Türkımenstandaǧy "tyiym": genderlık teŋdık qaida?

4458
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2022/05/52-620x364-1.jpg
Türkımenstannyŋ jaŋa Prezidentı Serdar Berdımūhamedov äielderge tyrnaq jabystyryp, kırpıgın ūzartuǧa, şaş boiauǧa, keşkı mezgılde syrtqy şyǧuyna tyiym saldy. Endı Türkımenstannyŋ äielderı böten er adammen bır kölıkke otyra almaidy, tıptı,  plastikalyq operasiia jasatularyna da bolmaidy, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly tılşısı.
Serdar Berdımūhamedov biyl nauryz aiynda sailauşylardyŋ 72 paiyz dauysymen jeŋıske jetıp, Prezident bolǧan edı. Ol — būrynǧy Türkımenstan basşysy Gurbanguly Berdımūhamedovtyŋ ūly. Äkesınıŋ ornyn basqan jaŋa basşy taqqa otyrǧan boida elde jaŋa zaŋdar şyǧara bastady. Onyŋ ışınde äleumettık jelılerde keŋ talqylanyp jatqany — äielderge qatysty erejeler.
Türkımenstannyŋ tūrǧyndary Prezidenttıŋ būl "qylyǧyna" özara narazylyq ta tanytqan. Degenmen soŋǧy aptalarda ereje būzǧan ondaǧan äiel jūmystan quylypty. Al sarapşylar bolsa, Prezidenttıŋ "jaŋa erejelerı" qoǧam narazylyǧyn tuǧyzuy mümkın ekendıgın aitady.
Endı qaraŋyz, qai kezeŋde de äiel adamdar sūlu, jinaqy jäne sändı jürıp-tūrudy qūptaǧan. Bügıngı damyǧan zamanda äielderdıŋ boianyp jüruıne, kölık jürgızıp, köşege şyǧuyna tyiym salu, tıptı, şekten asqan äreket deuge bolady. Sebebı 21-ǧasyrda äielderge  mūndai "qysym" jasau olardyŋ genderlık qūqyǧyn būzu bolyp sanalady. Jaŋa Prezidenttıŋ būl äreketıne qarsy şyqqan türkımen belsendısı, Türkiiada tūratyn Dursoltan Taganova türkımenstandyq äieldermen qatar eldegı tūrǧyndardyŋ köbı būl tyiymdarǧa narazylyq bıldırıp jatqandyǧyn jetkızgen.
Eŋ qyzyǧy, jaŋadan sailanǧan Prezident engızgen şekteuler jaily būl elde eşqandai resmi mälımdeme nemese tüsındırme bolmaǧan. Qazırgı taŋda jergılıktı bilık ökılderı men qūqyq qorǧau organdary qyzmetkerlerı äielderge tyiym salǧan qūjattyŋ köşırmesın körsetuden nemese mūndai şeşımnıŋ sebebın tüsındıruden bas tartyp jatqan körınedı. Qalai bolǧanda da būl elde äielderdıŋ qūqyǧyn qorǧaityn zaŋ joq. Bolǧan künde de jaŋa Prezident oǧan jol bermeitın tärızdı. Türkımenstandaǧy jaǧdaidy körıp, qazaqstandyq äielderdıŋ "baǧy" bes elı ekenın tüsındık. Sebebı bızdıŋ elımızde äielderdıŋ qūqyǧyna şekteu qoiylmaǧan. Qazaqstanda şaş boiatu men kırpık jalǧau bylai tūrsyn, äielder kölık te jürgızedı, türlı ota da jasatady, şetelde emın-erkın qydyryp jüre alady,  tıptı, jynysty da auystyruǧa "rūqsat" berıp qoidy. Ärine, şekteu qoimau osylardyŋ barlyǧyn jasasyn degen söz emes. Degenmen bızdıŋ elımızde äielder er-azamattarmen teŋ qūqyly.
Osydan ekı jyl būryn Ūlttyq ekonomika minis­trlıgınıŋ statistika komi­te­tı BŪŪ-nyŋ üş agent­tı­gımen – BŪŪ äielderı, BŪŪ halyqty qonys­tan­dy­ru qory jäne DDSŪ-men bırlesıp äielderge qatysty zorlyq-zombylyq turaly zertteu jūmysyn jürgızgen bolatyn. Qazaqstannyŋ barlyq aimaǧyn qam­tyǧan saualnamada qazaqstandyq äielderdıŋ 16 paiyzy öz joldasynan ömır boiy qorlyq körıp kelgenın mälımdegen. Būǧan qosa, basqa da adamdar tarapynan zorlyq ıs-äreketter jasalǧanyn aitqan. Būl jerde äiel qūqyǧy turaly söz qozǧasaq, bızdıŋ elımızde älde de genderlık saiasat jaiy oidaǧydai dep aituǧa bolmas.
Soŋǧy kezde qoǧamda jiı jazylyp, aitylyp jürgen zorlyq körsetu, ūryp-soǧu, qūldyqta ūstau siiaqty derekterdıŋ tübıne üŋılsek, būl jerde de äiel qūqyǧy tūr. Degenmen būl mäsele — bölek äŋgıme. Söz soŋynda, älemdegı, onyŋ ışınde qazaqstandyq näzık jandylardyŋ türkımenstandyq äielderdıŋ "taǧdyryna" alaŋdauyna negız bar. Sebebı bız täuelsız, erkın, er men äiel teŋ qūqyly elde ömır sürıp jatyrmyz. Sondyqtan, äielder qauymy, osyndai qūndylyǧymyz ben erkındıgımızdı baǧalaiyq! 

"Adyrna" ūlttyq portaly.   

Pıkırler