7 sáýir kúni «Ashyq NQA» portalynda jarııalanǵan «2022-2024 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly" zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizýler týraly qujatqa sáıkes Qazaqstannyń eks prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń qyzmetin qamtamasyz etýge 5,1 mıllıard teńge bólinbekshi. Onyń ishinde: Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasynyń Keńse jumysyna 2,6 mıllıard teńge, Elbasynyń qyzmetin qamtamasyz etýge 1,2 mıllıard teńge, Tuńǵysh Prezıdent kitaphanasynyń jumysyna 1,3 mıllıard teńge jumsalmaq. Zań jobasy sáýirdiń 21-ne deıin ótetin qoǵamdyq talqylaýǵa túsedi. Dál qazirgi qysyltaıań shaqta «zeınetker Nazarbaevqa» mundaı iri somany bólýdiń keregi ne? Bul másele jóninde Adyrna.kz tilshisine suhbat bergen saıasatkerler óz pikirlerin bildirgen edi.
Baltash TURSYMBAI, saıasatker, qoǵam qaıratkeri:
«NAZARBAEV BAI MEMLEKETTI QARYZǴA BATYRDY»
«Bıýdjetten bólinip jatqan aqshany "Nazarbaevtyń kitaphanasyna, Elbasy júrip turady, anaý-mynaý degenge" myna bizdiń daraqy depýtattar, sosyn tereń oılamaıtyn úkimet aqsha bólip otyr. Oǵan qandaı qarjy kerek? Ol ózi dúnıejúzine «men endi zeınetkermin» dep jar saldy emes pe. Minekeı, jazda 82-ge keledi. Sondyqtan 82-ge kelgen adamǵa nendeı kitaphana kerek? Nendeı taǵy da basqa qyzmetter kerek? Myna bizderge ortasha eseppen qansha zeınetaqy tólese, oǵan da sonshama zeınetaqyny tóleý kerek te, sodan keıin Nazarbaevqa myna bıýdjetten aqsha bólýdi toqtatýymyz tıis! Uıat, ysyrap! Eger dúnıejúzi elderin alyp qaraıtyn bolsaq, bizdiń Qazaqstan memleketi eń baı memleket, alaıda Nazarbaev sol baı memleketti qaryzǵa batyrdy. Qazir 170 mıllıardtaı shetelge qaryzbyz. Ony halyq bolyp tóleýimiz kerek. Bul aqshany Nazarbaev emes, bizdiń balalarymyz, nemerelerimiz tóleıdi...»
Saıasatkerdiń aıtýynsha, Nazarbaev áýletiniń adamdary kem degende 1 mıllıardtan astam dollardy shetelge shyǵaryp alǵan.
«Osy aqshany ákelsin! Qoısyń ornyna. Quısyn. Al endi taǵy da shýlatyp myna bıýdjetten aqsha bólip otyr. Iá, Nazarbaev anaý kitaphanada otyr. Ony ózi jasady. Jaraıdy endi ol kitaphanany bıýdjetke engizsin, kitaphananyń ishinde 10-15 ten artyq kisi jumys istemeıdi. Solarǵa jalaqy tólesin, kúzetshilerge de jalaqy bersin. Sodan keıin eger túbi qandaı da bir remont kerek bolsa bıýdjetten remont jasasyn. Al endi oǵan ne úshin kitaphana kerek, ne úshin keńse kerek? Qaıda ushady? Qaıda barady? Nesi bar? Zeınetkersiń be? Demal. Qarapaıym halyqpen birlesip, ortaq ushaqqa minsiń. Reısovyı ushaqty paıdalanyp, sonymen demalysqa barsyń. Teńiz jaǵasynda otyrǵysy kelse, halyqpen birge Túrkııaǵa, Dýbaıǵa barsyń, Abý-Dabıge barsyń. Ol jaqqa da ushaqtar ushady. Al endi ol bolsa, memlekettiń ushaǵyn minip alyp, shaıqap júr. Endi osynyń bárin qoıý kerek qoı».
Saıasatkerdiń aıtýynsha, Nazarbaevqa bıýdjetten aqsha bólýdi dereý toqtatýymyz tıis!
«BUNYŃ BARLYǴYN DEREÝ TOQTATYP, HALYQ BOLYP QOL JINAÝYMYZ KEREK!
«Biz endi qashan esimizdi jıyp, el bolamyz? Esimizdi jıyp, el bolýymyz úshin mynany qoıý kerek! Nazarbaevqa báleń mıllıard, myna jerge báleń mıllıard, nendeı mıllıard? Ne jasapty ol qazaq úshin? Qazaqty qaryzǵa batyryp, halyqty qaıyrshy qyldyryp, qańǵyrtyp jiberdi! Sol úshin oǵan taǵy da birneshe jyl 2022-2024 qarjy tóleý kerek pe? Bunyń barlyǵyn dereý toqtatý kerek, qoıý kerek! «Toqtatyńdar anaý bıýdjettegi aqshany» - dep halyq bolyp osyǵan kirisip, qol jınaýymyz kerek! Sol kezde bul toqtaıdy. Istep jatqan tirlikteri óte uıat...»
Dos KÓShIM, saıasattanýshy, qoǵam belsendisi:
«NAZARBAEV QURMET KÓRSETETINDEI MAŃYZDY NE ISTEDI SONShAMA?»
«Eger Nazarbaevqa jáı qyzmeti úshin ǵana osynshama mıllıardaǵan aqsha bólinetin bolsa, onda bul sózsiz halyqqa túsiniksiz bolady. Nelikten oǵan osynsha aqsha berip otyr?! Bul jerde eki másele bar. Birinshi másele: mindetti túrde 30 jyl ishinde halyqtyń kóńilinen shyǵatyndaı jumys jasamaǵan prezıdentke nege osyndaı aqsha beredi? - degen halyqtyń renishi bolady. Shynymen, ol osyndaı qurmet kórsetetindeı mańyzdy ne istedi sonshama?! Ekinshi másele: osyndaı aqshany bólgen kúnniń ózinde Nazarbaev qoǵamnan qalys qalmaı soǵan aralasyp, belgili bir jumystar atqaryp júr me? - degen másele. Osyndaı eki zańdy suraq týyndaıdy. Men osy eki suraqqa da negatıvti jaýap berer edim».
Saıasattanýshynyń aıtýynsha, Nazarbaevqa 30 jyl boıy qurmet kórsetip, oǵan memlekettiń aqshasyn bólip, bılikte ustap otyrýdyń qajeti joq edi.
«ZEINETKER IELIGINDEGI MÚLIKTERDIŃ BÁRIN MEMLEKET QAITARYP ALÝY KEREK»
«Óıtkeni, Nazarbaevtyń jasaǵan isi, atqarǵan jumysy Qazaqstandy belgili bir ushpaqqa kótermegeni aıdan anyq. Ekinshiden, «ol úlken bir qyzmet jasap jatyr, onyń qasynda qanshama adamdar bar, oǵan osynshama aqsha bólinýi kerek» degen nárseni taǵy kórmeı otyrmyz. Sebebi, ol «men zeınetkermin» dep ashyq aıtty. Ol zeınetaqy aqshasyn alyp otyr. Árıne, múmkin óz ıeliginde kóligi, saıabaǵy, bir úıi qalatyn ta shyǵar. Boldy. Odan basqa zeınetker ıeligindegi múlikterdiń bárin memleket qaıtaryp alýy kerek».
Rysbek SÁRSENBAI, saıasatker, qoǵam qaıratkeri:
«TOQAEV ÓZINIŃ USTAZYNA LAIYQTY MYQTY ShÁKIRT BOLǴANYN DÁLELDEDI»
«Gınness rekordtar kitabyna jazý úshin zeınetkerge osyndaı qarajat bólý degenimiz óte kerek nárse. Mynaý «zeınetkerlerge qamqorlyq jasaý máselesi» osynaý Gınnesstegi rekordtar kitabyna engizilse, onda Nazarbaevtyń da aty shyǵady, Qazaqstannyń da aty shyǵady. Al Qazaqstan da, Nazarbaev ta qashan da óz ataǵyn shyǵarýǵa qumar. Sondyqtan Toqaev óte durys istep otyr. Ol qansha degenmen Nazarbaevtyń shákirti ǵoı. Minekı, óziniń ustazyna laıyqty myqty shákirt bolǵanynyń dáleli retinde quptaımyz! Jaraısyń, Toqaev! Bul óte tańdanatyndaı nárse. Buny osylaı tek mazaqtap aıtpasaq, sereznyı áńgime aıtý degen múldem durys bolmaıdy. Ózimizdi-ózimiz mazaqtap, óz-ózimizge kúletin qoǵamda ómir súrip jatyrmyz ǵoı. Nazarbaev anadaı, mynadaı dep aıtý, túsindirý, tipti ony aqtaý, jaqtaý nemese dattaý eshqandaı da kerek emes».
Qoǵam qaıratkeriniń aıtýynsha, bul bizdiń aqymaqtyǵymyzdyń eń jaqsy kórsetkishi.
«AQShANY JELGE UShYRÝ - NAZARBAEVQA ÓTE JARASYMDY!»
«Óıtkeni, Nazarbaevtan qoǵamǵa, memleketke eshqandaı paıda joq. Sonshama zııankestik jasaý, aqshany jelge ushyrý degenimiz - Nazarbaevqa óte jarasymdy! Óıtkeni, ol 30 jyl memleketti basqarǵan kezinde qanshama mıllıardtardy jelge ushyrdy, neshe túrli sımpozıýmdar, dinbasylarynyń jıyndaryn, EKSPO, spartakıadalar ótkizdi jáne t.b. Halyqqa, jalpy adamzatqa eshqandaı paıda ákelmeı, qur bosqa aqshany jelge ushyrdy. Bul halyqqa degen jany ashymastyqtyń, qarajatty jeke bastyq múddege qalaı bolsa solaı jumsaýdyń eń bir soraqy kórinisi».
«JAŃA QAZAQSTAN» EMES «KERI KETKEN QAZAQSTAN»
Rysbek Sársenbaıdyń pikirinshe, Qazaqstandy «Jańa Qazaqstan» demeý kerek, «Keri ketken Qazaqstan» deý kerek.
«Óıtkeni, ilgerileý joq. Jańalyq joq. Tek qana keri ketip baramyz. Halyqtyń áleýmettik jaǵdaıy, ekonomıkalyq jaǵdaıy, saıası turǵydan, qaı jaǵynan alyp qarasaq ta, ol «Keri ketken Qazaqstan». «Jańa Qazaqstan» dep ózderin-ózderi mazaqtap otyr. «Jańa Qazaqstan» degen ataý anaý Ámirjan Qosanovqa, Aıdos Sarymǵa, solardyń tobyna jarasymdy bolatyn. Olar «Jańa Qazaqstan» quramyz dep biraz jerge bardy. Bılik solardyń ıdeıasyn paıdalanyp, soǵan maldanyp otyr».
«TOQAEVTYŃ KEÝDESINDE JAN JOQ, OL TEK QANA SÁNDIK ÚShIN TURǴAN ÁDEMI JIHAZ»
«Áblıazovtar Toqaevty «jıhazǵa» teńeıdi ǵoı. Ol bul jerde jáı ǵana ádemi jıhaz. Keýdede jan joq, oı joq, maqsat joq, namys joq, jiger joq, áreket joq. Tek qana sándik úshin turǵan nárse. Al prezıdent ondaı bolmaýy kerek. Prezıdent degen eldiń basshysy, burynǵy handar, patshalardy eske túsireıikshi. Osy laýazymdy sol kezderi qaraıtyn bolsaq, olar minezdi, tabandy bolǵan. Memleketti basqarý degenimiz úlken jaýapkershilik. Sondyqtan bılikke barǵan adam oǵan laıyqty bolýy tıis»
Rysbek Sársenbaıdyń aıtýynsha, qazirgi qazaq halqynyń saıası saýaty artyp, kózi ashylyp, qoǵam burynǵydan góri ashyq bola tústi.
«DEPÝTATTARDA TAÝYQTYŃ MIYNDAI MI JOQ!»
«Bizdiń halyq olardy «salaqtatyp moınymyzda qashanǵa deıin otyrasyńdar» dep ıyqtan túsirip laqtyryp tastaıtyn jaǵdaıda otyr. Mundaı qarajatty Toqaev óz qaltasynan alyp bermeıdi. Qarajat máselesin sheshetin, bekitetin Parlament otyr. Toqaevtan bólek qansha depýtat otyr, qansha senator otyr. Solardyń barlyǵynda demek taýyqtyń mıyndaı mı joq. Olardyń barlyǵy kileń taýyqtar...»
Saıasatkerdiń paıymdaýynsha, bunyń barlyǵy jáıdan-jáı emes. Olardyń arasynda áli de tartys júrip jatyr.
«TOQAEV NAZARBAEVQA QARSY MINEZ KÓRSETE ALMAIDY, ONYŃ BYLYQTARY BAR»
«Áli de bular (Nazarbaev pen Toqaev – red) bir-birimen qyrqysyp, pyshaqtasyp otyr. Ekeýiniń arasynda jáne ekeýiniń tobynyń arasynda tartys júrip jatyr. Toqaev ta óziniń tobyn tartyp, jınaqtap otyr. Al anaý berilgisi kelmeıdi. Eger Toqaevtyń ózi taza adam bolsa, eger ony halyq saılaǵan prezıdent bolsa, onyń áreketi basqasha bolar edi. Ol minez kórsete alar edi. Al Toqaevtyń óziniń de bir kompromattary bar. Mundaı áreket jasaı almaýy sol óziniń bir bylyqtarynyń bolýynan... Máselen, ol óziniń keńesshisi bolǵan adamdy memlekettik qupııany ashty, satqyndyq jasady dep sottady ǵoı. Onyń bylyqtaryna osyny jatqyzýǵa bolady. Bunyń sondaıǵa qatysy bolýy múmkin. Ózi memlekettik qupııany ashyp qoıdy ma, ashyq aýyzdanyp qoıdy ma, basqa birdene búldirip qoıdy ma, sondaı jaǵdaılary bar. Onyń da balasy bar, balasynyń bıznesi bar degen sııaqty ǵoı».
Zarına ÁShIRBEK,
«Adyrna» ulttyq portaly
