Burabaida ötken Ūlttyq qūryltai qoǧamda qyzu talqylanyp jatyr. Alqaly jiynda Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev eldıŋ aldaǧy damu baǧyttaryn aiqyndap, qoǧamda talqylanǧan özektı mäseleler men elımızdıŋ äleumettık-ekonomikalyq jäne saiasi baǧdaryn qarastyrdy. Prezidenttıŋ bastamasymen qūryltaidyŋ ötuı elımızde ülken saiasi reformalardyŋ ıske asuyna yqpal ettı.
Prezident salyq reformasy, bıryŋǧai uaqyt beldeuı, dıni ahual, qylmystyq-atqaru jüiesındegı adamgerşılık qūndylyqtar, alaiaqtyqqa qarsy şaralar men kino öndırısındegı ūlttyq müdde turaly tügel basa aitty. Sondai-aq, jekelegen memlekettık baǧyttardy jüieleu, öŋırlerdıŋ damuyndaǧy teŋsızdıktı joiu, ekologiia men jan-januarlar düniesın qorǧau siiaqty mäseleler köterıldı. Būdan özge Memleket basşysy elımızdıŋ tört negızgı mümkındıgın — sifrlandyru, kölık tasymaly, energetika, agroönerkäsıp keşenı men adam kapitaly siiaqty salalardy tügel qamtydy. Iаdrolyq energetika agenttıgın qūru turaly şeşım Qazaqstannyŋ iadrolyq klaster retınde damuyna jol aşady. Ūlttyq qūryltaidyŋ IV otyrysynda köterılgen mäseleler elımızdıŋ bolaşaǧyna maŋyzdy qadamdar bolyp tabylady. Qūryltai müşelerı alqaly jiynnan keiıngı kelelı oi, kesımdı pıkırlerımen bölıstı.
Şaimardan Nūrymov, Ūlttyq qūryltai müşesı, Qazaqstan ūiǧyrlarynyŋ respublikalyq etnomädeni ortalyǧynyŋ Qūrmettı töraǧasy, VI sailanǧan QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty, Qazaqstan halqy assambleiasy Keŋesınıŋ müşesı:
2022 jyly Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ bastamasymen Prezident janynda Ūlttyq qūryltai qūryldy. Sodan berı Qūryltai qoǧamdyq konsolidasiiany damytuǧa, strategiialardy äzırleude şeşuşı röl atqaratyn maŋyzdy alaŋǧa ainaldy. Biyl konsultativtık-keŋesşı organ – Ūlttyq Qūryltaidyŋ törtınşı alqaly jiyny öttı, men tört jiynnyŋ bärıne de qatystym. Ūlytauda, Türkıstanda, Saraişyqta, Burabaida ötken Qūryltaidyŋ barlyǧy da qazaq jerındegı eŋ kielı, tarihy bai, qasiettı jerlerde öttı. Alǧaşqy jiynnan bastap Qūryltai müşelerı memlekettı damytu, äleumettıŋ äl-auqatyn jaqsartu jäne eldıŋ jarqyn bolaşaǧy jaiynda köptegen ūsynystaryn ortaǧa saldy. Köŋılıme qonatyny, bügın köterılgen mäseleler erteŋ talqylanyp, sol taqyrypta zaŋdar qabyldanady. Qūryltaida köterılıp, şeşımın tapqan mäselelerdıŋ bırı ludomaniia boldy. Prezidentımız osy mäselege erekşe den qoiyp, zaŋdy küşeittı. Ötken Qūryltaida jastardy otanşyldyqqa, patriotizmge tärbieleu jäne kıtap oquǧa baulu mäselesı de köterılgen bolatyn. Sebebı qazırgı öskeleŋ ūrpaq ǧalamtor men smartfondardyŋ şyrmauynda qalyp, gadjetterdıŋ qūrsauyna tüsıp ketken. Qūryltaida ädebiet oqudyŋ maŋyzy turaly aitylǧan bolatyn, keiın Prezident Ūlttyq kıtap künın bekıttı. Mamandardyŋ aituynşa, būryn kıtaphanalarda bos uaqyt ötetın bolsa, qazır kıtap oquǧa degen qyzyǧuşylyq artty, keluşıler sany köbeiıp, kıtap qory da jaŋaryp, ūlǧaiyp keledı. Oqyǧan adam ötken tarihty jaqsy bıledı, tarihty bılgen adam bolaşaqqa boljam jasai alady, dūrys jolmen jüredı. Alaida, jastardyŋ köbısı Ekınşı düniejüzılık soǧys turaly bıle bermeidı. Öitkenı taihty oqymaidy, kıtap oqymaidy.
Balalar tärbiesıne qatysty onnan astam zaŋ qabyldandy. Prezident Qūryltai müşelerınıŋ ūsynystary eskerılıp, Ata zaŋǧa bırqatar özgerıster engızılgenın atap öttı. Qūryltaida salyq reformasy da qaraldy. Ärine, biudjet bolmasa, alǧa qoiǧan maqsattarymyz jüzege aspaidy. Biudjet – el bolaşaǧynyŋ negızı. Sondyqtan qazynany toltyru mäselesı qozǧaldy.
Bıryŋǧai uaqyt beldeuı de nazardan tys qalmady. Prezident būl täsıldıŋ memlekettı basqaru ısın jeŋıldetetının aitty. Ükımet pen Parlament būl mäselege qatysty zertteuler jürgızıp, talqylau jasaǧan. «Bızdıŋ keŋ-baitaq jerımız bar. Halqymyzdyŋ sany da salystyrmaly türde köp emes. Sondyqtan elımızde bıryŋǧai uaqyt beldeuı boluy qajet. Būl täsıl memlekettı basqarudy jeŋıldetıp, logistika men biznes-üderısterdı oŋtailandyruǧa septıgın tigızedı. Osy mäselege qatysty pıkırtalasty aiaqtau qajet dep sanaimyn. Onyŋ üstıne, būl mäselenı saiasilandyrudyŋ qajetı joq», - dedı Prezident.
Qūryltaida men öz ūsynystarymdy da bıldırdım. Būl ūsynystar halyqpen kezdeskende aitylǧan, tūjyrymdalǧan pıkırler bolatyn. Qūryltaidyŋ barlyq seksiialaryna qatysuǧa qūqylymyz. Men QR Aqparat jäne mädeniet ministrı Aida Balaeva basqarǧan «Mädeniet. Öner. Ruhaniiat» seksiiasyna qatystym. Būǧan deiıngı Qūryltaida da mäseleler kötergen bolatynmyn. Solardyŋ bırqataryna toqtalsam, kinoteatrlarda suisidtı jarnamalaityn, qazaqtyŋ mentalitetıne qaişy keletın multfilmder men filmder
körsetıletını jönınde aittym. Būl dūrys emes dep oilaimyn. Osy mäselenı qadaǧalaityn tiıstı ädebi komissiia qūryp, tekserısten ötkızudı jäne sodan keiın ǧana kinoteatrlar men teledidardan körsetuge rūqsat berudı ūsyndym. Būl ūsynys jüzege asty. Qazırgı uaqytta aşyqtan-aşyq öz-özıne qol jūmsaityn filmder men kinofilmder joqtyŋ qasy.
Odan basqa, Qūryltaidyŋ özge müşelerımen bırge qazaq tılınde berıletın kinofilmderdıŋ sanyn köbeitu turaly pıkır ūsynǧan bolatynbyz. Būl da jüzege asyp, kün saiyn memlekettık tılde audarylǧan şeteldık kinolar körsetılıp jatyr. Olardyŋ sany da artyp keledı.
Qazırgı Qūryltai seksiiasynda mynadai pıkır bıldırdım. Keiıngı kezde qalalarda kölık jöndeitın TJO ortalyqtar men jeke medisinalyq ortalyqtardyŋ köbeiıp ketkenı baiqalady. Būl, ärine, jaqsy, bıraq olardyŋ sapasyna män beru qajet. Mysaly, eger jöndelgen kölık ertesıne qaita būzylyp qalsa, ony qaita tüzetesız. Bıraq jeke medisinalyq ortalyqtar sapasyz qyzmet körsetse, dūrys diagnoz qoimasa, densaulyqty qalpyna keltıru mümkın emes. Sondyqtan jeke medisinalyq ortalyqtardaǧy mamandardy tekserısten ötkızu kerek dep esepteimın. Ortalyqtardyŋ qyzmetıne qarsy emespın, tek halyqqa şyn janaşyrlyqpen qyzmet etetın mekemeler qajet dep sanaimyn. Būl üşın densaulyq saqtau mekemelerı men jeke medisinalyq ortalyqtarǧa lisenziia beruden būryn tekserıstı küşeitu kerek. Qazırgı bar ortalyqtardy da tekserısten ötkızu qajet. Lisenziia talaptaryna säikes keledı me, joq pa, soǧan nazar audaru kerek. Densaulyq saqtau ministrlıgı men jergılıktı jauapty organdar, qūzyrly mekemeler bärı bırıgıp, eldegı medisinalyq ortalyqtardy attestasiiadan ötkızuı qajet. Būl mäselenı zaŋ tūrǧysynan qarastyru kerek dep oilaimyn. Halyqtyŋ densaulyǧy – el bolaşaǧynyŋ ırgetasy. Sondyqtan jeke medisinalyq ortalyqtardyŋ sapasy qadaǧalanyp, jıtı tekserılıp, lisenziia berıluı qajet.
Qysqasy, tört Qūryltaida jüzdegen pıkır aityldy. Būl pıkırler negızınde jaŋa zaŋdar qabyldanyp, olar jūmys ıstep kele jatyr.
Türkıstanda ötken Ūlttyq Qūryltaida jastardy qazaqstandyq patriotizm ruhynda tärbieleuge erekşe nazar audaru qajettıgın aittym. Qazır de osy baǧytta jūmystar jürgızılıp, qazaqstandyq patriotizmdı damytu, nyǧaitu mäselelerı kün tärtıbınde tūr.
Azamathan Ämırtaev, Ūlttyq qūryltai müşesı, «Baytaq» partiiasynyŋ töraǧasy:
Bırınşıden, Ūlttyq qūryltai osy joly öte jaqsy ūiymdastyryldy. Bırınşı künı ärtürlı seksiialyq jiyndar öttı. Men özım ekı baǧytqa qatystym: bırınşısı — azamattyq qoǧam, ekınşısı — ekonomikalyq-äleumettık mäseleler boiynşa. Ekeuınde de söz söiledım.
Bızdıŋ «Baitaq» jasyldar partiiasy ekologiialyq baǧytta, jasyl ekonomikany damytuǧa jūmys jasap jatqan partiia retınde elımızde jasyl ekonomikanyŋ damuyn tejep tūrǧan mäselelerdı köterdım. Bırınşıden, ekologiialyq jobalarǧa qarjylandyru bölu qajet ekenın aittym. Būl qarjylandyru ekologiialyq emissiiadan tüsetın qarajat esebınen jüzege asyryluy tiıs. Sonymen qatar, qaita öŋdeu üşın ülken öndırıstık qaldyqtardyŋ qazırgı uaqytta köbısı jekemenşıkke alynyp qoiǧan. Olardy memleketke qaitaryp, investorlarǧa beru, jaŋa jūmys oryndaryn aşu jäne salyq töleitın jaŋa közderdı tabu qajet ekenın jetkızdım.
Sonymen qatar, Parlamenttıŋ keibır deputattary zaŋ jobalary baǧytynda jetkılıktı jūmys jasamai jatqany turaly da aityldy. Parlamentte bai oligarhtardyŋ jäne ırı kompaniialardyŋ lobbisterı otyrǧany jönınde mäsele köterıldı. Būl pıkır köpşılıkten qoldau tapty. Ony şeşu joldary da talqylandy.
Keşe Prezidenttıŋ qatysuymen Ūlttyq qūryltaidyŋ negızgı jiyny öttı. Onda Prezident köptegen mäselelerdı köterdı. Sonyŋ bırı — «Taza Qazaqstan» jobasy. Būl joba tek aǧaş otyrǧyzu men tazalyqqa ǧana emes, jüielı jobalarǧa ainaluy kerek ekenın aitty. Ol ideologiia men ekonomikalyq baǧytqa jūmsaluy tiıs dedı.
Sonymen qatar, iadrolyq energetika boiynşa arnaiy agenttık qūrylatyny habarlandy. Būl — öte maŋyzdy qadam. Öitkenı Qazaqstan bolaşaqty oilauy kerek. Mūnai-gazdan tüsetın qarajat pen energiiany almastyratyn jaŋa energiia közderın qarastyru qajet. Būl baǧytta iadrolyq energetika agenttıgı basty röl atqarady. Sondyqtan būl — öte quanyşty jaŋalyq. Bızdıŋ partiiamyz da osy baǧytta jūmystar atqaryp jatyr.
2022 jyly Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ bastamasymen Prezident janynda Ūlttyq qūryltai qūryldy. Sodan berı Qūryltai qoǧamdyq konsolidasiiany damytuǧa, strategiialardy äzırleude şeşuşı röl atqaratyn maŋyzdy alaŋǧa ainaldy. Biyl konsultativtık-keŋesşı organ – Ūlttyq Qūryltaidyŋ törtınşı alqaly jiyny öttı, men tört jiynnyŋ bärıne de qatystym. Ūlytauda, Türkıstanda, Saraişyqta, Burabaida ötken Qūryltaidyŋ barlyǧy da qazaq jerındegı eŋ kielı, tarihy bai, qasiettı jerlerde öttı. Alǧaşqy jiynnan bastap Qūryltai müşelerı memlekettı damytu, äleumettıŋ äl-auqatyn jaqsartu jäne eldıŋ jarqyn bolaşaǧy jaiynda köptegen ūsynystaryn ortaǧa saldy. Köŋılıme qonatyny, bügın köterılgen mäseleler erteŋ talqylanyp, sol taqyrypta zaŋdar qabyldanady. Qūryltaida köterılıp, şeşımın tapqan mäselelerdıŋ bırı ludomaniia boldy. Prezidentımız osy mäselege erekşe den qoiyp, zaŋdy küşeittı. Ötken Qūryltaida jastardy otanşyldyqqa, patriotizmge tärbieleu jäne kıtap oquǧa baulu mäselesı de köterılgen bolatyn. Sebebı qazırgı öskeleŋ ūrpaq ǧalamtor men smartfondardyŋ şyrmauynda qalyp, gadjetterdıŋ qūrsauyna tüsıp ketken. Qūryltaida ädebiet oqudyŋ maŋyzy turaly aitylǧan bolatyn, keiın Prezident Ūlttyq kıtap künın bekıttı. Mamandardyŋ aituynşa, būryn kıtaphanalarda bos uaqyt ötetın bolsa, qazır kıtap oquǧa degen qyzyǧuşylyq artty, keluşıler sany köbeiıp, kıtap qory da jaŋaryp, ūlǧaiyp keledı. Oqyǧan adam ötken tarihty jaqsy bıledı, tarihty bılgen adam bolaşaqqa boljam jasai alady, dūrys jolmen jüredı. Alaida, jastardyŋ köbısı Ekınşı düniejüzılık soǧys turaly bıle bermeidı. Öitkenı taihty oqymaidy, kıtap oqymaidy.
Balalar tärbiesıne qatysty onnan astam zaŋ qabyldandy. Prezident Qūryltai müşelerınıŋ ūsynystary eskerılıp, Ata zaŋǧa bırqatar özgerıster engızılgenın atap öttı. Qūryltaida salyq reformasy da qaraldy. Ärine, biudjet bolmasa, alǧa qoiǧan maqsattarymyz jüzege aspaidy. Biudjet – el bolaşaǧynyŋ negızı. Sondyqtan qazynany toltyru mäselesı qozǧaldy.
Bıryŋǧai uaqyt beldeuı de nazardan tys qalmady. Prezident būl täsıldıŋ memlekettı basqaru ısın jeŋıldetetının aitty. Ükımet pen Parlament būl mäselege qatysty zertteuler jürgızıp, talqylau jasaǧan. «Bızdıŋ keŋ-baitaq jerımız bar. Halqymyzdyŋ sany da salystyrmaly türde köp emes. Sondyqtan elımızde bıryŋǧai uaqyt beldeuı boluy qajet. Būl täsıl memlekettı basqarudy jeŋıldetıp, logistika men biznes-üderısterdı oŋtailandyruǧa septıgın tigızedı. Osy mäselege qatysty pıkırtalasty aiaqtau qajet dep sanaimyn. Onyŋ üstıne, būl mäselenı saiasilandyrudyŋ qajetı joq», - dedı Prezident.
Qūryltaida men öz ūsynystarymdy da bıldırdım. Būl ūsynystar halyqpen kezdeskende aitylǧan, tūjyrymdalǧan pıkırler bolatyn. Qūryltaidyŋ barlyq seksiialaryna qatysuǧa qūqylymyz. Men QR Aqparat jäne mädeniet ministrı Aida Balaeva basqarǧan «Mädeniet. Öner. Ruhaniiat» seksiiasyna qatystym. Būǧan deiıngı Qūryltaida da mäseleler kötergen bolatynmyn. Solardyŋ bırqataryna toqtalsam, kinoteatrlarda suisidtı jarnamalaityn, qazaqtyŋ mentalitetıne qaişy keletın multfilmder men filmderŪqsas jaŋalyqtar
Bırınşıden, Ūlttyq qūryltai osy joly öte jaqsy ūiymdastyryldy. Bırınşı künı ärtürlı seksiialyq jiyndar öttı. Men özım ekı baǧytqa qatystym: bırınşısı — azamattyq qoǧam, ekınşısı — ekonomikalyq-äleumettık mäseleler boiynşa. Ekeuınde de söz söiledım.
Bızdıŋ «Baitaq» jasyldar partiiasy ekologiialyq baǧytta, jasyl ekonomikany damytuǧa jūmys jasap jatqan partiia retınde elımızde jasyl ekonomikanyŋ damuyn tejep tūrǧan mäselelerdı köterdım. Bırınşıden, ekologiialyq jobalarǧa qarjylandyru bölu qajet ekenın aittym. Būl qarjylandyru ekologiialyq emissiiadan tüsetın qarajat esebınen jüzege asyryluy tiıs. Sonymen qatar, qaita öŋdeu üşın ülken öndırıstık qaldyqtardyŋ qazırgı uaqytta köbısı jekemenşıkke alynyp qoiǧan. Olardy memleketke qaitaryp, investorlarǧa beru, jaŋa jūmys oryndaryn aşu jäne salyq töleitın jaŋa közderdı tabu qajet ekenın jetkızdım.
Sonymen qatar, Parlamenttıŋ keibır deputattary zaŋ jobalary baǧytynda jetkılıktı jūmys jasamai jatqany turaly da aityldy. Parlamentte bai oligarhtardyŋ jäne ırı kompaniialardyŋ lobbisterı otyrǧany jönınde mäsele köterıldı. Būl pıkır köpşılıkten qoldau tapty. Ony şeşu joldary da talqylandy.
Keşe Prezidenttıŋ qatysuymen Ūlttyq qūryltaidyŋ negızgı jiyny öttı. Onda Prezident köptegen mäselelerdı köterdı. Sonyŋ bırı — «Taza Qazaqstan» jobasy. Būl joba tek aǧaş otyrǧyzu men tazalyqqa ǧana emes, jüielı jobalarǧa ainaluy kerek ekenın aitty. Ol ideologiia men ekonomikalyq baǧytqa jūmsaluy tiıs dedı.
Sonymen qatar, iadrolyq energetika boiynşa arnaiy agenttık qūrylatyny habarlandy. Būl — öte maŋyzdy qadam. Öitkenı Qazaqstan bolaşaqty oilauy kerek. Mūnai-gazdan tüsetın qarajat pen energiiany almastyratyn jaŋa energiia közderın qarastyru qajet. Būl baǧytta iadrolyq energetika agenttıgı basty röl atqarady. Sondyqtan būl — öte quanyşty jaŋalyq. Bızdıŋ partiiamyz da osy baǧytta jūmystar atqaryp jatyr.
Janna Jomart
