«Ádildik joly» Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi QR Sybaılas jemqorlyqqa qarsy agenttigimen birlesip 2022 jylǵy 15 tamyzda respýblıka boıynsha «Ádildikti talap et!» atty aýqymdy naýqanyn bastaıdy. Oǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń kez-kelgen azamaty qatysa alady.
Naýqannyń basty maqsaty – qoǵam arasynda jemqorlyqqa tózimsizdik ortasyn qalyptastyryp, bul úrdiske el azamattaryn barynsha jumyldyrý. Atalmysh is-shara jemqorlyqtyń bolýy nemese oryn alýy múmkin degen, qoǵamdy alańdatatyn máselelerdiń keń aýqymyn kezeń-kezeńimen qamtıtyn bolady.
Birinshi kezeńde avtojol salasyndaǵy máselelerge toqtalyp, joldardy salý, jóndeý jáne kútip ustaý barysyndaǵy jemqorlyq táýekelderin anyqtaýǵa nazar aýdarylady.
2022 jylǵy 14 shildede Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Memleket basshysy Q-J.K.Toqaev jol salý salasynda sybaılas jemqorlyqqa beıimdilik kórsetkishiniń joǵary ekenin atap ótip, elimizde jol salý barysynda 10 jyl ishinde bolǵan buzýshylyqtardy muqııat tekserýdi tapsyrǵan. «Elimizdiń joldary nashar ekeni jáne jol qurylysy salasyn jemqorlyq jaılaǵany eshkimge jasyryn emes. Jalpy, bul salada qordalanǵan másele kóp... Joldyń nashar sapasyna qatysy bar barlyq kinálilerdi Zańǵa sáıkes jaýapkershilikke tartý qajet», - dedi memleket basshysy.
Qazaqstanda bul sala synnan kóz ashpaı jatqany anyq. Sapasyz joldar – jol-kólik apattarynda talaı adamdardyń qaıtys bolyp, jaraqat alýlarynyń sebebi bolyp tabylady. 2021 jyly avtojol salasyna 500 mlrd.tg. shamasynda qarjy bólingen. Sonymen qatar, osy jyly 14 000 jol-kólik apaty tirkelip, onda 2000-nan asa adam qaza bolyp, 18 000 adam jaraqattanǵan. Bul degenimiz – 20 000 buzylǵan taǵdyrlar! Jol sapasynyń bul jaǵdaıǵa qatysy bar ekenin anyq.
Sapasyz joldar – adamdardyń ómirine qaýip tóndiretin jol apattarynyń, tasymalmen aınalysatyn bıznes-qaýymdastyǵynyń ózekti problemasy bolyp otyr. Jalpy, transport júıesi – ulttyq ekonomıka úshin mańyzdy dep sanalatyn elimizdiń ınfraqurylymy. BÁF Ǵalamdyq básekege qabilettilik ındeksiniń kórsetkishine sáıkes jol sapasy jóninen bizdiń el 138 orynnyń 108-shi ornynda ornalasqan.
Bıyl 11 myńnan astam shaqyrym jolǵa ártúrli jóndeý jumystary júrgiziledi. Buǵan 600 mıllıard teńgeden astam qarjy bólindi. Al, jol jóndeýge bólingen qarajattyń 44 paıyzyna memlekettik satyp alý qorytyndysy jasalǵan joq. Avtojoldardy salý jobalarynyń barlyq kezeńderi jemqorlyq táýekelderine beıim. Tek memleket pen azamattardyń birlesken kúshimen ǵana, qoǵamdy barynsha jemqorlyqqa qarsy kúreste jumyldyra otyra, bul zulymdyqqa tótep bere alamyz.
Azamattar naýqanǵa Adildik.kz veb-saıty arqyly qosylyp, 1463 Call center boıynsha Qazaqstan avtojoldaryn salý, jóndeý jáne kútip ustaý salasyndaǵy jemqorlyq týraly aqparatty 15 tamyzdan bastap habarlaı alady.
Kelip túsken barlyq aqparat qalyń jurtshylyqty jumyldyra otyra, jergilikti jáne respýblıkalyq «Ádildik keńesi» atty Keńesterinde talqylanady. Sonymen qatar, salalyq normatıvti-quqyqtyq aktilerdi jetildirý maqsatynda jáne ýákiletti organdarǵa syndarly usynystar usynylatyn bolady.
Naýqannyń qorytyndysy, sonymen qatar Birlestik qyzmetiniń nátıjesi bıylǵy jyldyń aıaǵynda ótetin Jemqorlyqqa qarsy forýmda jarııalanyp, naýqanǵa belsendi qatysqan azamattar «Ádildik jaýyngeri» mártebesine ıe bolady.
Beı-jaı qaramaıtyn barlyq azamattardy atalmysh naýqanǵa qosylyp, elimizdi tolyqqandy damytýǵa jol bermeı jatqan, jemqorlardyń «arqasynda» jemqorlyqty qabyldaý ındeksine sáıkes 180 dúnıejúzi elderi arasyndaǵy 102 oryndy ustatyp otyrǵan jemqorlarǵa qarsy kúreste belsendilik tanytýǵa shaqyramyz.
Jemqorlyqty birge jeńeıik!
Ádildiktiń jaýy – beıqamdyq!
Beıqam bolma, ádildikti talap et!
Anyqtama. Joǵaryda kórsetilgen sharanyń uıymdastyrýshysy –
QR Prezıdenti Q-J.K. Toqaevtyń saılaýaldy baǵdarlamasynyń «Ádildik» atty ekinshi baǵytyn qoldaý maqsatynda 2020 jylǵy 18 qarashada qurylǵan «Ádildik joly» Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi. Az ýaqyt ishinde uıym sybaılas jemqorlyqqa jáne onyń barlyq kórinisterine qarsy kúreste jaqsy nátıje kórsete aldy.
Osylaısha, Birlestik jyl basynan beri 22 myńnan astam azamatqa zańgerlik keńes berip, memlekettik satyp alýlar monıtorıngi aıasynda 1000-ǵa jýyq baǵany kóterý faktileri men 20 mlrd teńge somany quraıtyn zań buzýshylyqtardy anyqtady. Osy jáne ózge de faktiler boıynsha 300-den astam memlekettik organ basshylary men basqa da tulǵalarǵa jalpy somasy 67 mıllıon teńge aıyppul salynyp, 21 qylmystyq is qozǵaldy.
Olardyń teń jartysy memlekettik qyzmetkerler nemese olarǵa teńestirilgen tulǵalardyń kásipkerlik qyzmetpen aınalysqan.
Mysaly, Aqtóbe qalasyndaǵy bir sport mektep dırektorynyń orynbasary óz qyzmetimen qatar jeke kásipker retinde memlekettik satyp alýlarmen aınalysyp, basqa sport mektepteri men bilim berý uıymdaryna da qyzmet kórsetip otyrǵan. Oǵan 428 820 teńge kóleminde aıyppul salynyp, sondaı-aq, memleket paıdasyna dep onyń zańsyz 15 901 780 teńge kirisi tárkilendi.
Birlestik «ArtSport.kz» jobasy aıasynda jemqorlyq faktilerin birinshi bolyp anyqtady. Máselen, jan basyna belgilengen memlekettik shyǵarmashylyq tapsyrys 28 mlrd. teńge qurasa, tek Shymkent qalasynyń ózinde 1704 vaýcher ıegerleriniń arasynan 547 buzýshylyqtar anyqtaldy, ıaǵnı ár 3-shi bala úıirmege qatyspaǵan.
