«Daudyŋ basy Dairabaidyŋ kök siyry» demekşı, taǧy da Sairagül jaily jazbaqpyz. Ekı-üş künnen berı Sairagül Sauytbai men onyŋ jūbaiy Uäli Slamūlynyŋ älemjelıdegı äŋgımelerı qoǧamnyŋ qyzu talqysyna tüstı. Endı solardy ret-retımen baiandaimyz...
Bırınşı äŋgıme: Sairagüldıŋ «Bosqyn märtebesın» alu prosessı
Qytai bilıgınıŋ etnikalyq qazaqtarǧa jasap jatqan resressiialyq saiasatynyŋ qūryǧynan qūtylu maqsatynda qazaq şekarasyn būzyp ötıp, bala-şaǧa, bai-myrzasyna kelgen Sairagül Sauytbaidyŋ esım-soiy bügınge ekı qazaqtyŋ bırıne tanys boldy. Sairagüldıŋ soty, onyŋ qazaq türmesınıŋ tabaldyryǧyn attap, tösegın körgendıgı turaly qaitalap aityp jatpaiyq. Onyŋ barlyǧy hronologiialyq retpen BAQ-ta jariialandy.
Endıgı mūrat – oǧan (Sairagül Sauytbaiǧa - red) «Bosqyn märtebesın» alyp beru edı. Būl prosess bır künde şeşıle qoimaityny aqyly bar adamǧa onsyz da aian. BAQ-ta jariialanǧan aqparattardan körıp bılgenımızdei, būl prosess te şaban jürıspen, öz retımen jürıp jatqan.
25.07.2018 jyl. Sairagül mäselesı Jarkent sotynda qaralyp jatqan. Sol, 25-şıldede alǧaş ret «Pana ızdeuşı tūlǧa» deitın kök kuälık Sairagülge tapsyryldy. Ony bergen Köşı-qon qyzmetı edı. Jaramdylyq merzımı 3 ai. Osy üş aida arnaiy qūrylǧan komissiia Sairagülge «Bosqyn märtebesın» beru-bermeu mäselesın qarap, şeşım şyǧaruy tiıs bolǧan.
25.10.2018 jyl. Belgılep bergen üş ai uaqyt 25-qazan künı aiaqtaldy. Söittı de, Sairagüldıŋ kuälıgın taǧy üş aiǧa sozdyrǧan edı.
04.10.2018 jyl. Taldyqorǧan qalasynda arnaiy qūrylǧan komissiia otyrysy ötıp, Sairagül Sauytbaiǧa «Bosqyn märtebesın» beruden bas tartty.
Osydan keiın advokat Abzal Qūspan Astanaǧa aryz jazyp, komissiia otyrysynyŋ şeşımın qaita qaraudy talap ettı.
25.01.2019 jyl. Sairagül Sauytbaidyŋ «Pana ızdeuşı tūlǧa» deitın qūjatynyŋ merzımı tausyldy. Söitıp taǧy üş ai merzımge ūzartty.
«Pana ızdeuşı tūlǧa kuälıgı» «Bosqyn märtebesın» sūraǧan adamǧa berıledı. Joǧaryda aitqanymyzdai, Sairagül Sauytbai Qazaqstan bilıgınen «Bosqyn märtebesın» sūraǧan edı. Köşı-qon qyzmetı Sairagüldıŋ ötınışın qaraudy sol kezde bastap ketken. Aqyrynda Astana komissiia şeşımın küşınde qaldyrdy.
Osydan keiın advokat Almaty oblystyŋ sotyna qaita talap-aryz jazdy. Maqsat - oblystyq komissiia otyrysynyŋ şeşımın terısteu bolatyn. Sairagülge «Bosqyn märtebesın» alyp beru ısı osy retpen jalǧasyp kele jatqan.
Aitpaqşy, 2018 jyldyŋ 31-qaŋtary künı Sairagül Sauytbai advokat Abzal Qūspannyŋ jazyp bergen talap-aryzyn alyp, Taldyqorǧanǧa barǧan.
Ekınşı äŋgıme: Sairagüldıŋ satqyndyǧy
Bız taqyrypty «Sairagüldıŋ satqyndyǧy» dep qoidyq. Nege? Aitaimyz...
«Jer astynan jık şyqty, ekı qūlaǧy tık şyqty» degendei, Sairagül Sauytbai oblys ortalyǧyna ketken künı, onyŋ jūbaiy Uäli Slamūly ekı balasyn ertıp, eŋkıldep eŋıregen küiı Qazaqstanda zaŋdy tırkelmegen «Atajūrt» ūiymynyŋ keŋsesıne baryp, bosaǧasyn küzetıp, sūhbat berdı.
1 saǧat, 36 minut, 53 sekundtyq sūhbat qazır äleumettık jelını şarlap jür. Onda Uäli Slamūly advokat Abzal Qūspannyŋ habarsyz ketkendıgın (A.Qūspannyŋ otbasynda qaraly jaǧdai bolǧanyn bıle tūra-red.) aiyptap, advokattyq qyzmetı üşın Abzal Qūspan men jurnalist Säule Äbıldahanqyzyna aqşa tölegenın aitady. Advokat Abzal Qūspan men jurnalist Säule Äbıldahanqyzynyŋ atyna qarata bırneşe jaǧymsyz pıkırler aitqan.
Syrt köz synşy degen, esım-soiyn el bılmeitın Serıkjan Bıläşūlynyŋ jūmystaryn qazaqstandyq auditoriiaǧa därıpteu men Sairagül Sauytbai mäselesınde jarǧaq qūlaqtary jastyq körmei jügırgen Abzal Qūspan, Säule Äbıldahanqyzy, Nūrgeldı Äbdıǧaniūly ekenın estı jūrt onsyz da jaqsy bıledı.
Al Uäli Slam men myŋmen jalǧyz alysqan «jeke batyr» Serıkjan Bıläşūlynyŋ sūhbaty joǧarydaǧy attary atalǧan azamattardyŋ eŋbegın joqqa şyǧaryp, qaralau maqsatynda qasaqana ūiymdastyrylsa kerek. Köp jūrt solai tüsındı.
Sairagüldıŋ bırınşı satqyndyǧy
Sairagül Sauytbaidyŋ jūbaiy Uäli Slam «Atajūrt» ūiymynyŋ basşysy Serıkjan Bıläşūlyna baryp, jylap-eŋıregen küide advokat Abzal Qūspanǧa aqşa bergenın, Abzaldyŋ köp uaqyttan berı (soŋǧy bır aida) Sairagülge habarlaspaǧanyn, qarailaspaǧanyn aityp aiyptady.
Advokat Abzal Qūspan Uäli Slam men Serıkjan Bıläşūlynyŋ özın jäne Säule Äbıldahanqyzyn naqaq qaralaǧan video-sūhbatyn terısteudı talap ettı.
Sairagül qaittı? Serıkjan Bıläşūlynyŋ video-sūhbatyn jäne onda aitylǧan negızsız aiyptaulardy terısteuden bas tartty. Esesıne, «feisbuk» jelısınde video ündeu taratty. Sairagüldıŋ Abzal Qūspannan keşırım sūraǧan ündeuın yqşamdap berdık. Maǧynasy mynaǧan saiady: «Osynyŋ barlyǧy menıŋ qiyn taǧdyrymnyŋ kesırı bolyp, būǧan men kınälı boldym. Sondyqtan advokatym Abzal Qūspannan jūbaiymnyŋ artyq ketken jerlerı bolsa, jūbaiymnyŋ atynan keşırım sūraimyn. Jūbaiym Uäli Slamūly advokatym Abzal Qūspannyŋ adamgerşılıge, ūltjandylyǧyna, azamattyq ūstanymyna dän riza. Menıŋ taǧdyrym qyl üstınde tūrǧan kezde Abzal Qūspan azamattyq tanytyp, «Sairagüldıŋ jūmysyn özım qolyma alamyn, aiaǧyna şyǧaramyn» dep edı. Maǧan ekınşı ret ömır syilap edı. Abzal Qūspanǧa alǧysymyz şeksız», dep qaiyrdy.
Bırınşıden, Sairagül Abzal Qūspan men Säule Äbıldahanqyzyna aqşa bergenın terıstegen joq. Ekınşıden, «jūbaiymnyŋ artyq ketken jerı bolsa» dep kümändana söilep, älemjelını şulatqan älgı sūhbattan eş sökettık körmeitının bıldırdı.
Sairagüldıŋ ekınşı satqyndyǧy
Arada kün ötpei, Sairagül Sauytbai öz taǧdyryna alaŋdap, şyr-pyr bolǧan Säule Äbıldahanqyzyn jerden-alyp, jerge-salǧan video ündeu jariialady. «Säule menı Abzalmen kezdestırmei, kezdesuıme bar ynta-şyntasymen kedergı jasady. Menıŋ baspasözge şyǧuyma qarsy boldy», dep söktı. Öte-möte päskene türde as ışken qūdyǧyna tükırgen qylyq tanytty.
Al Säule Äbıldahanqyzy öz kezegınde Abzal Qūspannyŋ qyzynyŋ qaza boluyna bailanysty, Abzaldyŋ öz ötınışı boiynşa sälemın Sairagülge jetkızıp bergenın aitty.
Tüiındei kele aitpaǧymyz, Säule Äbıldahanqyzy otbasyna tüsken auyr qazadan qaiǧy qūrsauynda otyrsa da (ainaldyrǧan az uaqyttyŋ ışınde ınısınen, ūlynan, äkesınen, äpkesınıŋ ūlynan aiyrylǧan-red) bar mäselenı ysyryp qoiyp, künı-tünı şapqylap jürıp, Sairagüldıŋ mäselesın qoǧam talqysynan tüsırmei jürdı. Qanşama maqala, qanşama video aqparattardy taratty. Sairagüldıŋ sot prosessınde advokattyŋ fizikalyq türde ülgermeuıne bailanysty qūjattardy toltyru ısın de jürgızdı.
Sairagül Jarkenttegı uaqytşy tergeu izoliatorynda jatqanda, artynan ızdep barǧan da Abzal, Säule, Nūrgeldı edı. Yŋǧaisyz bolsa da aitaiyq, Säule Sairagüldıŋ türmeden şyqqan ış kiımıne deiın özı juyp tazalap, tazalaryn satyp äperıp jürdı. Oǧan da myna jūrt kuä.
«Eger Ükımet Sairagüldı bosatpasa, men aştyq jariialaimyn» degen de Säule Äbıldahanqyzy edı.
Almatyda üisız-küisız jürgen Sairagül men onyŋ otbasyna baspana alyp beru maqsatynda, belgılı käsıpker Bauyrjan Ospanovqa da hat jazyp, üi sūraǧan osy Säule Äbıldahanqyzy edı.
Ökınışke orai, Sairagüldıŋ jūbaiy Uäli Slam «Atajūrtqa» baryp advokat Abzal Qūspan men jurnalist Säule Äbıldahanqyzyn sonşalyq qaralaityndai ne tülen türttı dedık, bız. Artynşa jūrt bolyp qoǧap şyqqan Sairagüldıŋ özı de Säule Äbıldahanqyzyn qaralap söilegen video ündeu jariialady. Jūrt sengen Sairagüldıŋ būl qaitkenı, dedık taǧy.
Serıkjan Bıläş Uäli Slamnyŋ psihikalyq derke şaldyqqan küiın paidalanyp otyr ma?
Esterıŋızde bolsa, Sairagül tūtqyndalyp ketkennen keiın Uäli Slamūly ekı balasyn ertıp kep, Almatydaǧy Adam qūqyqtaryn qorǧau ūiymynyŋ keŋsesınde (Jovtistıŋ keŋsesı-red) baspasöz mäslihatyn ötkızgen edı.
Sairagül Sauytbai 2018 jyldyŋ 21-mamyrynda tūtqyndalǧan. 23-mamyr künı «Abai.kz» aqparattyq portalynda Sairagüldıŋ qaiyn ınısı Nūrbolat Asannyŋ araşa sūraǧan maqalasy jariia boldy.
Al 25-mamyr künı Uäli Slam baspasöz mäslihatyn ötkızdı. Sol baspasöz jiynynda Uäli Slamūly özınıŋ jäne otbasynyŋ jaǧdaiyn egjei-tegjeilı baiandap bergen. Özınıŋ Qytaida ūzaq jyl ūstazdyq qyzmet atqarǧanyn, miynyŋ şarşauyna bailanysty medisinalyq anyqtama alyp, uaqytynan būryn zeinetke şyqqanyn habarlap aitqan.
Sairagül Sauytbaidyŋ oida-joqta joldan taiyp, advokaty Abzal Qūspan men jurnalist Säule Äbıldahanqyzyna qatysty japtym-jala, jaqtym-küie dep söileuıne basqa-basqa emes, däl osy Serıkjan Bıläşūlynyŋ arandatu maqsatynda jasalǧan sūhbaty tūrsa kerek. Äleumettık jelıde osyǧan saiatyn pıkırler köptep aitylyp jatyr.
Sonda Qytaidyŋ etnikalyq qazaqtarǧa jasaǧan zalym saiasatyn jalǧyz jürıp jer jahanǧa äşkereledım dep jürgen Serıkjan Bıläşūly (japsyrma aty Jarqyn Jetı-red.) Uäli Slamnyŋ densaulyǧynyŋ kemıstıgın öz oiynyna paidalanyp otyr ma?
Jalpy Serıkjan Bıläşūlyna qatysty jūrt ışınde qaŋqu söz köp. Ol kım? Ol basqaratyn «Atajūrt» ūiymy nelıkten älı künge tırkelmegen? Serıkjan Bıläştıŋ (Jarqyn Jetı-red.) Qytai arnaiy barlau qyzmetınde 7 jyl agent bolǧany ras pa? (Būndai aqparatty «feisbukte» Anar Satai jazdy).
Serıkjan Bıläştıŋ tüpkı maqsaty qandai? Būl turaly aldaǧy uaqta keŋırek jaza jatarmyz...
Aidyn Serıkūly
Redaksiiadan: Avtordyŋ közqarasy redaksiianyŋ közqarasyn bıldırmeitının eskerte kele, qarsy taraptyŋ da oi-pıkırıne portalymyzdan oryn beruge daiynbyz.
