AQŞ prezidentı Donald Tramp bırneşe elderdıŋ qūpiia türde jerasty iadrolyq synaqtaryn jürgızıp jatqanyn aityp, Vaşington da osy baǧytty ūstanatynyn mälımdedı. Būl turaly ol 2 qaraşa künı CBS News telearnasyndaǧy “60 Minutes baǧdarlamasyna bergen sūhbatynda aitty, dep habarlaidy “Adyrna”.
Tramptyŋ sözınşe, Resei men Qytai iadrolyq qaru synaqtaryn jürgızıp otyr, bıraq būl turaly resmi türde habarlamaidy.
«Resei men Qytai synaqtar ötkızedı, bıraq olar būl turaly eşkımge aitpaidy. Men synaq ötkızbeitın jalǧyz el bolǧym kelmeidı», — dedı Tramp.
Ol sondai-aq Soltüstık Koreia men Päkıstannyŋ da osyndai synaqtar jürgızıp otyrǧanyn aitty.
Tılşılerdıŋ sūraǧyna jauap bere otyryp, Tramp AQŞ 30 jyldan astam uaqyttan keiın iadrolyq qarudy qaita synaqtan ötkızetının rastady.
«Bız de basqa elder siiaqty iadrolyq qarudy synaimyz», — dedı ol.
Qazır älemdegı iadrolyq qaruy bar memleketterdıŋ ışınde tek Soltüstık Koreia ǧana resmi türde tolyq iadrolyq jarylystar jasaǧan. Qalǧan derjavalar mūndai synaqtardy toqtatqan.
Alaida Tramptyŋ paiymynşa, kei elder synaqtardy qūpiia türde, iaǧni tereŋ jerasty nysandarynda ötkızedı:
«Olar mūny jariialamaidy. Tereŋ jerasty poligondarynda ötkızıledı, sondyqtan syrt köz tek azdaǧan dırıldı ǧana sezedı», — deidı AQŞ prezidentı.
29 qazanda Tramp AQŞ iadrolyq synaqtaryn qaita bastaitynyn mälımdegenımen, Aq üi äkımşılıgı būl tolyq jarylystary bola ma, älde zertteu synaqtary ma ekenın naqtylamaǧan.
2 qaraşada AQŞ energetika ministrı Kris Rait Fox News telearnasyndaǧy The Sunday Briefing baǧdarlamasynda tüsınıkteme berdı:
«Qazırgı synaqtarda atom bombalary jarylmaidy. Būl — subkritikalyq synaqtar, iaǧni jarylyssyz täjıribeler. Olar iadrolyq qarudyŋ basqa komponentterın tekseruge baǧyttalady», — dedı ministr.
Ministrdıŋ aituynşa, mūndai synaqtar qarudyŋ ışkı qūrylymy men qauıpsızdıgın baqylauǧa, sondai-aq eskı qarulardyŋ jaramdylyǧyn baǧalauǧa mümkındık beredı.
Aita ketsek, Amerika Qūrama Ştattary soŋǧy ret tolyq iadrolyq jarylysty 1992 jyly jasaǧan.
1996 jyly Vaşington Iаdrolyq synaqtarǧa jappai tyiym salu turaly şartqa (DVZIаİ) qol qoiǧanymen, ony Kongress älı künge deiın ratifikasiialaǧan joq.
Sol uaqyttan berı AQŞ Nevada poligonynda subkritikalyq jerasty synaqtaryn ǧana jürgızıp keledı.
