7 säuır künı «Aşyq NQA» portalynda jariialanǧan «2022-2024 jyldarǧa arnalǧan respublikalyq biudjet turaly" zaŋǧa özgerıster men tolyqtyrular engızuler turaly qūjatqa säikes Qazaqstannyŋ eks prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qyzmetın qamtamasyz etuge 5,1 milliard teŋge bölınbekşı. Onyŋ ışınde: Qazaqstan Respublikasy Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasynyŋ Keŋse jūmysyna 2,6 milliard teŋge, Elbasynyŋ qyzmetın qamtamasyz etuge 1,2 milliard teŋge, Tūŋǧyş Prezident kıtaphanasynyŋ jūmysyna 1,3 milliard teŋge jūmsalmaq. Zaŋ jobasy säuırdıŋ 21-ne deiın ötetın qoǧamdyq talqylauǧa tüsedı. Däl qazırgı qysyltaiaŋ şaqta «zeinetker Nazarbaevqa» mūndai ırı somany böludıŋ keregı ne? Būl mäsele jönınde Adyrna.kz tılşısıne sūhbat bergen saiasatkerler öz pıkırlerın bıldırgen edı.
Baltaş TŪRSYMBAI, saiasatker, qoǧam qairatkerı:
Baltaş TŪRSYMBAI, saiasatker, qoǧam qairatkerı:
«NAZARBAEV BAI MEMLEKETTI QARYZǦA BATYRDY»
«Biudjetten bölınıp jatqan aqşany "Nazarbaevtyŋ kıtaphanasyna, Elbasy jürıp tūrady, anau-mynau degenge" myna bızdıŋ daraqy deputattar, sosyn tereŋ oilamaityn ükımet aqşa bölıp otyr. Oǧan qandai qarjy kerek? Ol özı düniejüzıne «men endı zeinetkermın» dep jar saldy emes pe. Mınekei, jazda 82-ge keledı. Sondyqtan 82-ge kelgen adamǧa nendei kıtaphana kerek? Nendei taǧy da basqa qyzmetter kerek? Myna bızderge ortaşa eseppen qanşa zeinetaqy tölese, oǧan da sonşama zeinetaqyny töleu kerek te, sodan keiın Nazarbaevqa myna biudjetten aqşa böludı toqtatuymyz tiıs! Ūiat, ysyrap! Eger düniejüzı elderın alyp qaraityn bolsaq, bızdıŋ Qazaqstan memleketı eŋ bai memleket, alaida Nazarbaev sol bai memlekettı qaryzǧa batyrdy. Qazır 170 milliardtai şetelge qaryzbyz. Ony halyq bolyp töleuımız kerek. Būl aqşany Nazarbaev emes, bızdıŋ balalarymyz, nemerelerımız töleidı...»Saiasatkerdıŋ aituynşa, Nazarbaev äuletınıŋ adamdary kem degende 1 milliardtan astam dollardy şetelge şyǧaryp alǧan.
«Osy aqşany äkelsın! Qoisyŋ ornyna. Qūisyn. Al endı taǧy da şulatyp myna biudjetten aqşa bölıp otyr. İä, Nazarbaev anau kıtaphanada otyr. Ony özı jasady. Jaraidy endı ol kıtaphanany biudjetke engızsın, kıtaphananyŋ ışınde 10-15 ten artyq kısı jūmys ıstemeidı. Solarǧa jalaqy tölesın, küzetşılerge de jalaqy bersın. Sodan keiın eger tübı qandai da bır remont kerek bolsa biudjetten remont jasasyn. Al endı oǧan ne üşın kıtaphana kerek, ne üşın keŋse kerek? Qaida ūşady? Qaida barady? Nesı bar? Zeinetkersıŋ be? Demal. Qarapaiym halyqpen bırlesıp, ortaq ūşaqqa mınsıŋ. Reisovyi ūşaqty paidalanyp, sonymen demalysqa barsyŋ. Teŋız jaǧasynda otyrǧysy kelse, halyqpen bırge Türkiiaǧa, Dubaiǧa barsyŋ, Abu-Dabige barsyŋ. Ol jaqqa da ūşaqtar ūşady. Al endı ol bolsa, memlekettıŋ ūşaǧyn mınıp alyp, şaiqap jür. Endı osynyŋ bärın qoiu kerek qoi».Saiasatkerdıŋ aituynşa, Nazarbaevqa biudjetten aqşa böludı dereu toqtatuymyz tiıs!
«BŪNYŊ BARLYǦYN DEREU TOQTATYP, HALYQ BOLYP QOL JİNAUYMYZ KEREK!
«Bız endı qaşan esımızdı jiyp, el bolamyz? Esımızdı jiyp, el boluymyz üşın mynany qoiu kerek! Nazarbaevqa bäleŋ milliard, myna jerge bäleŋ milliard, nendei milliard? Ne jasapty ol qazaq üşın? Qazaqty qaryzǧa batyryp, halyqty qaiyrşy qyldyryp, qaŋǧyrtyp jıberdı! Sol üşın oǧan taǧy da bırneşe jyl 2022-2024 qarjy töleu kerek pe? Būnyŋ barlyǧyn dereu toqtatu kerek, qoiu kerek! «Toqtatyŋdar anau biudjettegı aqşany» - dep halyq bolyp osyǧan kırısıp, qol jinauymyz kerek! Sol kezde būl toqtaidy. Istep jatqan tırlıkterı öte ūiat...»Dos KÖŞIM, saiasattanuşy, qoǧam belsendısı:
«NAZARBAEV QŪRMET KÖRSETETINDEI MAŊYZDY NE ISTEDI SONŞAMA?»
«Eger Nazarbaevqa jäi qyzmetı üşın ǧana osynşama milliardaǧan aqşa bölınetın bolsa, onda būl sözsız halyqqa tüsınıksız bolady. Nelıkten oǧan osynşa aqşa berıp otyr?! Būl jerde ekı mäsele bar. Bırınşı mäsele: mındettı türde 30 jyl ışınde halyqtyŋ köŋılınen şyǧatyndai jūmys jasamaǧan prezidentke nege osyndai aqşa beredı? - degen halyqtyŋ renışı bolady. Şynymen, ol osyndai qūrmet körsetetındei maŋyzdy ne ıstedı sonşama?! Ekınşı mäsele: osyndai aqşany bölgen künnıŋ özınde Nazarbaev qoǧamnan qalys qalmai soǧan aralasyp, belgılı bır jūmystar atqaryp jür me? - degen mäsele. Osyndai ekı zaŋdy sūraq tuyndaidy. Men osy ekı sūraqqa da negativtı jauap berer edım».Saiasattanuşynyŋ aituynşa, Nazarbaevqa 30 jyl boiy qūrmet körsetıp, oǧan memlekettıŋ aqşasyn bölıp, bilıkte ūstap otyrudyŋ qajetı joq edı.
«ZEINETKER İELIGINDEGI MÜLIKTERDIŊ BÄRIN MEMLEKET QAITARYP ALUY KEREK»
«Öitkenı, Nazarbaevtyŋ jasaǧan ısı, atqarǧan jūmysy Qazaqstandy belgılı bır ūşpaqqa kötermegenı aidan anyq. Ekınşıden, «ol ülken bır qyzmet jasap jatyr, onyŋ qasynda qanşama adamdar bar, oǧan osynşama aqşa bölınuı kerek» degen närsenı taǧy körmei otyrmyz. Sebebı, ol «men zeinetkermın» dep aşyq aitty. Ol zeinetaqy aqşasyn alyp otyr. Ärine, mümkın öz ielıgınde kölıgı, saiabaǧy, bır üiı qalatyn ta şyǧar. Boldy. Odan basqa zeinetker ielıgındegı mülıkterdıŋ bärın memleket qaitaryp aluy kerek».Rysbek SÄRSENBAI, saiasatker, qoǧam qairatkerı: «TOQAEV ÖZINIŊ ŪSTAZYNA LAIYQTY MYQTY ŞÄKIRT BOLǦANYN DÄLELDEDI»
«Ginness rekordtar kıtabyna jazu üşın zeinetkerge osyndai qarajat bölu degenımız öte kerek närse. Mynau «zeinetkerlerge qamqorlyq jasau mäselesı» osynau Ginnesstegı rekordtar kıtabyna engızılse, onda Nazarbaevtyŋ da aty şyǧady, Qazaqstannyŋ da aty şyǧady. Al Qazaqstan da, Nazarbaev ta qaşan da öz ataǧyn şyǧaruǧa qūmar. Sondyqtan Toqaev öte dūrys ıstep otyr. Ol qanşa degenmen Nazarbaevtyŋ şäkırtı ǧoi. Mıneki, özınıŋ ūstazyna laiyqty myqty şäkırt bolǧanynyŋ dälelı retınde qūptaimyz! Jaraisyŋ, Toqaev! Būl öte taŋdanatyndai närse. Būny osylai tek mazaqtap aitpasaq, sereznyi äŋgıme aitu degen müldem dūrys bolmaidy. Özımızdı-özımız mazaqtap, öz-özımızge kületın qoǧamda ömır sürıp jatyrmyz ǧoi. Nazarbaev anadai, mynadai dep aitu, tüsındıru, tıptı ony aqtau, jaqtau nemese dattau eşqandai da kerek emes».Qoǧam qairatkerınıŋ aituynşa, būl bızdıŋ aqymaqtyǧymyzdyŋ eŋ jaqsy körsetkışı.
«AQŞANY JELGE ŪŞYRU - NAZARBAEVQA ÖTE JARASYMDY!»
«Öitkenı, Nazarbaevtan qoǧamǧa, memleketke eşqandai paida joq. Sonşama ziiankestık jasau, aqşany jelge ūşyru degenımız - Nazarbaevqa öte jarasymdy! Öitkenı, ol 30 jyl memlekettı basqarǧan kezınde qanşama milliardtardy jelge ūşyrdy, neşe türlı simpoziumdar, dınbasylarynyŋ jiyndaryn, EKSPO, spartakiadalar ötkızdı jäne t.b. Halyqqa, jalpy adamzatqa eşqandai paida äkelmei, qūr bosqa aqşany jelge ūşyrdy. Būl halyqqa degen jany aşymastyqtyŋ, qarajatty jeke bastyq müddege qalai bolsa solai jūmsaudyŋ eŋ bır soraqy körınısı».
«JAŊA QAZAQSTAN» EMES «KERI KETKEN QAZAQSTAN»
Rysbek Särsenbaidyŋ pıkırınşe, Qazaqstandy «Jaŋa Qazaqstan» demeu kerek, «Kerı ketken Qazaqstan» deu kerek.«Öitkenı, ılgerıleu joq. Jaŋalyq joq. Tek qana kerı ketıp baramyz. Halyqtyŋ äleumettık jaǧdaiy, ekonomikalyq jaǧdaiy, saiasi tūrǧydan, qai jaǧynan alyp qarasaq ta, ol «Kerı ketken Qazaqstan». «Jaŋa Qazaqstan» dep özderın-özderı mazaqtap otyr. «Jaŋa Qazaqstan» degen atau anau Ämırjan Qosanovqa, Aidos Sarymǧa, solardyŋ tobyna jarasymdy bolatyn. Olar «Jaŋa Qazaqstan» qūramyz dep bıraz jerge bardy. Bilık solardyŋ ideiasyn paidalanyp, soǧan maldanyp otyr».
«TOQAEVTYŊ KEUDESINDE JAN JOQ, OL TEK QANA SÄNDIK ÜŞIN TŪRǦAN ÄDEMI JİHAZ»
«Äbliazovtar Toqaevty «jihazǧa» teŋeidı ǧoi. Ol būl jerde jäi ǧana ädemı jihaz. Keudede jan joq, oi joq, maqsat joq, namys joq, jıger joq, äreket joq. Tek qana sändık üşın tūrǧan närse. Al prezident ondai bolmauy kerek. Prezident degen eldıŋ basşysy, būrynǧy handar, patşalardy eske tüsıreiıkşı. Osy lauazymdy sol kezderı qaraityn bolsaq, olar mınezdı, tabandy bolǧan. Memlekettı basqaru degenımız ülken jauapkerşılık. Sondyqtan bilıkke barǧan adam oǧan laiyqty boluy tiıs»Rysbek Särsenbaidyŋ aituynşa, qazırgı qazaq halqynyŋ saiasi sauaty artyp, közı aşylyp, qoǧam būrynǧydan görı aşyq bola tüstı.
«DEPUTATTARDA TAUYQTYŊ MİYNDAI Mİ JOQ!»
«Bızdıŋ halyq olardy «salaqtatyp moinymyzda qaşanǧa deiın otyrasyŋdar» dep iyqtan tüsırıp laqtyryp tastaityn jaǧdaida otyr. Mūndai qarajatty Toqaev öz qaltasynan alyp bermeidı. Qarajat mäselesın şeşetın, bekıtetın Parlament otyr. Toqaevtan bölek qanşa deputat otyr, qanşa senator otyr. Solardyŋ barlyǧynda demek tauyqtyŋ miyndai mi joq. Olardyŋ barlyǧy kıleŋ tauyqtar...»Saiasatkerdıŋ paiymdauynşa, būnyŋ barlyǧy jäidan-jäi emes. Olardyŋ arasynda älı de tartys jürıp jatyr.
«TOQAEV NAZARBAEVQA QARSY MINEZ KÖRSETE ALMAIDY, ONYŊ BYLYQTARY BAR»
«Älı de būlar (Nazarbaev pen Toqaev – red) bır-bırımen qyrqysyp, pyşaqtasyp otyr. Ekeuınıŋ arasynda jäne ekeuınıŋ tobynyŋ arasynda tartys jürıp jatyr. Toqaev ta özınıŋ tobyn tartyp, jinaqtap otyr. Al anau berılgısı kelmeidı. Eger Toqaevtyŋ özı taza adam bolsa, eger ony halyq sailaǧan prezident bolsa, onyŋ äreketı basqaşa bolar edı. Ol mınez körsete alar edı. Al Toqaevtyŋ özınıŋ de bır kompromattary bar. Mūndai äreket jasai almauy sol özınıŋ bır bylyqtarynyŋ boluynan... Mäselen, ol özınıŋ keŋesşısı bolǧan adamdy memlekettık qūpiiany aşty, satqyndyq jasady dep sottady ǧoi. Onyŋ bylyqtaryna osyny jatqyzuǧa bolady. Būnyŋ sondaiǧa qatysy boluy mümkın. Özı memlekettık qūpiiany aşyp qoidy ma, aşyq auyzdanyp qoidy ma, basqa bırdene büldırıp qoidy ma, sondai jaǧdailary bar. Onyŋ da balasy bar, balasynyŋ biznesı bar degen siiaqty ǧoi».
Zarina ÄŞIRBEK,
«Adyrna» ūlttyq portaly
