Ūlttyq ruhty därıpteu – kez kelgen memlekettıŋ mädeni bolmysyn aiqyndaityn maŋyzdy ıs. Sol mındettı abyroimen atqaryp jürgen ortalyqtardyŋ bırı – «Alatau» dästürlı öner teatry. Teatr 2016 jyly aşylǧan künnen bastap qazaqtyŋ dästürlı muzykasyn, jyraulyq önerın, ūlttyq qoiylymdaryn jaŋa deŋgeige köterudı maqsat ettı.

Bügınde teatrdyŋ aiqyn mädeni bet-beinesın qalyptastyrǧan – elge tanymal dästürlı änşıler, jyraular, akterlerden qūralǧan şyǧarmaşylyq top. Olardyŋ ärqaisysy ūlttyq önerdı därıpteuge özındık üles qosyp, teatrdyŋ tanymaldyǧyn arttyruǧa sebepker bolyp otyr.

«Alatau» dästürlı öner teatry – ūlttyq sahnalyq mädeniettı zamanaui baǧytta damytuǧa baǧyttalǧan bıregei ortalyq. Teatrdyŋ basty missiiasy – dästürlı önerdıŋ bai mūrasyn bügıngı körermenge jaŋa formatta ūsynu. Repertuarynda halyq änderı men qissa-dastandar, aqyn-jyraular mūrasy, etnografiialyq qoiylymdar, ūlttyq dramaturgiia tuyndylary keŋınen oryn alǧan.
Teatr şyǧarmaşylyq ūjymy är qoiylymda ūlttyq mınez, bolmys, salt-dästürdı körkem tılmen jetkızıp, körermenge ruhani tereŋdık pen şynaiylyq syilaidy.

Jyraulyq dästür – qazaq ruhaniiatynyŋ tereŋ tamyry. «Alatau» teatry jyraulyq önerdı jaŋǧyrtyp, ony stilistikalyq tūrǧyda saqtai otyryp, zamanaui formatta ūsynatyn mädeni ortaǧa ainaldy. Teatr jyraulary klassikalyq jyr-dastandardy, epikalyq tolǧaulardy, terme-tolǧaular men tarihi arnaulardy körermenge jetkızıp keledı.
Olardyŋ oryndau mänerı, dauys qoiu tehnikasy, dombyra qaǧysynyŋ erekşelıgı – teatrdyŋ basty erekşelıkterınıŋ bırı. Sonymen qatar jyraular jas buynǧa şeberlık sabaqtaryn ötkızıp, ūlttyq önerdıŋ üzılmeuıne yqpal etıp jür.

Amanqos Ötegenūly Sadyqov — dästürlı jyr önerınıŋ körnektı ökılı

Amanqos Ötegenūly – qazaqtyŋ jyraulyq dästürın bügıngı künge jetkızıp, ony käsıbi sahnalyq deŋgeide damytyp jürgen öner maitalmany. Mädeniet salasynyŋ üzdıgı, Respublikalyq jyrşylar konkursynyŋ laureaty. Amanqos Ötegenūly 1966 jyldyŋ 15 mausymynda düniege kelgen. Bala kezınen ūlttyq muzyka men jyr önerıne erekşe qyzyǧuşylyq tanytqan Amanqos Sadyqov öner jolyn adaldyqpen jalǧap kele jatqan jyrşy-termeşılerdıŋ bıregeiı.

Amanqos Sadyqov alǧaş muzykalyq bılımın Estrada-sirk uchilişesınde alyp, dombyramen än aitu mamandyǧy boiynşa käsıbi daiyndyqtan öttı. Dästürlı vokal men dombyra önerın jan-jaqty meŋgeruı onyŋ bolaşaq jyraulyq şeberlıgınıŋ berık negızıne ainaldy.

Keiınnen ol Şymkent qalasyndaǧy M. Äuezov atyndaǧy universitettın muzyka mamandyǧy boiynşa aiaqtap, öner salasynda tereŋ bılım aldy. Osy kezeŋnen bastap jyrşylyq baǧyt onyŋ negızgı käsıbi jolyna ainaldy.

Amanqos Sadyqov bügınde «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ beldı artisterınıŋ bırı. Ol teatrda: ärtıs, jyrşy, termeşı retınde qyzmet etıp, teatrdyŋ körkemdık deŋgeiın köteruge zor üles qosyp keledı.

Jyrşylyq dästürdı saqtap qana qoimai, ony sahnalyq qoiylymdarmen ūştastyryp, jaŋa deŋgeide tanytyp jürgen şyǧarmaşylyq tūlǧa.
Amanqos Sadyqov jyrşylyq önerımen ǧana şektelmei, kino salasynda da özın körsete alǧan talantty önerpaz.

Ol tüsken filmder: «Qambar batyr» filmı — Qambar batyrdyŋ rölı. «Şämşı» derektı filmı — kompozitor Şämşı Qaldaiaqovtyŋ rölı. Būl jūmystarynda ol özıne tän tabiǧi akterlık qabıletımen, ūlttyq bolmysymen obrazdardy nanymdy somdai bıldı.

«Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ sahnasynda Amanqos Sadyqov bırneşe maŋyzdy beinelerdı somdady: «Än-Mūhit» spektaklındegı – Soqyr şal beinesı, «Aiman–Şolpan» qoiylymyndaǧy – jyrau rölı, «Qambar batyr» jyrynyŋ sahnalyq nūsqasynda — Qambar batyr. Äsırese «Qambar batyr» jyryn sahnalyq qoiylym deŋgeiınde oryndap, akterlık jäne jyrşylyq şeberlıktı ūştastyru arqyly körermenge erekşe äser qaldyrdy. Būl onyŋ jan-jaqty öner iesı ekenın däleldei tüsedı.
Amanqos Sadyqovtyŋ qūndy qazynaǧa toly repertuary qazaq jyraulyq dästürınıŋ keŋdıgın aiǧaqtaidy. Onyŋ oryndauynda Aqtan Kereiūly, Qaşaǧan Kürjımanūly, Bazar jyrau, Kerderı Äbubäkır, Kerderı Qūdaibergen, Mailyqoja Sūltanqojaūly, Nauryzbek jyrau syndy ırı tūlǧalardyŋ jyr-termelerı jaŋa tynys alyp keledı.

Sonymen qatar «Qyz Jıbek», «Qambar batyr», «Änes sahaba» dastany onyŋ repertuarynda tūraqty oryn alǧan. Amanqos Sadyqovtyŋ oryndauşylyq mänerınıŋ erekşelıgı — sahnada jyrdyŋ ruhyn, epikalyq keŋdıgın, obrazdyq tereŋdıgın tolyq jetkıze bıluınde.

Amanqos Sadyqov Ötegenūly – jyr önerınıŋ aldynda ter tögıp jürgen, ūlttyq dästürdı bügıngı zaman sūranysyna beiımdei otyryp ūsynatyn abyroily öner iesı. Ol teatr sahnasynda da, kinoda da, jyr älemınde de öz qoltaŋbasyn qaldyrǧan talant. «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ abyroiyn arttyryp, jyrşylyq dästürdı keiıngı ūrpaqqa jetkızude Amanqos Sadyqovtyŋ eŋbegı zor.

«Alatau» teatry – sonymen bırge ūlttyq dramaturgiiaǧa den qoiǧan şyǧarmaşylyq ūjym. Teatr akterlerı ūlttyq mınez-qūlyqty tereŋ sezımmen jetkızemın degen maqsatta jūmys ısteidı.

Önerdıŋ joly – auyr da azapty, bıraq şyn jürekpen şeberlıkke ūmtylǧan jannyŋ qadamyna jaryq tüsıretın qasiettı soqpaq. Osy soqpaqqa tüsıp, öz eŋbegın körermennıŋ köŋılıne arnaǧandardyŋ bırı – Myrzalinova Kūralai Balapanqyzy. Abai aitqandai, «Öner aqylmen suarylǧanda ǧana baiandy», al artistıŋ sahnadaǧy jürısınen, söz saptauynan, beine somdauynan osy talaptyŋ oryndalǧanyn anyq aŋǧaruǧa bolady.

1982 jyly Almaty oblysy, Kerbūlaq audanynyŋ Qaraşoqy auylynda düniege kelgen Kūralaidyŋ käsıbi qalyptasuy T. Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasynda bastaldy. Ol būl şaŋyraqta muzykalyq drama önerın meŋgerıp, akterlık bolmysynyŋ negızın qalady. Öner atty keŋ alqapqa qadam basqan künnen berı artist öz ızdenısın toqtatqan emes.

2003 jyldan 2015 jylǧa deiın N. Jantörin atyndaǧy muzykalyq-drama teatrynda eŋbek etken kezeŋı – onyŋ akterlık mekteptıŋ qyr-syryn tereŋ meŋgerıp, sahnalyq bolmysyn aiqyndaǧan däuırı. Keiıngı jyldary ūstazdyq qyzmet atqaryp, akterlık şeberlıktı jas buynǧa üiretuı – önerdıŋ jauapkerşılıgın sezıngen adamnyŋ ısı.

2018 jyldan bastap «Alatau» dästürlı öner teatrynda qyzmet etıp keledı. Būl teatrdyŋ tynysyn aşyp, akterlık qūramynyŋ damuyna özındık ülesın qosyp kele jatqan artisterdıŋ bırı. Teatrdyŋ 2026 jyly 10 jyldyq belesıne aiaq basqanda, sol jyldardyŋ denınde osy ūjymnyŋ sahnasynda eŋbek etıp jürgen artisterdıŋ qatarynda Kūralaidyŋ orny aiqyn körınedı.

Kūralai somdaǧan beineler körermenge oi salatyn, keiıpkerdıŋ ışkı düniesın zerdeleuge mümkındık beretın sipatymen erekşelenedı.

«Jyr Jolbarys» qoiylymynda Ūldan rölı – analyq meiırım men ruhani berıktıktı qatar tanytatyn beine. Ana rölı – adam janynyŋ eŋ tereŋ, eŋ näzık iırımderın sahnada däl jetkızudı talap etedı. «Abai–Toǧjan» qoiylymyndaǧy Zere obrazynda salmaq pen sabyr, aqyl men aibyn qatar jüredı. Būl rölder Kūralaidyŋ näzıktıktı de, danalyqty da tabiǧi jetkıze alatyn artist ekenın körsetedı.

«Gülder hikaiasyndaǧy» Qalampyr – alǧyrlyq pen köŋıl jyluynyŋ ülgısı; «Alatau FM radiosy» muzykalyq komediiada Raigül jalǧyz basty anany somdaidy. Ol bala şaǧasyn asyrap, el qataryna qosu üşın özınıŋ näzık jandy ekenın ūmytqan äieldı beineleidı. Küldırıp otyryp, ömırdıŋ aşy şyndyǧy aiqyn körınedı. Keiıpkerınıŋ jan düniesın tolyqtai zerttep, är ıs-äreketı, sözı, mänerı, qylyǧy arqyly körermennıŋ köŋılınen şyqqan obrazdyŋ bırı. Sahnalyq är rölınde artist adamnyŋ ışkı küiın sözben emes, közqarasymen, dauys yrǧaǧymen, qimylymen jetkızuge ūmtylady. Būl – teatr önerınıŋ basty qūndylyǧy.

Kinodaǧy jūmystary da onyŋ akterlık diapazonynyŋ keŋdıgın baiqatady. «Än aǧa» telehikaiasyndaǧy Jamal Omarova, «Saǧan senem ın» jobasyndaǧy Mansiia, «Äskerden hat» filmındegı Rauşan – harakterı bölek, taǧdyry bölek äielder beinesı. Ekrandaǧy är rölınde artist ömırdıŋ türlı qyryn körermenge şynaiy jetkızuge tyrysatyny baiqalady.

Qysqa metrlı «Dombyra» filmındegı oryndauy da qazaqy bolmystyŋ boiauyn, ışkı jan dünienısın däl sezdıre alatyn artist ekenın däleldeidı. Būl – akterdıŋ tabiǧilyǧy men käsıbi daiyndyǧynyŋ yqpaly.

Sahna – sözdıŋ kiesın, sezımnıŋ salmaǧyn, adamnyŋ jan düniesın aşatyn oryn. Myrzalinova Qūralaidyŋ öner jolyndaǧy är qadamy osy oiǧa ündes. Ol är rölın öz boiynan ötkızıp, körermenge jetkızuge ūmtylady. Būl – akterlık eŋbektıŋ eŋ kürdelı ärı eŋ baǧaly tūsy.

«Alatau» dästürlı öner teatry – ūlttyq mädeniettıŋ jaŋa tynysyn aşqan ortalyq. Sol ortada eŋbek etıp kele jatqan artistıŋ är rölı körermendı oiǧa jetelep, sahnalyq mädeniettıŋ damuyna üles qosyp otyr.

Öner joly – adam janynyŋ saraiyna aparar eŋ ūzaq ta ystyq sürleu. Būl jolda talap – tūlpar, eŋbek – eskek, jürek – jelken. Osy üşeuı toǧysqanda ǧana önerdıŋ biıgıne qol sozyp, öz ızın qaldyrǧan jannyŋ eŋbegı baiandy bolmaq. Sol jolǧa jasynan den qoiǧan jandardyŋ bırı – Düisembieva Janerke Mūratqyzy, 1996 jyldyŋ mausym aiynyŋ alǧaşqy künı Taraz topyraǧynda düniege kelgen.

Önerge alǧaş qadam basqan şaǧy – ızdenıske toly studenttık kezeŋ. 2012–2015 jyldary T. Q. Jürgenov atyndaǧy kolledjde muzykalyq teatr artisı mamandyǧyn meŋgerıp, sahna esıgın tūŋǧyş ret käsıbi türde aşty. Osy jyldar – köŋılge tūŋǧyş ot tūtatqan, jürekke önerdıŋ dertın salǧan, ömırlık baǧyt-baǧdaryn aiqyndaǧan qasterlı kezeŋ.
Bılımın tereŋdetıp, 2015–2020 jyldary T. Q. Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasynda rejisser-prodiuserlık bılımdı igerdı. Önerdıŋ tek oinaumen emes, oi tudyrumen de qadırlı ekenın osy jyldary ūǧyndy. Sebebı sahna – akterdıŋ ǧana emes, adamnyŋ ışkı oiy men jan düniesınıŋ de ainasy.
Alǧaşqy käsıbi qadamy 2015–2017 jyldary Ǧ. Müsırepov atyndaǧy balalar men jasöspırımder teatrynda bastaldy. Būl orta aktrisanyŋ şynaiylyqqa, tazalyqqa, balǧyn energiiaǧa toly sahnalyq tynysyn qalyptastyrdy. Sonymen bırge, 2015–2020 jyldary «Art Haus» öner mektebınde, 2020–2022 jyldary «Mar Mar» ortalyǧynda akterlık şeberlık boiynşa därıs beruı – önerdı üirenumen qatar, ony özgege üiretu de ülken jauapkerşılık ekenın sezındırdı. Abai aitqandai, «Ūstazdyq qylǧan jalyqpas» – önerpaz şäkırtınen būryn özın tärbieleidı.
2018 jyldan berı «Alatau» dästürlı öner teatry – Janerkenıŋ tūraqty şyǧarmaşylyq şaŋyraǧy. Ūlttyq önerdıŋ temırqazyǧyn jaŋa däuırde qaita tıgıp, dästürdıŋ tynysyn keŋeitudı maqsat etken būl teatrda aktrisa on jylǧa juyq uaqyt boiy negızgı qoiylymdardyŋ mazmūndyq özegın köterıp keledı. Teatrdyŋ 2026 jylǧy on jyldyq belesınde onyŋ eŋbegı osy joldyŋ jartysynan astamyna kuä bolmaq.
Janerkenıŋ akterlık tabiǧaty – näzıktık pen jıgerdıŋ, emosiialyq ikemdılık pen ışkı tärtıptıŋ üilesken körınısı. Är rölde mınezdıŋ özegın tauyp, keiıpkerdıŋ ışkı logikasyn būzbai, körermenge tüsınıktı ärı senımdı beine jasai bıluı onyŋ akterlık mektebınıŋ qalyptasqanyn baiqatady.

«Jyr Jolbarys» – Būrym (rej. E. Nūrtazin)

Būrym – näzıktıgımen körıngenmen, ışkı qairaty basym, jüregı taza beine. Aktrisa būl rölde emosiiany aşyq jar salumen emes, ıştei terbelıp, közqaras pen plastikaǧa süienıp jetkızedı. Būrymnyŋ ūiaŋdyǧy men berıktıgı Janerkenıŋ sahnalyq tynysymen üilesım tauyp, körermenge jürek tūnyǧynan jetedı.

«Abai–Toǧjan» – Toǧjan (rej. E. Bıläl)

Toǧjan beinesınde aktrisa sypaiylyqty, syrly sezımnıŋ jeŋıl iırımderın, äiel janynyŋ näzık tolqynysyn tabiǧi beredı. Onyŋ dauys yrǧaǧyndaǧy jūmsaqtyq, söz mänerındegı salmaq – Toǧjannyŋ tereŋ bolmysyn aşatyn negızgı kılt. Būl röl – jas aktrisanyŋ klassikalyq obrazdy senımdı alyp şyǧuǧa qabılettı ekenın körsetedı.

«Aiman–Şolpan» – Aiman (rej. J. Jūmanbai)

Aiman – äreketı şapşaŋ, tapqyr, köŋılge jeŋıl beine. Janerke būl rölde sergektık pen sahnalyq ikemdılıktı qatar paidalanyp, komediialyq elementterdı naqty yrǧaqpen oryndaidy. Dialogty däl beruı men sahnadaǧy erkındıgı Aimannyŋ şynaiy mınezın aşa tüsedı. Būl röl aktrisanyŋ küldırıp otyryp oi salatyn komediia janrdaǧy qabıletın körsetedı.

«Qamauda qalǧan arman» – Qatira (rej. N. Tutov)

Qatira – dramalyq salmaǧy zor kürdelı keiıpker. Mūnda aktrisa ömır synyna tüsken äieldıŋ ışkı arpalysyn, ünsız mūŋyn, köŋıldegı jarasyn mimika men pauza arqyly tereŋ jetkızedı. Röldegı ūstamdylyq pen emosiialyq däldık – Janerkenıŋ dramalyq janrdaǧy şynaiylyqqa beiım ekenın aiqyndaidy.

Kino salasyndaǧy ızdenısı
Ekran önerınde de özındık qoltaŋbasyn körsetıp keledı.
• «Keikı Mergen» filmındegı Aqjan
• «Jalǧyz jauqazyn» telehikaiasyndaǧy Janiia
Būl rölderde aktrisa kadr aldyndaǧy şynaiylyqty saqtap, sezımdı köz qaraşyǧynan-aq jetkıze bıluımen erekşelenedı. Kino – ünsız söileitın öner, al Janerkenıŋ ışkı tynysy kadrda tabiǧi körınıs tabady.

«Alatau» dästürlı öner teatry 2022 jyly Astana qalasynda ötken, Äzırbaijan Mädiūly Mämbetovtıŋ 90 jyldyq mereitoiyna arnalǧan TEATRALL II halyqaralyq teatr festivalıne qatysty. Būl öner dodasynda ūjymnyŋ eŋbegı joǧary baǧalanyp, qatysuşylarǧa arnaiy medaldar tabystaldy.
Sol sätte jūrtşylyq nazaryn özıne erekşe audartqan jūldyzdardyŋ bırı – Janerke Düisembieva boldy. Festival ūiymdastyruşylary ony ortaǧa şyǧaryp, qūrmetpen atap, marapatty köpşılık aldynda arnaiy tabystady. Būl – aktrisanyŋ käsıbi eŋbegı ǧana emes, sahnadaǧy tabiǧilyǧy, jauapkerşılıgı, jankeştı ızdenısınıŋ de el aldynda moiyndaluy.

Janerke Mūratqyzy – jas buyn ökılı bola tūra, basty rölderge senımmen ūsynylatyn aktrisalardyŋ bırı. Onyŋ sahnalyq qimyldaǧy jinaqylyǧy, emosiialyq däldıgı, keiıpker tabiǧatyn tereŋ tüsıne bıluı – «Alatau» teatrynyŋ qalyptasu jyldarynda erekşe üles qosqanyn däleldeidı.
Öner jolyn talap pen eŋbekke, jürekpen sezınuge negızdegen aktrisa üşın är röl – adam janynyŋ bır qūpiia esıgı. Sol esıktı aşa bılgen öner iesı – sahnanyŋ tynysyn, dästürdıŋ mänın, körermennıŋ köŋılın qatar ūstai alǧan jan.

«Alatau» dästürlı öner teatry – qazaqtyŋ ruhani mūrasyn saqtap, jaŋǧyrtyp, bolaşaqqa jetkızetın mädeni orda. Onyŋ bet-beinesın qalyptastyryp jürgen dästürlı änşıler, jyraular, akterler – bügıngı ūlttyq önerdıŋ şyn janaşyrlary.

Olardyŋ şyǧarmaşylyǧy tek teatrdyŋ ǧana emes, jalpy qazaq mädenietınıŋ damuyna serpın berıp, ūlttyq bolmysymyzdyŋ biık deŋgeide saqtaluyna yqpal etude.