Qazaqstannyŋ eks-prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ küieu balasy Timur Qūlybaev ŪQK eks-töraǧasy Kärım Mäsımovtıŋ reiderlık jolmen tartyp alǧan ekı ken ornyn satyp almaq.
Būl turaly Orda.kz mälımdedı.
22 şıldede ötetın auksionda Qazaqstan Boranköl jäne Tolqyn ken oryndarynyŋ qūqyǧyn satudy josparlap otyr.
Būl depozitter Qazaqstan men moldovalyq käsıpker Anatolii Stati arasynda 13 jyl boiy dau tuǧyzyp keledı.
Sarapşylar ken oryndarynyŋ märtebesı älı de dauly ekenın jäne eger Stati barlyq sottarda jeŋıske jetse, auksiondardyŋ jeŋımpazy yŋǧaisyz jaǧdaiǧa tap boluy mümkın ekenın atap öttı.
22 şıldede Qazaqstan bilıgı 23 lot boiynşa onlain-auksion ötkızedı. Eŋ qyzyqtysy Boranköl men Tolqyn ken oryndary. Bırınşısınıŋ bastapqy baǧasy 300 million teŋgeden bastalsa, al Tolqyn üşın milliardqa juyq – 931 million teŋge töleuge tura keledı.
Ken oryndary 2000 jyldan berı igerılıp, 2010 jyly rumyn käsıpkerı Anatolii Statige tiesılı «Tolqynneftegaz» JŞS men «Qazpolmūnai» JŞS-nen zaŋsyz tartyp alynǧan.
Stokgolm arbitrajdyq soty Statidıŋ Qazaqstanǧa qarsy aryzyn qanaǧattandyryp, nysandardy jekeşelendıru üşın 560 million dollar ötemaqy töleuge şeşım şyǧardy. Qazaqstan ötemaqy töleuden bas tartyp, ıstı dünie jüzındegı sottarda sozuǧa tyrysty.
Mūnyŋ bärı, qarjy sarapşysy Rasul Rysmambetov Orda.kz saityna bergen sūhbatynda atap ötkendei, resmi Nūr-Sūltanǧa paida äkelmeidı.
Mäsımov jäne depozitterdıŋ qūqyqtyq jaǧdaiy
Stokgolm arbitrajynyŋ jäne Energetikalyq hartiia şartynyŋ şeşımıne säikes, ŪQK-nıŋ būrynǧy basşysy Kärım Mäsımov Stati ken oryndaryn «ekspropriasiialaudyŋ» artynda tūrǧandardyŋ bırı boldy. Sodan keiın «Statige qarsy qiianatty jäne kümändı sot prosesterın ūiymdastyrdy».
Qazaqstandaǧy qaŋtar oqiǧasynan keiın qamauǧa alynyp, bırqatar qylmystar üşın aiyptalǧan Mäsımov Boranköl men Tolqyn ken oryndaryn tolyqtai zaŋdy jekeşelendıruge kedergı boluy mümkın.
— «Men olardyŋ qūqyqtyq jaǧdaiyn tüsıngım keledı. Öitkenı qazır qaŋtar oqiǧasynan keiın Kärım Mäsımov qamauǧa alyndy jäne olar būl depozitterdı reiderlık basyp aluǧa qatysty dep otyr. Eger osy qylmystyq ıs aiasynda Statiden depozitterdı tärkıleu zaŋsyz dep tanylsa, būl Qazaqstan üşın jaqsy bolmaidy. Sebebı Stati olardy avtomatty türde derlık alyp qoiady», — dep esepteidı Rasul Rysmambetov.
Onyŋ pıkırınşe, dauly aktivterge auksion ötkızu jaǧymsyz reaksiia tudyryp, Qazaqstannyŋ investisiialyq tartymdylyǧyn tömendetuı mümkın.
— «Būl jerde Qazaqstan Respublikasy ädılet ministrlıgınıŋ onymen [sotpen] ne ıstep jatqanyn tüsınu kerek. Bız Ädılet ministrlıgınen jeŋıske jetken esepterdı estimız. Ökınışke qarai, ötken joly bız de Statiden depozitterdıŋ qūqyqtaryn alyp tastaǧan kezde Ädılet ministrlıgınen de osyndai esepterdı estıdık. Osy jerde ülken sūraq tuyndaidy. Bälkım, tüptep kelgende, ol jerde bolǧan oqiǧanyŋ mänın aşyp, memleketımızdıŋ sotqa qanşa aqşa jūmsaǧanyn, ıstı jeŋıp, osy amanattardy saqtap qaludyŋ bolaşaǧy qandai ekenın aşyp aitu kerek şyǧar. Būl qazırdıŋ özınde Qazaqstannyŋ investisiialyq tartymdylyǧyna äser etuı mümkın», — dep qosty Rysmambetov.
«Syrttan kelgen adamnyŋ baqylauǧa qūqyǧy bolmaidy»
Soǧan qaramastan, auksion 22 şıldede ötedı. Bıraq qatysuşylardyŋ tızımı älı belgısız.
— «Äŋgımelesu taqyrybyna qaita oralsaq, eger auksion ötse jäne ötpese, onda, eŋ aldymen, osy jyldar boiy depozitterdı basqarǧan kompaniia jeŋetının atap ötkım keledı. Öitkenı onyŋ täjıribesı jinaqtalǧan jäne būl syrttan kelgen adamnyŋ sotta jeŋe almaityny jäne depozitterdı basqaru qūqyǧyn almaityny anyq», — dedı Rysmambetov.
Mamannyŋ aituynşa, auksiondy osy 13 jylǧa juyq uaqyt boiy Boranköl men Tolqyndy basqaryp kele jatqan kompaniia ūtyp alady. Taǧy bır derek boiynşa, būl kompaniia «QazMūnaiGazdyŋ» enşıles käsıporny bolyp tabylatyn «Qazmūnaiteŋız» (QMT) boluy mümkın. Ony öz kezegınde osy ekspropriasiianyŋ taǧy bır benefisiary Qazaqstannyŋ eks-prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ küieubalsy Timur Qūlybaev basqarady.
QMT-degı ışkı derekközderdıŋ aituynşa, ken oryndaryn 10 jyl basqarǧan kompaniia 900 million AQŞ dollarynan astam tabys tabuy mümkın, sondyqtan sarapşynyŋ sözı ras boluy mümkın.
Degenmen, būl künderı IPO-ǧa daiyndalyp jatqan «QazMūnaiGaz» bas kompaniiasyna ne üşın qajet boluy mümkın ekenı belgısız jäne Statiden ekspropriasiialanǧan aktivter töŋıregındegı artyq şu olardyŋ qolyna timeidı.
Ūlttyq qor men BJZQ üşın täuekelder
Äzırge boljanbaǧan taǧy bır täuekel – Ūlttyq qor men BJZQ-nyŋ şeteldegı şottardaǧy qarajaty.
— «Şeteldık kompaniialar köbıne qanaǧattanbaidy jäne bärın sotsyz, jeke şeşkendı jön köredı. Sondyqtan būl ıstıŋ presedentı asa qauıptı emes. Bıraq Stati jeŋse, qauıptı bolady. Demek, Stati Ūlttyq qordaǧy 500 millionyn alyp tastasa, Ūlttyq qor şetelde sondai ülken kepılgerge ainalady, odan kez kelgen sot aqşa alyp, talap qoia alady. Al būl jaqsy ıspen bıtpeidı», – deidı Rasul Rysmambetov.
Onyŋ pıkırınşe, Qazaqstan basşylyǧynyŋ şetelde zaŋsyz alynǧan jäne qaitarylǧan aktivter men qarajatty qaitaru turaly soŋǧy mälımdemelerın eskere otyryp, Qazaqstan ükımetı Ūlttyq qordyŋ qarajatyn qamtamasyz etu şaralaryn qabyldauy qajet.
– «Eger bız offşorlyq kompaniialarǧa aqşa şyǧarǧan şeneunıkterdıŋ – «eskı qazaqstandyqtardyŋ» aktivterın qaitara bastasaq, olarǧa aqşa kerek bolyp, bızdı sotqa bermek bolady. Olar qazaqstandyq zaŋnamanyŋ barlyq osal tūstaryn bıledı jäne būl jerde memleket ūtyluy mümkın. Sondyqtan Ūlttyq qordy, BJZQ-nyŋ şeteldegı investisiiasyn mūqiiat qarap, būl täuekelderdıŋ aldyn alu qajet», – dep tüiındedı ol.
“Adyrna” ūlttyq portaly
