Betke talas (satira)

Reşat Nūri GÜNTEKİN, türık jazuşysy. Qyryqtyŋ qyrqasyndaǧy bai saudager Halit Bei bölmenıŋ bır bū­ryşynda oinap otyrǧan balasyna: – Javat, berı kel… Qaraşy, saǧan bırdeme äkeldım, – deidı. – Ol ne, papa? – dep balasy kergidı. Äkesı qolyndaǧy şokoladty qaltasynan şyǧaryp: – Mıne, mynau… Toqtai tūr, tegın emes, betıŋnen süigızbeseŋ bermeimın… – Jaqsy, papa… Mınekeiıŋız, – dep, äkesınıŋ tızesıne otyra qalyp betın taqaidy. Osy sät Halit Beidıŋ bäibışesı Ferhunde hanym: – Halit, saǧan qanşa aitamyn, myna balany süie bermeşı!.. – dep nazdana qaraidy. – Saspa, saǧan da bırdeme qal­dy­ramyz ǧoi… – deidı Halit Bei. – Süie berme degen soŋ, qoi­saŋşy endı! – Qoiatyn nesı bar? Süiem be, süimeimın be, onda şaruaŋ qanşa?! – Şaruaŋ qanşa degenıŋ ne?! Balany osylai qūrtasyŋ ǧoi… Betın äbden soryp tastadyŋ, sozyp jıberdıŋ… Temekınıŋ iısınen men de süie almai jürmın. Balamyzdyŋ betınen temekınıŋ sasyq iısı şyǧady… – Baiaǧydan berı sony aitsaŋ­şy… Sen özıŋdı ǧana oilaisyŋ. En­deşe, menı tyŋdap al! Men qyryq jasymda bala süidım, sondyqtan öle-ölgenşe süiıp ketkım keledı… – Sen balany süiemın dep, bır künı menı temekınıŋ sasyq iısımen tūnşyqtyryp öltıresıŋ ǧoi… – Olai bolsa, taptym… Balanyŋ ekı betın bölıp alaiyq. Oŋ jaǧy menıkı bolsyn, sol jaq senıkı… – Jaraidy. Bıraq menıŋ jaǧyma jolai körseŋ… Balapanym, mynau jaǧyŋ menıkı, eşkımge süigızbe, jarai ma! – Al betıŋnıŋ myna jaǧy menıkı. Bıreuge süigızetın bolsaŋ saǧan eşteme äkelmeimın. Sondyqtan, baiqa, balam! – Al balam, betıŋnıŋ qai jaǧy menıkı? – deidı şeşesı. Balasy sausaǧymen sol jaǧyn körsetıp: – Mynau jaq, – deidı. – Al menıkı şe? – degen äkesıne oŋ jaǧyn nūsqap: – Mıne, – dep, betınıŋ ekı jaǧyn ekı qolymen ūstap: – Mynau jaq mamanıkı, mynau jaq papanıkı… – deidı. Äke-şeşe, bala arasyndaǧy bölıske tüsken äŋgıme osymen bıtıp, keşke jaqyn bır özı ǧana tamaqtanyp otyrǧan üidıŋ erke balasy qyzmetşı aspaz aǧasyna: – Aǧatai, maǧan qūrma tättısınen berşı, mamam: “Betıŋ börtıp ketedı” – dep bermeidı… – deidı. Osy sätte eludı eŋsergen tolyq aspaz aǧasy: – Beremın ǧoi, şyraǧym… Bıraq betıŋnen süisem ǧana beremın, – deidı qyrsyqqanda. – Bolmaidy, mama ūrsady. – Mamaŋa bıldırmeimız. – Onda papam maǧan şokolad äkelmeitın bolady. Aspaz aǧasy jügırıp jürgen balany ūstap alyp: – Sen süigızbeseŋ de men bärıbır süiıp alamyn, – dep, balanyŋ qarsylyǧyna qaramai «sol jaq» betınen süiıp alady. Köp ötpei üige şaqyrylǧan qo­naqtar kelıp jaiǧasady. Öŋ­kei yǧailar men syǧailar… Ara­la­ryndaǧy meşıttıŋ imamy bır äŋgı­menı aityp otyrǧanda üidıŋ erke balasy tomsyraiyp kelgende äkesı: – Balam, ne boldy? – dep şoşyp ketedı. Balada ün joq, qabaǧy qatu, ernı dürdigen… Yŋǧaisyzdyqty seiıltpek bol­ǧan meşıt imamy: – Batyrym, ne bolyp qaldy? Ait­şy, käne! – degende, bala bol­ǧandy baiandap: – Anau aspaz aǧai… Baǧana «mamamnyŋ betınen» süiıp aldy… – degen eken

---

Türık tılınen tärjımalaǧan

Mälık OTARBAEV