Sáýle men Saıragúl

2330
Adyrna.kz Telegram

Keshe bir syıly aǵamnyń kóńil shaıǵa shaqyrǵan jaqsy otyrysynda Saıragúldiń Sáýlege qarsy vıdeosy, osyǵan oraı Sáýleniń maǵan jazǵan jazbasy jaryq kóripti. Basqa da birqatar ózime syıly aǵa-ápkelerim de bul máselede óz alańdaýshylyqtaryn bildirip, birazy jekeme hatta joldap jatyr eken. Bunyń bárine tikeleı qatysy bar adam retinde tańǵy saǵat 5 bolyp qalǵanda osy hatty jazýǵa kompıýterge otyrdym. Jalpy perishte-qyzymnan qapyda aıyrylyp qalǵaly Saıragúl isi, oralmandar isi týraly kóp oılanyp, tolǵandym, osy jazýǵa otyrmaı turyp eki úsh saǵat otyryp jáne oılandym. Aqyry, mynadaı pikirge kelip, ózim úshin sheshim qabyldadym:
Birinshiden, men úshin Sáýle kim, Saıragúl kim?

Sáýleniń beınesi ondaǵan jyl boıyna teledıdar arqyly, gazet-jýrnaldar arqyly bárimizge etene tanys. Onyń ózgelerden alǵan nemese ózi bergen suhbattary, teledıdar aldyndaǵy júris-turysy, bári-bári jarasymdy, qazaq qyzynyń etalony deýge laıyq tulǵa. Siz úshin bilmeımin, men úshin solaı bolǵan, solaı bolyp qala bermek! Alaıda Sáýle ekeýimizdiń jeke tanystyǵymyz ókinishke qaraı, onyń basyna túsken aýyr qaıǵyly jaǵdaıda oryn aldy. 2017 jyldyń aıaǵynda onyń týǵan inisin Reseıden qańǵyp kelgen orystar baýyzdap óltirdi, Sáýle baýyrynyń artynan joqtaýshy, jábirlenýshi ókili bolyp tanyldy, men qolymnan kelgeninshe kásibı keńesterimdi berip júrdim. Arada aı óter-ótpes jalǵyz ulynan aıyryldy, onyń 7-in berip jatqan kúni ákesi qaıǵydan kóz jumdy... Osymen toqtady ma desek, keıinnen Sáýleniń ulymen oınaqtap birge ósken týǵan ápkesiniń uly mezgilsiz qaıtty. Sáýleniń ornynda shamaly adam qaıǵydan basyn kótere almaı qalǵan bolar edi. Sáýleni bilmeımin, jeke ózimniń bul jaǵdaılar qabyrǵamdy qaıystyryp-aq jiberdi. Sáýlege qalaı, qaıtsem kómek ete alamyn dep, jatsam-tursam oılandym. Sóz biledi-aý, sózderi ótedi-aý degen talaı adamdardy Sáýleniń úıine jiberdim, ózim de birge júrdim, óziniń de dos-jaran, aǵaıyn-týmasy bar, biz bar barynsha jubattyq, bunyń bári Allanyń isi, synaǵy degendi dáleldegen boldyq, Sáýle de basyn kóterip, ıyǵyn tiktegendeı kórindi. Osy kezde maǵan bir oı keldi, ol - ne bolsa da Sáýleni endi qoǵamdyq iske tartý, onyń úıde jalǵyz qalýyna jol bermeý, sol arqyly qaıǵysyn umyttyra almasaqta, sál de bolsa jeńildetý. Sodan qalaı, qaıtip júzege asqanyn bilmeımin men Sáýle jáne Abaı.kz saıtynyń jýrnalısi Nurgeldi Ábdiǵanı úsheýimiz Reseılik Dıana Peregýdaǵa qarsy isti bastapta ketippiz (ol is týraly toqtalmaı-aq qoıaıyn, ınternette aqparat jetkilikti). Basqany bilmeımin, óz basym Sáýleniń kózderinen ot-jalyndy kórgendeı boldym. Artynan Saıragúl isiniń epopeıasy bastaldy da ketti. Sáýle janyp tústi! Iske bárimizden de erekshe qulshynyspen kiristi, tipti men joqta ne qolym tımegende, meniń anaý-mynaý qaǵazdarymdy da ózi jazyp, ózi aparyp júrdi. Yńǵaısyz bolsa da aıta keteıin, ózi jazǵandaı Saıragúldiń túrmeden shyqqan ish kıimi, náskıine de shynymen ózi jýyp, ózi satyp alyp, aýystyrtqanyna da kýá boldyq. Onyń keı tirlikteri meniń ózimdi shoshytty, mysaly «eger Úkimet Saıragúldi bosatpasa, men ashtyq jarııalaımyn» - dedi. Sonda ol Saıragúldi áli kórmegende tanymaıdy da, tek qana túrmege kirip shyǵyp júrgen meniń aıtýymnan ǵana biledi! Al endi sot kezindegi jasaǵan tirlikteri bári ózderińizdiń kóz aldaryńyzda, anda-sanda «ne bolyp jatyr eken» - dep qaraǵan adamǵa da Sáýleniń bul iste qalaı janushyra qyzmet etkeni kórinip-aq tur. Odan bylaıda Saıragúldiń balasy Ulaǵat matematıkadan oryn aldy dep súıinshilep, ony akademık, professor atalary Asqar Jumadildaev pen Saıat Ibraevten qatar bata aldyrǵany t.b. t.t. bári kóz aldymyzda meniń jáne Nurgeldiniń tikeleı qatysýymyzben ótip jatty. Sáýleniń kópten qabyrǵasyna batyp júrgen dúnıe Saıragúl men onyń otbasynyń úısiz júrgeni bolatyn, onyńda bir sheshimin tapqandaı bolyp, osydan nebary bir apta buryn Sáýle ózi jáne meniń atymnan belgili kásipker, meenat Baýyrjan Ospanovqa hatta daıyndaǵan-tuǵyn. Endi qalǵan másele, soǵan ekeýimiz qol qoıyp, shyqqan kisiler arqyly Ospanov myrzaǵa jetkizý bolatyn. Sol kezde Saıragúldiń kúıeýi Ýálı Sylam, artynan Saıragúl anadaı vıdeolaryn jarııalady...
Ýálı shirkin ana bir saıtannyń tiline erip, meni de Sáýleni de biraz jerge aparyp tastaǵan eken, óz basym oǵan qınalǵanda joqpyn. Óıtkeni, Ýálı qansha kezdesip júrgende Qytaıdan muǵalimdikten erte zeınetkerlikke ketýine psıhıkalyq aýrýy sebep bolǵanyn óz aýzymen aıtyp júrgen. Bul jaǵdaıdy ana saıtanda 5-ke biledi. Ras, Ýálı sondaı qaǵaz jasatyp aldym degen. Biraq, o jaqtan kelgen basqa aǵaıyndardyń aıtýynsha Qytaıda ondaı aýrýmen aýyramyn dep ótirik anyqtama alyp zeınetke shyǵý múmkin emes kórinedi... Sondyqtan, onyń ózi ne, sózi ne dep anaý aıtqandaı kóńilime ala qoımaǵam.
Al endi, Saıragúldiń Sáýlege qarsy shabýylynyń jóni bólek. Ashyǵyn aıtqanda «Saıragúldiń jáıin menen artyq biletin adam kemde-kem» – dep buryn oılaýshy edim, qazir sol Saıragúldi tanymaı otyrmyn. Múldem! Biraq, ózim kýá bolǵan kóptegen jáıtter men detaldardy ornyna qoıa otyryp Sáýle men Saıragúldiń portretin jasaqtap shyǵardym. Sáýleniń kemshiligi me, artyqshylyǵy ma bilmeımin, ol óte emoıonaldy adam. Biraq, adamnyń maldan negizgi aıyrmashylyǵy da sol emoııasynda deıdi ǵalymdar. Soǵan qarap, bunysy kemshilik emes, artyqshylyǵy bolar, tipti artyqshylyǵy bolmasa, adamshylyǵy bolar depte oılaımyn. Alaıda, Sáýleniń men óz basym kepil bolatyn bir sózsiz artyqshylyǵy bar, ol – onyń shynshyldyǵy! Ol emoııaǵa salynyp artyq ııa kem aıtýy múmkin, biraq eshqashanda ótirik aıtpaıtyny! Joǵaryda qandaı jaǵdaıda tanysyp, qandaı tirlikterde birge júrgenimizdi esepke ala, meniń ol qasıetin kóre, baǵalaı alatynyma kúmánińiz bolmasyn. Sáýle óte shynshyl adam! Al Saıragúl kerisinshe, ol emoııasyn tolyq basqara alady. Bizder, advokattar úshin, óz qorǵaýymyzǵa alǵan adamdardaǵy ol taptyrmas qasıet! Emoııasyn basqara alatyn adam aıt degen sózińdi aıtady, aıtpa degendi aıpaıdy, jyla degen jerde jylaıdy, kúl degen jerde kúledi, bir sózben aıtqanda bárin baqylaýda ustaıdy. Eger Sizder sotta sottalýshylar tek qana shyndyqty aıtady jáne shyndyqty aıtýǵa tisti deseńizder qatty qatelesesizder. Biz, joq, jeke óz basym, sotta Qadaǵańnyń (Qadyr Myrzalıev) óleńindegi «Jetkizý úshin shyndyqty, ótirik qostym azdaǵan» degen prınıpti ustanamyn. Basqasyn aıtpaı-aq qoıaıyn, Saıragúldiń otbasyna qosylýy qajet boldy, men úshinde, halyq úshinde. Ony otbasyna aman-esen qostyq. Endi sol otbasynan aıyrý, sóıtip Ulaǵat pen Úkilaıdy tiri jetim etý... Joq! Ol týraly oılaýda múmkin emes! Ony, basqańyzdy bilmeımin, ulynan aıyrylǵan Sáýle, qyzynan aıyrylǵan men jaqsy túsinemiz! Sondyqtanda, Saıragúldi ary qaraı qorǵaısyz ba, joq pa degen suraqtyń qoıylýy da orynsyz. Saıragúl ózi menen bas tartpasa, men ony qorǵaýdan bas tartpaımyn. Otbasy birinshi kezekte, qalǵany mańyzdy emes nemese ekinshi, úshinshi kezektegi máseleler...

Sáýleniń Baýyrjan Ospanovqa jazǵan haty

«Jer-Sý» korporaııasynyń prezıdenti
Baýyrjan Ospanov myrzaǵa

Qurmetti Baýyrjan Keńesbekuly!

Elge belgili meenat retinde memlekettik joǵary deńgeıdegi baǵdarlamalar aıasynda da, memlekettik emes uıymdar men jekelegen adamdardyń ótinishi boıynsha da elge qyzmet etip, aldyńyzǵa kelgen talaı muqtaj jannyń betin qaıtarmaı, ushan-teńiz jaqsylyqtar jasap júrgenińiz halyqqa aıan.
Atymtaı jomarttyǵymen elge tanylǵan ózińizge biz de ótinish aıtqymyz keldi. Ózimiz úshin emes, elim, jerim dep Qytaı qorǵanyn buzyp kelgen, otbasyna, eki balasyna qosylý úshin basyn báıgege tikken qazaqtyń batyr qyzy Saıragúl Saýytbaı úshin Ózińizden kómek suraýdy jón dep sheshtik.
Saıragúl Saýytbaı týraly álemge taraǵan aqparattarǵa Siz de qanyq bolarsyz dep oılaımyz. Degenmen, qysqasha baıandaı ketsek, Saıragúl Saýytbaı 21 mamyr 2018 jyly qytaı-qazaq shekarasyn buzyp ótýge májbúr bolǵan, óıtkeni onyń otbasy – jary Ýálı Sylam, eki balasy – Úkilaı men Ulaǵat Qazaqstanǵa 2009 (?) jyly kóship kelip, Qazaqstan azamattyǵyn alǵan. Saıragúl Saýytbaı zańdy túrde Qazaqstanǵa kóship, óz otbasymen tabysý úshin qanshama áreketter jasasa da, Qytaı úkimeti ony jibermeı qoıǵan. Birneshe jyl «jiberemiz» dep aldarqatýmen kúttirse, sońǵy 1 jylynda «Saıası úırený lagerinde» jumys isteýge májbúrlegen. Sońynda óziniń jeke bas bostandyǵyna qaýip tóngenin túsingen Saıragúl Saýytbaı Qazaqstanǵa zańsyz ótýge májbúr bolǵan.
Saıragúl Saýytbaıdyń ústinen qylmystyq is qozǵalyp, 1 tamyzǵa deıin ýaqytsha tergeý ızolıatorynda qamaýda otyrdy. Oǵan 2,5 aı boıy búkil Qazaqstan halqy tileýles boldy, kúndiz-túni «Saıragúlge bostandyq» dep barlyq respýblıkalyq BAQtar men áleýmettik jeliler jarysa jazdy. Odan bólek, AQSh, Germanııa, Avstrııa, Chehııa, Túrkııa t.b. alyp memleketterdiń «Nıý-Iork taıms», «Vashıngton press» syndy álemge tanymal kóptegen halyqaralyq BAQ, BUU baspasózi jarysa aqparat taratyp, 200-ge jýyq maqala jarııalandy, «Human Rights Watch», «Soclety for threatened peoples» syndy álemge tanymal halyqaralyq adam quqyǵyn qorǵaý uıymdary Saıragúlge bostandyq surap, arasha tústi. Nátıjesinde, 1 tamyz kúni Jarkent aýdandyq soty Saıragúl Saýytbaıǵa 1 jyl shartty merzim taǵaıyndap, bostandyq berdi.
Búginde Saıragúl Saýytbaı otbasymen Almaty oblysy Esik aýdanynda páter jaldap turýǵa májbúr. Basynda baspanasy bolmasa da, áleýmettik jaǵdaıy tómen, densaýlyǵy nashar bolsa da, Saıragúldiń ómirge degen qulshynysy, jaqsylyqqa degen senimi joǵalǵan joq. Búgingi eldegi jumyssyzdyq ahýalyn jaqsy bilesiz, Saıragúldiń joldasyn da, ózin de esh jerge jumysqa almaıdy, kórshisiniń sıyryn saýyp, kúnin kórip júr. Solaı bola tura, eki balasynyń sabaq úlgerimi óte jaqsy. Uly Ulaǵat taıaýda matematıka páni boıynsha ótken olımpıadadan 1 oryn jeńip alyp, Dýbaıǵa joldama aldy. Eki bala da ónerli, daryndy, talantty balalar. Olardyń jetistikterin dáleldeıtin dıplomdary da bar.
Saıragúl Saýytbaıdyń turmystyq-áleýmettik-saıası jaǵdaıyn eskere otyryp, oǵan baspana máselesin sheshýge kómektesýińizdi suraımyz. Siz árkez jastardy qoldaýǵa barynsha járdemdesip kelesiz. Bıylǵy jastar jylynda Saıragúldiń talantty eki balasyna qoldaý bildirip, olarǵa kez kelgen aýyldan baspana alyp berseńiz, bul Elbasymyzdyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda da óz ornymen jasalǵan kómek bolar edi.

Aldyn ala alǵys aıtamyz. El ıgiligi jolynda atqaryp júrgen ár isińizge tabys, denińizge saýlyq, otbasyńyzǵa amandyq tileımiz!

Saıragúl Saýytbaıdyń advokaty Abzal Quspan

Jýrnalıst Sáýle Ábedınova

Abzal Quspanovtyń Feısbýk paraqshasynan

Pikirler