Apta basy aişyqty jaŋalyqpen bastaldy. Jetısu jerınen El Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ dästürlı Joldauyna arnaiy delegasiianyŋ qatarynda Elordaǧa keluım erekşe este qalǧan künnıŋ bırı boldy. Būl Memleket basşysynyŋ byltyrǧy jyldy «Jūmysşy mamandyqtar jyly» dep atap, qatardaǧy eŋbek adamynyŋ bedelın arttyryp, imidjın qalyptastyruǧa baǧyttaǧan jüielı tapsyrmasynyŋ jemısı desem artyq aitqandyǧym emes.
Özım jaziraly Jarkent öŋırınde su şaruaşylyǧy salasynda eŋbek etemın. Jasyratyny joq mūndai maŋyzdy jiynǧa Ükımet adamdary, Senat pen Mäjılıs deputattary, ministrlık ökılderı men oblys äkımderı ǧana qatysatyndai körınetın. Bıraq el Prezidentınıŋ Joldauy ötetın saltanatty jiynda özım siiaqty qatardaǧy eŋbek adamdaryn körgende erekşe äserge bölendım. Mūnyŋ özı qarapaiym eŋbekkerlerdıŋ qazırgı taŋdaǧy qoǧamdaǧy ornyn belgılep berdı. Būl qoldau bızge de öz paidasyn tigızedı dep oilaimyn. Jäne osyndai jiynǧa bızdı qatystyru qarapaiym jūmysşynyŋ taban et, maŋdai terın baǧalau dep qabyldadym. Sonymen bırge biylǧy Joldauynda Memleket basşysy su mäselesıne de erekşe köŋıl böldı. Būl jalpy adamzattyq problemanyŋ bır şetı bızge tietının körsetse kerek. Joǧaryda aitqanymdai özım su şaruaşylyǧynyŋ mamany bolǧandyqtan özıme tıkelei qatysy bar salany qoldau turaly aitqanyn zor yqylaspen tyŋdadym.
Memleket basşysy öz sözınde Aral teŋızın qaita qalpyna keltıru baǧytynda atqarylǧan şaralarǧa toqtalyp, Kaspii teŋızınıŋ tartyla bastauyna alaŋdauşylyq bıldırdı:
– Su mäselesın şeşu – äleumettık tūraqtylyqty saqtap, ekonomikany damytudyŋ kepılı. Būl – ūlttyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etetın basty faktordyŋ bırı. Soŋǧy ekı jylda osy salanyŋ institusionaldyq negızı qalyptasty: Su kodeksı qabyldanyp, arnaiy ministrlık qūryldy. Bıraq mūnymen şektelmei, jüielı ärı jan-jaqty jūmys jürgızu qajet. Käsıbi kadrlardy daiarlap, su diplomatiiasymen ainalysatyn mamandardy äzırleu maŋyzdy, – dep asa kürdelı mäselege toqtaldy. Şynynda Prezident aitqandai, elımızdegı su resurstarynyŋ naqty kölemı jönınde tolyq mälımet joqtyŋ qasy. Kei öŋırlerde sudyŋ 50-60 paiyzy ysyrap bolyp jatyr.
Sudy esepke alu tehnologiiasynyŋ tozyǧy jetken, bölu jäne taratu oryndarynda qūrylǧylar eskırgen. Osylai degen Memleket basşysy halyqty auyz sumen jäne egıstıktı suaru mäselelerın aiaqsyz qaldyrmaudy erekşe atap öttı.
Prezidenttı mūqiiat tyŋdai otyryp, negızgı şūǧyldanatyn käsıbım su şaruaşylyǧy bolǧandyqtan köktemgı, jazǧy egın suaru nauqany kezındegı qiyndyqtardy eske aldym. Alaŋdatatyny jyldan-jylǧa Jarkent öŋırındegı özen sulary azaiyp barady. Soǧan bailanysty şarualar egın egıp, daqyl baptaityn kezeŋde su bölude köptegen qiyndyqtarǧa tap bolamyz. Öitkenı, şarua qojalyqtaryna tiesılı egıstıkterdıŋ bärın qajettı mol sumen tolyq qamtamasyz etu mümkın emes. Kün-tündemei sudyŋ közın küzetıp, şarualardyŋ ärqaisysyna kezekpen su beretın mūraptar egılgen önımnıŋ qanyq suarylyp, uaqytymen ösıp jetıluı üşın köp küş jūmsaidy. Soǧan qaramastan audan diqandarynyŋ sudan taryqpauyna üles qosyp kelemız.
Bızdıŋ Tyşqan su bölu bölımşesınde 19 mūrap eŋbek etıp, jaz boiy 6 myŋ gektarǧa juyq egın alqabyn sumen qamtamasyz etedı. Tyşqan özenınıŋ boiynda 10 million tekşemetr su saqtaityn qoima salynady degen habardy estıp quanyp jürmız. Aqjoltai jaŋalyq uaqytynda oryndalyp, su qoimasy salynsa, taudan keletın qar suyna qarap otyrmai, egınşılerge qajetınşe su bölu mümkındıgıne ie bolar edık. Prezidenttıŋ biylǧy Joldauynda osy mäselege erekşe män berıluı ümıtımızdı ükılep, tırşılıktıŋ tıregıne jan kırgızgendei äser ettı. Sebebı, susyz tırşılıktıŋ sänı de, mänı de bolmaidy.
Toqtasyn SATYPALDİEV,
«Qazsuşar» mekemesınıŋ Tyşqan su bölu bölımşesınıŋ basşysy
Panfilov audany
