaı naqty bastamalardyń oryn alýyna ne kedergi?
— Ótken jyly dál osy taqyrypty kóterip, Mádenıet jáne sport mınıstrine 10 usynys aıttym, jazbasha joldadym. Usynys qaralmady. Bári mekemedegi birinshi basshyǵa baılanysty. Birinshi basshynyń osy taqyryptarǵa nıeti, qoldaýy joq pa, eshteńe oryndalmaıdy. Bitti. Bala - bizdiń bolashaǵymyz, erteńimiz. Negizi kapıtaldy osy balalarǵa quıǵan, balasyn órkenıetti qoǵamǵa búginnen tárbıelegen eldiń utary kóp. Ádemi sózden, on baǵdarlamadan paıdaly bir is artyq. Iske kóshetin, áreket jasaıtyn kez keldi.
— Suhbatyńyzǵa raqmet!
Zarına ÁShIRBEK,
"Adyrna" ulttyq portaly
