QR Prezidentı Q.K.Toqaevqa
Auǧanstan, Päkstan, Saud Arabiiasy men İran qazaqtaryn qoldau şaralary turaly halyqaralyq
Konferensiia qatysuşylarynyŋ atynan ündeu
Qūrmettı Qasym-Jomart Kemelūly!
2022 jyly 1 şıldede Nūr-Sūltan qalasynda eldıŋ qoǧam qairatkerlerı men qatysuşylary jetı elden qatysqan onlain-oflain aralas formatta ötken halyqaralyq konferensiiada Auǧanstan, Päkstan, Saud Arabiiasy men İrandaǧy qazaqtardyŋ tūrmys ahualy men talap-tılekterı qarastyryldy. Konferensiiadaǧy baiandalǧan mälımetterge qaraǧanda Päkstan, Saud Arabiiasy men ışınara İrandaǧy qazaqtar Auǧanstan İslam Ämırlıgınen auyp barǧan qandastarymyz ekenıne jäne de, būǧan deiın resmi jariia bolǧan Auǧanstanda nebärı 200 qazaq tūrady degen aqparattyŋ şyndyqqa müldem säikespeitınıne köz jetkızıldı. Auǧanstanda tuyp ösken qazaqtardyŋ bırşamasy eldegı ornaǧan jaŋa rejim men bilık almasu saldarynan basqa elderdı saǧalap ketuge mäjbür bolyp otyrǧany mälım boldy. Sonymen bırge dürbeleŋnen aman qalu maqsatynda auǧandyq qazaqtar sol eldegı özbek, täjık taǧy basqa halyqtardyŋ qūramynda özınıŋ etnikalyq tegın jasyryp amalsyz ǧūmyr keşuge mäjbür bolyp kelgenı aian boldy. Şyn mänınde, Auǧanstanǧa auǧan qazaqtardyŋ tarihy dürkın-dürkın bolǧan: sonau Qazaq handyǧy qūrylar tūstan bastap, soŋǧy syrtqa köşu ötken ǧasyrdyŋ aşarşylyǧy men quǧyn-sürgını aralas dürbeleŋı bar 30-jyldarmen aiaqtalady. Bügıngı auǧan qazaqtarynyŋ denı osy dürbeleŋge ūşyraǧandyqtan, būlardy Qazaqstan tarapynan eŋ aldymen saiasi ärı moraldyq araşalau, reabilitasiialau men ötem töleu mındetı kütıp tūr. Konferensiiada bügıngı taŋda Auǧanstanda şamamen jüz myŋnan üş jüz myŋǧa deiın qazaqtar bar ekendıgı aityldy. Būlardyŋ äleumettık ahualy öte auyr, bılım men sauat, mamandyq joq, tūrmystary tömen. Onyŋ üstıne on üşke tolǧan qyz balalardy basqa ūlt ökılderı tarapynan äieldıkke tartyp alu qaterı men jas jıgıtterdı armiiaǧa äketu jaǧy tönıp otyrǧandyqtan, olar türlı joldarmen tentıruge, bas sauǧalauǧa köşken. Auǧan qazaqtarynyŋ köpşılıgınde jeke basty kuälandyratyn qūjattary joq jäne olardy qazaq retınde tanuǧa resmi bilık tarapynan äreket joq jäne mümkın emestıgı baian etıldı. Osynyŋ kesırınen qandastarymyzdyŋ adamǧa tän ömır süru mümkındıgı barynşa tarylǧan. Auǧanstannan osy jaǧdaiǧa bailanysty Päkstanǧa ötken üş jüzge tarta otbasynyŋ da jaǧdaiy müşkıl, olar auǧandyq bosqyn retınde küi keşude. Būl qandastarymyzdyŋ köpşılıgı sol elderdegı Qazaqstan elşılıgıne öz jaǧdailary boiynşa jolyqqanymen, olardy qazaq retınde tanu men moiyndau mäselesı tuyndap otyr. Tıptı, özderınıŋ qazaq ekendıgın däleldeu üşın päkstandyq bır top qazaqtar DNK saraptamasyn da tapsyryp, ailap kütıp otyrǧan jaiy bar. Atalmyş elderdegı etnikalyq qazaqtar jaǧdaiyn baiandai otyryp, Qazaqstan tarapynan būl mäselege barynşa baiypty kırısu qajettıgın basa aitamyz. Täuelsız Qazaqstannyŋ şetelderdegı qandastardyŋ taǧdyryna atüstı qarauy eşbır qisynǧa jatpaidy. Būl mäselede astyn syzyp aitatyn kemşılık: şeteldegı etnikalyq qazaqtardyŋ tegın tanu men moiyndaudyŋ resmi türde jasaqtalǧan jüiesı men tärtıbınıŋ älı künge bolmai otyrǧandyǧy. Özınıŋ ata-tegı men tarihyn, jaǧdaiyn, tılın azdy-köptı bıle tūra, qazaq ekendıgın däleldeu auǧandyq qandastar üşın qasyretke ainalyp otyr! Tıptı nätijesı neǧaibyl DNK saraptamasyna jügınudıŋ özı äbestık ekenın atap ötemız. Būl jaǧdaidyŋ älemdık deŋgeidegı Germaniia men İzrail ülgısı bola tūryp, mūnşalyqty şyrǧalaŋ mäselege ainaluy müldem tüsınıksız! Konferensiia atalǧan memleketterdegı qandastarmen üş baǧyt boiynşa jüielı jūmysty qolǧa alu kerek dep sanaidy:- mädeni aǧartu – tıl üiretu, sauat aşu;
- gumanitarlyq järdem;
- tarihi araşalau, saiasi reabilitasiia men ötem töleu jäne qandastardy Qazaqstanǧa qaitaru boiynşa jūmystar.
