Keşe bır syily aǧamnyŋ köŋıl şaiǧa şaqyrǧan jaqsy otyrysynda Sairagüldıŋ Säulege qarsy videosy, osyǧan orai Säulenıŋ maǧan jazǧan jazbasy jaryq körıptı. Basqa da bırqatar özıme syily aǧa-äpkelerım de būl mäselede öz alaŋdauşylyqtaryn bıldırıp, bırazy jekeme hatta joldap jatyr eken. Būnyŋ bärıne tıkelei qatysy bar adam retınde taŋǧy saǧat 5 bolyp qalǧanda osy hatty jazuǧa kompiuterge otyrdym. Jalpy perışte-qyzymnan qapyda aiyrylyp qalǧaly Sairagül ısı, oralmandar ısı turaly köp oilanyp, tolǧandym, osy jazuǧa otyrmai tūryp ekı üş saǧat otyryp jäne oilandym. Aqyry, mynadai pıkırge kelıp, özım üşın şeşım qabyldadym:
Bırınşıden, men üşın Säule kım, Sairagül kım?
Säulenıŋ beinesı ondaǧan jyl boiyna teledidar arqyly, gazet-jurnaldar arqyly bärımızge etene tanys. Onyŋ özgelerden alǧan nemese özı bergen sūhbattary, teledidar aldyndaǧy jürıs-tūrysy, bärı-bärı jarasymdy, qazaq qyzynyŋ etalony deuge laiyq tūlǧa. Sız üşın bılmeimın, men üşın solai bolǧan, solai bolyp qala bermek! Alaida Säule ekeuımızdıŋ jeke tanystyǧymyz ökınışke qarai, onyŋ basyna tüsken auyr qaiǧyly jaǧdaida oryn aldy. 2017 jyldyŋ aiaǧynda onyŋ tuǧan ınısın Reseiden qaŋǧyp kelgen orystar bauyzdap öltırdı, Säule bauyrynyŋ artynan joqtauşy, jäbırlenuşı ökılı bolyp tanyldy, men qolymnan kelgenınşe käsıbi keŋesterımdı berıp jürdım. Arada ai öter-ötpes jalǧyz ūlynan aiyryldy, onyŋ 7-ın berıp jatqan künı äkesı qaiǧydan köz jūmdy... Osymen toqtady ma desek, keiınnen Säulenıŋ ūlymen oinaqtap bırge ösken tuǧan äpkesınıŋ ūly mezgılsız qaitty. Säulenıŋ ornynda şamaly adam qaiǧydan basyn kötere almai qalǧan bolar edı. Säulenı bılmeimın, jeke özımnıŋ būl jaǧdailar qabyrǧamdy qaiystyryp-aq jıberdı. Säulege qalai, qaitsem kömek ete alamyn dep, jatsam-tūrsam oilandym. Söz bıledı-au, sözderı ötedı-au degen talai adamdardy Säulenıŋ üiıne jıberdım, özım de bırge jürdım, özınıŋ de dos-jaran, aǧaiyn-tumasy bar, bız bar barynşa jūbattyq, būnyŋ bärı Allanyŋ ısı, synaǧy degendı däleldegen boldyq, Säule de basyn köterıp, iyǧyn tıktegendei körındı. Osy kezde maǧan bır oi keldı, ol - ne bolsa da Säulenı endı qoǧamdyq ıske tartu, onyŋ üide jalǧyz qaluyna jol bermeu, sol arqyly qaiǧysyn ūmyttyra almasaqta, säl de bolsa jeŋıldetu. Sodan qalai, qaitıp jüzege asqanyn bılmeimın men Säule jäne Abai.kz saitynyŋ jurnalisı Nūrgeldı Äbdıǧani üşeuımız Reseilık Diana Peregudaǧa qarsy ıstı bastapta ketıppız (ol ıs turaly toqtalmai-aq qoiaiyn, internette aqparat jetkılıktı). Basqany bılmeimın, öz basym Säulenıŋ közderınen ot-jalyndy körgendei boldym. Artynan Sairagül ısınıŋ epopeiasy bastaldy da kettı. Säule janyp tüstı! Iske bärımızden de erekşe qūlşynyspen kırıstı, tıptı men joqta ne qolym timegende, menıŋ anau-mynau qaǧazdarymdy da özı jazyp, özı aparyp jürdı. Yŋǧaisyz bolsa da aita keteiın, özı jazǧandai Sairagüldıŋ türmeden şyqqan ış kiımı, näskiıne de şynymen özı juyp, özı satyp alyp, auystyrtqanyna da kuä boldyq. Onyŋ kei tırlıkterı menıŋ özımdı şoşytty, mysaly «eger Ükımet Sairagüldı bosatpasa, men aştyq jariialaimyn» - dedı. Sonda ol Sairagüldı älı körmegende tanymaidy da, tek qana türmege kırıp şyǧyp jürgen menıŋ aituymnan ǧana bıledı! Al endı sot kezındegı jasaǧan tırlıkterı bärı özderıŋızdıŋ köz aldaryŋyzda, anda-sanda «ne bolyp jatyr eken» - dep qaraǧan adamǧa da Säulenıŋ būl ıste qalai janūşyra qyzmet etkenı körınıp-aq tūr. Odan bylaida Sairagüldıŋ balasy Ūlaǧat matematikadan oryn aldy dep süiınşılep, ony akademik, professor atalary Asqar Jūmadıldaev pen Saiat İbraevten qatar bata aldyrǧany t.b. t.t. bärı köz aldymyzda menıŋ jäne Nūrgeldınıŋ tıkelei qatysuymyzben ötıp jatty. Säulenıŋ köpten qabyrǧasyna batyp jürgen dünie Sairagül men onyŋ otbasynyŋ üisız jürgenı bolatyn, onyŋda bır şeşımın tapqandai bolyp, osydan nebary bır apta būryn Säule özı jäne menıŋ atymnan belgılı käsıpker, mesenat Bauyrjan Ospanovqa hatta daiyndaǧan-tūǧyn. Endı qalǧan mäsele, soǧan ekeuımız qol qoiyp, şyqqan kısıler arqyly Ospanov myrzaǧa jetkızu bolatyn. Sol kezde Sairagüldıŋ küieuı Uäli Sylam, artynan Sairagül anadai videolaryn jariialady...
Uäli şırkın ana bır saitannyŋ tılıne erıp, menı de Säulenı de bıraz jerge aparyp tastaǧan eken, öz basym oǧan qinalǧanda joqpyn. Öitkenı, Uäli qanşa kezdesıp jürgende Qytaidan mūǧalımdıkten erte zeinetkerlıkke ketuıne psihikalyq auruy sebep bolǧanyn öz auzymen aityp jürgen. Būl jaǧdaidy ana saitanda 5-ke bıledı. Ras, Uäli sondai qaǧaz jasatyp aldym degen. Bıraq, o jaqtan kelgen basqa aǧaiyndardyŋ aituynşa Qytaida ondai aurumen auyramyn dep ötırık anyqtama alyp zeinetke şyǧu mümkın emes körınedı... Sondyqtan, onyŋ özı ne, sözı ne dep anau aitqandai köŋılıme ala qoimaǧam.
Al endı, Sairagüldıŋ Säulege qarsy şabuylynyŋ jönı bölek. Aşyǧyn aitqanda «Sairagüldıŋ jäiın menen artyq bıletın adam kemde-kem» – dep būryn oilauşy edım, qazır sol Sairagüldı tanymai otyrmyn. Müldem! Bıraq, özım kuä bolǧan köptegen jäitter men detaldardy ornyna qoia otyryp Säule men Sairagüldıŋ portretın jasaqtap şyǧardym. Säulenıŋ kemşılıgı me, artyqşylyǧy ma bılmeimın, ol öte emosionaldy adam. Bıraq, adamnyŋ maldan negızgı aiyrmaşylyǧy da sol emosiiasynda deidı ǧalymdar. Soǧan qarap, būnysy kemşılık emes, artyqşylyǧy bolar, tıptı artyqşylyǧy bolmasa, adamşylyǧy bolar depte oilaimyn. Alaida, Säulenıŋ men öz basym kepıl bolatyn bır sözsız artyqşylyǧy bar, ol – onyŋ şynşyldyǧy! Ol emosiiaǧa salynyp artyq iia kem aituy mümkın, bıraq eşqaşanda ötırık aitpaityny! Joǧaryda qandai jaǧdaida tanysyp, qandai tırlıkterde bırge jürgenımızdı esepke ala, menıŋ ol qasietın köre, baǧalai alatynyma kümänıŋız bolmasyn. Säule öte şynşyl adam! Al Sairagül kerısınşe, ol emosiiasyn tolyq basqara alady. Bızder, advokattar üşın, öz qorǧauymyzǧa alǧan adamdardaǧy ol taptyrmas qasiet! Emosiiasyn basqara alatyn adam ait degen sözıŋdı aitady, aitpa degendı aipaidy, jyla degen jerde jylaidy, kül degen jerde küledı, bır sözben aitqanda bärın baqylauda ūstaidy. Eger Sızder sotta sottaluşylar tek qana şyndyqty aitady jäne şyndyqty aituǧa tıstı deseŋızder qatty qatelesesızder. Bız, joq, jeke öz basym, sotta Qadaǧaŋnyŋ (Qadyr Myrzaliev) öleŋındegı «Jetkızu üşın şyndyqty, ötırık qostym azdaǧan» degen prinsiptı ūstanamyn. Basqasyn aitpai-aq qoiaiyn, Sairagüldıŋ otbasyna qosyluy qajet boldy, men üşınde, halyq üşınde. Ony otbasyna aman-esen qostyq. Endı sol otbasynan aiyru, söitıp Ūlaǧat pen Ükılaidy tırı jetım etu... Joq! Ol turaly oilauda mümkın emes! Ony, basqaŋyzdy bılmeimın, ūlynan aiyrylǧan Säule, qyzynan aiyrylǧan men jaqsy tüsınemız! Sondyqtanda, Sairagüldı ary qarai qorǧaisyz ba, joq pa degen sūraqtyŋ qoiyluy da orynsyz. Sairagül özı menen bas tartpasa, men ony qorǧaudan bas tartpaimyn. Otbasy bırınşı kezekte, qalǧany maŋyzdy emes nemese ekınşı, üşınşı kezektegı mäseleler...
Säulenıŋ Bauyrjan Ospanovqa jazǧan haty
«Jer-Su» korporasiiasynyŋ prezidentı
Bauyrjan Ospanov myrzaǧa
Qūrmettı Bauyrjan Keŋesbekūly!
Elge belgılı mesenat retınde memlekettık joǧary deŋgeidegı baǧdarlamalar aiasynda da, memlekettık emes ūiymdar men jekelegen adamdardyŋ ötınışı boiynşa da elge qyzmet etıp, aldyŋyzǧa kelgen talai mūqtaj jannyŋ betın qaitarmai, ūşan-teŋız jaqsylyqtar jasap jürgenıŋız halyqqa aian.
Atymtai jomarttyǧymen elge tanylǧan özıŋızge bız de ötınış aitqymyz keldı. Özımız üşın emes, elım, jerım dep Qytai qorǧanyn būzyp kelgen, otbasyna, ekı balasyna qosylu üşın basyn bäigege tıkken qazaqtyŋ batyr qyzy Sairagül Sauytbai üşın Özıŋızden kömek sūraudy jön dep şeştık.
Sairagül Sauytbai turaly älemge taraǧan aqparattarǧa Sız de qanyq bolarsyz dep oilaimyz. Degenmen, qysqaşa baiandai ketsek, Sairagül Sauytbai 21 mamyr 2018 jyly qytai-qazaq şekarasyn būzyp ötuge mäjbür bolǧan, öitkenı onyŋ otbasy – jary Uäli Sylam, ekı balasy – Ükılai men Ūlaǧat Qazaqstanǧa 2009 (?) jyly köşıp kelıp, Qazaqstan azamattyǧyn alǧan. Sairagül Sauytbai zaŋdy türde Qazaqstanǧa köşıp, öz otbasymen tabysu üşın qanşama äreketter jasasa da, Qytai ükımetı ony jıbermei qoiǧan. Bırneşe jyl «jıberemız» dep aldarqatumen küttırse, soŋǧy 1 jylynda «Saiasi üirenu lagerınde» jūmys ısteuge mäjbürlegen. Soŋynda özınıŋ jeke bas bostandyǧyna qauıp töngenın tüsıngen Sairagül Sauytbai Qazaqstanǧa zaŋsyz ötuge mäjbür bolǧan.
Sairagül Sauytbaidyŋ üstınen qylmystyq ıs qozǧalyp, 1 tamyzǧa deiın uaqytşa tergeu izoliatorynda qamauda otyrdy. Oǧan 2,5 ai boiy bükıl Qazaqstan halqy tıleules boldy, kündız-tünı «Sairagülge bostandyq» dep barlyq respublikalyq BAQtar men äleumettık jelıler jarysa jazdy. Odan bölek, AQŞ, Germaniia, Avstriia, Chehiia, Türkiia t.b. alyp memleketterdıŋ «Niu-İork taims», «Vaşington press» syndy älemge tanymal köptegen halyqaralyq BAQ, BŪŪ baspasözı jarysa aqparat taratyp, 200-ge juyq maqala jariialandy, «Human Rights Watch», «Soclety for threatened peoples» syndy älemge tanymal halyqaralyq adam qūqyǧyn qorǧau ūiymdary Sairagülge bostandyq sūrap, araşa tüstı. Nätijesınde, 1 tamyz künı Jarkent audandyq soty Sairagül Sauytbaiǧa 1 jyl şartty merzım taǧaiyndap, bostandyq berdı.
Bügınde Sairagül Sauytbai otbasymen Almaty oblysy Esık audanynda päter jaldap tūruǧa mäjbür. Basynda baspanasy bolmasa da, äleumettık jaǧdaiy tömen, densaulyǧy naşar bolsa da, Sairagüldıŋ ömırge degen qūlşynysy, jaqsylyqqa degen senımı joǧalǧan joq. Bügıngı eldegı jūmyssyzdyq ahualyn jaqsy bılesız, Sairagüldıŋ joldasyn da, özın de eş jerge jūmysqa almaidy, körşısınıŋ siyryn sauyp, künın körıp jür. Solai bola tūra, ekı balasynyŋ sabaq ülgerımı öte jaqsy. Ūly Ūlaǧat taiauda matematika pänı boiynşa ötken olimpiadadan 1 oryn jeŋıp alyp, Dubaiǧa joldama aldy. Ekı bala da önerlı, daryndy, talantty balalar. Olardyŋ jetıstıkterın däleldeitın diplomdary da bar.
Sairagül Sauytbaidyŋ tūrmystyq-äleumettık-saiasi jaǧdaiyn eskere otyryp, oǧan baspana mäselesın şeşuge kömektesuıŋızdı sūraimyz. Sız ärkez jastardy qoldauǧa barynşa järdemdesıp kelesız. Biylǧy jastar jylynda Sairagüldıŋ talantty ekı balasyna qoldau bıldırıp, olarǧa kez kelgen auyldan baspana alyp berseŋız, būl Elbasymyzdyŋ «Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamasy aiasynda da öz ornymen jasalǧan kömek bolar edı.
Aldyn ala alǧys aitamyz. El igılıgı jolynda atqaryp jürgen är ısıŋızge tabys, denıŋızge saulyq, otbasyŋyzǧa amandyq tıleimız!
Sairagül Sauytbaidyŋ advokaty Abzal Qūspan
Jurnalist Säule Äbedinova
Abzal Qūspanovtyŋ Feisbuk paraqşasynan
