Qazaqstan Respublikasy ükımetı 2017 jyldyŋ 30 mausymynda IT tehnologiialardy jäne elektrondyq aqparattyq resurstardy qorǧau, halyq pen biznes arasyndaǧy sifrlyq sauattylyqty arttyru jäne aqparattyq-kommunikasiialyq tehnologiialardy paidalanu qauıpsızdıgın qamtamasyz etu salasyndaǧy memlekettık saiasatty ıske asyrudyŋ negızgı baǧyttaryn aiqyndai kele, «Qazaqstannyŋ kiberqalqany» qauıpsızdık tūjyrymdamasyn bekıtken bolatyn. Sodan berı elımız kiberqauıpsızdık, IT salasyn damytu, sondai-aq, halyqtyŋ sifrlyq sauattylyǧyn arttyru mäselelerıne basa nazar audardy.
Alaida, Qazaqstanda internet, äleumettık jelılerdegı onlain sauda nemese türlı saittar arqyly alaiaqtyqqa tap bolu körsetkışı joǧary. Statistikalyq mälımetterge süiensek, soŋǧy 5 jylda internet-alaiaqtyq faktısı 10 ese ösken.
«İnternet-alaiaqtyqtyŋ türlerı öte köp. Qoǧamda eŋ keŋ taralǧan türı – äleumettık injeneriia dep atalady. Onyŋ da türlerı öte köp. Mäselen, sızge bank qyzmetkerlerı «kartaŋyzdyŋ artyndaǧy 3 sandy aityŋyz» degen siiaqty sözder aityp habarlasuy mümkın. Mūndai aqparattardy mülde aituǧa bolmaidy. Keibır adamdar sifrly sauatsyz bolǧandyqtan sondai mälımetterdı aityp jıberıp, alaiaqtyqqa tap bolady. Odan bölek, jiı qoldanatyn olh.kz sekıldı qosymşalarda da internet-alaiaqtyq jiı kezdesedı. Mäselen, «aldymen aqşasyn töleŋız, sosyn tauardy jetkızemın» degen siiaqty sözdermen aldaidy. Tıptı, ülken kısılerdı de, otbasy müşelerımen, jalǧan habarlamalar, ötırık ūtystar arqyly aldap jatqandar da, aldanyp jatqan halyq ta köp. Qazır alaiaqtyqtyŋ eŋ köp taraǧan kezderı. Sondyqtan tanys emes saittarǧa kırmei, jeke aqparattardy
bögde adamǧa beruge bolmaidy», - dedı IT mamany Aibolat Qūlatai «Adyrna» ūlttyq portalyna bergen sūhbatynda.
İnternettegı alaiaqtyq tek el aumaǧynda ǧana jüzege aspaidy, qylmyskerler şet elde otyryp-aq ta aram ısın atqara beredı. Tıptı, belgısız sıltemege öte qalsa, barlyq aqparattan aiyrylyp, qalai aldanyp qalǧanyn bılmei qalady? Sonda halyq sifrly sauatsyz ba, älde Qazaqstannyŋ kiberqalqany älsız be? Mūndaida sifrly sauattylyqty arttyru üşın ne ısteu kerek?
«Sifrly sauattylyqty qarjylyq sauattylyq, matematikalyq sauattylyq nemese alǧaşqy kömek siiaqty üirenıp alu qajet. Qarapaiym kompiuterdı meŋgerıp alu maŋyzdy. Elektrondy pochtany paidalanudy, tıptı, äleumettık jelını dūrys qoldanu, ony qorǧau siiaqty qarapaiym sifrlyq sauattylyqty meŋgerıp alsa, internet-alaiaqtyqqa jol bermeuge bolady.
Elımızde türlı qosymşalardyŋ özı şeteldık jobalar. Olardy körıp, Qazaqstan nege sondai joba jasap şyqpasqa degen oi keledı. Ökınışke qarai, elımızde IT salasyndaǧy keibır kadrlardyŋ mäselesı şeşılmegen. İä, ärine, mamandardy daiarlaityn univerler bar. Bıraq, mümkındıkter az.
Degenmen, Qazaqstannyŋ IT salasy osal emes. Ötken 5 jylmen salystyrǧanda qazır bırşama joǧary deŋgeide. Kım qai salada mäsele körıp tūr, sony IT arqyly şeşuge tyrysady. Endıgı 5 jylda myqty mamandar, myqty IT jobalar şyǧady dep oilaimyn», - dedı Thousand IT kompaniiasynyŋ basşysy Aibolat Qūlatai.
“Adyrna” ūlttyq portaly
