Túrkimenstandaǵy "tyıym": genderlik teńdik qaıda?

2519
Adyrna.kz Telegram
Foto: ashyq derekkózden
Foto: ashyq derekkózden

Túrkimenstannyń jańa Prezıdenti Serdar Berdimuhamedov áıelderge tyrnaq jabystyryp, kirpigin uzartýǵa, shash boıaýǵa, keshki mezgilde syrtqy shyǵýyna tyıym saldy. Endi Túrkimenstannyń áıelderi bóten er adammen bir kólikke otyra almaıdy, tipti,  plastıkalyq operaııa jasatýlaryna da bolmaıdy, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly tilshisi.

Serdar Berdimuhamedov bıyl naýryz aıynda saılaýshylardyń 72 paıyz daýysymen jeńiske jetip, Prezıdent bolǵan edi. Ol — burynǵy Túrkimenstan basshysy Gýrbangýly Berdimuhamedovtyń uly. Ákesiniń ornyn basqan jańa basshy taqqa otyrǵan boıda elde jańa zańdar shyǵara bastady. Onyń ishinde áleýmettik jelilerde keń talqylanyp jatqany — áıelderge qatysty erejeler.

Túrkimenstannyń turǵyndary Prezıdenttiń bul "qylyǵyna" ózara narazylyq ta tanytqan. Degenmen sońǵy aptalarda ereje buzǵan ondaǵan áıel jumystan qýylypty. Al sarapshylar bolsa, Prezıdenttiń "jańa erejeleri" qoǵam narazylyǵyn týǵyzýy múmkin ekendigin aıtady.

Endi qarańyz, qaı kezeńde de áıel adamdar sulý, jınaqy jáne sándi júrip-turýdy quptaǵan. Búgingi damyǵan zamanda áıelderdiń boıanyp júrýine, kólik júrgizip, kóshege shyǵýyna tyıym salý, tipti, shekten asqan áreket deýge bolady. Sebebi 21-ǵasyrda áıelderge  mundaı "qysym" jasaý olardyń genderlik quqyǵyn buzý bolyp sanalady. Jańa Prezıdenttiń bul áreketine qarsy shyqqan túrkimen belsendisi, Túrkııada turatyn Dýrsoltan Taganova túrkimenstandyq áıeldermen qatar eldegi turǵyndardyń kóbi bul tyıymdarǵa narazylyq bildirip jatqandyǵyn jetkizgen.

Eń qyzyǵy, jańadan saılanǵan Prezıdent engizgen shekteýler jaıly bul elde eshqandaı resmı málimdeme nemese túsindirme bolmaǵan. Qazirgi tańda jergilikti bılik ókilderi men quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleri áıelderge tyıym salǵan qujattyń kóshirmesin kórsetýden nemese mundaı sheshimniń sebebin túsindirýden bas tartyp jatqan kórinedi.

Qalaı bolǵanda da bul elde áıelderdiń quqyǵyn qorǵaıtyn zań joq. Bolǵan kúnde de jańa Prezıdent oǵan jol bermeıtin tárizdi. Túrkimenstandaǵy jaǵdaıdy kórip, qazaqstandyq áıelderdiń "baǵy" bes eli ekenin túsindik. Sebebi bizdiń elimizde áıelderdiń quqyǵyna shekteý qoıylmaǵan. Qazaqstanda shash boıatý men kirpik jalǵaý bylaı tursyn, áıelder kólik te júrgizedi, túrli ota da jasatady, shetelde emin-erkin qydyryp júre alady,  tipti, jynysty da aýystyrýǵa "ruqsat" berip qoıdy. Árıne, shekteý qoımaý osylardyń barlyǵyn jasasyn degen sóz emes. Degenmen bizdiń elimizde áıelder er-azamattarmen teń quqyly.

Osydan eki jyl buryn Ulttyq ekonomıka mınıs­trliginiń statıstıka komı­te­ti BUU-nyń úsh agent­ti­gimen – BUU áıelderi, BUU halyqty qonys­tan­dy­rý qory jáne DDSU-men birlesip áıelderge qatysty zorlyq-zombylyq týraly zertteý jumysyn júrgizgen bolatyn. Qazaqstannyń barlyq aımaǵyn qam­tyǵan saýalnamada qazaqstandyq áıelderdiń 16 paıyzy óz joldasynan ómir boıy qorlyq kórip kelgenin málimdegen. Buǵan qosa, basqa da adamdar tarapynan zorlyq is-áreketter jasalǵanyn aıtqan. Bul jerde áıel quqyǵy týraly sóz qozǵasaq, bizdiń elimizde álde de genderlik saıasat jaıy oıdaǵydaı dep aıtýǵa bolmas.

Sońǵy kezde qoǵamda jıi jazylyp, aıtylyp júrgen zorlyq kórsetý, uryp-soǵý, quldyqta ustaý sııaqty derekterdiń túbine úńilsek, bul jerde de áıel quqyǵy tur. Degenmen bul másele — bólek áńgime.

Sóz sońynda, álemdegi, onyń ishinde qazaqstandyq názik jandylardyń túrkimenstandyq áıelderdiń "taǵdyryna" alańdaýyna negiz bar. Sebebi biz táýelsiz, erkin, er men áıel teń quqyly elde ómir súrip jatyrmyz. Sondyqtan, áıelder qaýymy, osyndaı qundylyǵymyz ben erkindigimizdi baǵalaıyq! 

"Adyrna" ulttyq portaly.   

Pikirler